پاکسازی کبد واقعا سودمند است؟

علی ملائکه _پزشک و روزنامه نگار

برنامه‌های «پاکسازی» یا «سم‌زدایی» کبد، با این ادعا که سموم را از بدن خارج می‌کنند، به کاهش وزن یاری می‌رسانند و سلامتی را بهبود می‌بخشند، تبلیغ می‌شوند. اما آیا این ادعا پایه‌ای علمی هم دارد؟ 
کبد شما یکی از بزرگ‌ترین اندام‌ها در بدن شماست که به دفع مواد زائد کمک می‌کند و سوخت‌وساز مواد مغذی گوناگون و داروها را انجام می‌دهد.
برنامه‌های پاکسازی کبد به اشکال گوناگونی انجام می‌‌شوند؛ ممکن است توصیه به‌مدتی غذا نخوردن یا نوشیدن صرف آبمیوه‌ها و سایر مایعات برای چند روز شود. ممکن است رژیم غذایی با محدودیت کالری توصیه شود یا برخی از داروهای گیاهی یا مکمل‌های غذایی تجویز شوند.
اول اینکه برخی از مکمل‌ها یا داروهای گیاهی در چنین برنامه‌هایی ممکن است خودشان به کبد آسیب بزنند. برای مثال، مکمل‌های عصاره چای سبز، به‌خصوص در‌ دوزهای بالا و برای درازمدت ممکن است آسیب‌های کبدی ایجاد کنند. تنقیه با قهوه که در برخی از این رژیم‌ها توصیه می‌شوند، ممکن است به عفونت روده‌ای و به‌هم‌خوردن تعادل آب و املاح بینجامد. دوم اینکه هیچ شاهد علمی وجود ندارد که این برنامه‌های به‌اصطلاح «سم‌زدایی» سموم را از بدن خارج کنند یا سلامت شما را بهبود بخشند.
البته ممکن است با مصرف رژیم‌غذایی توصیه‌شده در این برنامه‌ها احساس سلامت بیشتری کنید، صرفا به این دلیل که مصرف غذاهای فرآوری‌شده حاوی چربی‌های جامد و قندهای تصفیه‌شده را کنار می‌گذارید. این نوع غذاها کالری زیاد اما ارزش تغذیه‌ای پایینی دارند.
همچنین ممکن است در این برنامه‌ها، غذاهایی که به آنها حساسیت داشته‌اید مانند لبنیات، گلوتن، تخم‌مرغ یا بادام‌زمینی را دیگر مصرف نکنید و سلامت گوارشی‌تان بهبود یابد، اما شاهدی وجود ندارد که پس از مصرف زیاد غذاهای ناسالم برای مدت‌های طولانی صرفا با یک رژیم پاکسازی کبدی، سلامت‌ شما یا کارکرد کبدتان بهبود یابد.
وضعیت کلی سلامت شما، ژن‌هایتان، رژیم غذایی‌تان‌، سبک زندگی‌تان و محیط‌زیست‌تان است که سلامت کبدتان را تعیین می‌کنند. برنامه‌های سم‌زدایی نمی‌توانند آسیب کبدی را درمان یا از بیماری‌های آن پیشگیری کنند.