قانون بعلاوه اخلاق

سرهنگ مراد مرادی|معاون اجتماعی پلیس تهران:

بیشتـر مــا در رفت‌وآمدهای روزانه در شهر، شاهد انواع خشونت شهروندان نسبت به همدیگر هستیم؛ از نیش و کنایه زدن به یکدیگر گرفته تا درگیری‌های فیزیکی. اما علت این خشونت چیست؟
اگر علت این خشونت‌ را از زبان شهروندان جویا شویم به نتایج گوناگونی می‌رسیم. برخی از رابطه مستقیم بین افزایش مشکلات اقتصادی مردم و افزایش تنش و خشونت در جامعه سخن می‌گویند. برخی علت خشونت‌ورزی را در جامعه به مشکلات حوزه حمل‌ونقل بر‌می‌گردانند و معتقدند که برای رفت‌وآمد در شهر، چه از وسیله نقلیه شخصی استفاده کنیم و چه از وسایل نقلیه عمومی، با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستیم که نتیجه آن افزایش خشونت‌ورزی در بین شهروندان است.
به‌رغم درست بودن همه مواردی که از زبان مردم می‌شنویم اما به‌نظر می‌رسد عامل مهم دیگری که سهم زیادی در تنش‌ها و خشونت‌های روزانه شهروندان در حوزه حمل‌ونقل دارد و تقریبا مغفول مانده این است که امروزه همه سخن از حقوق افراد می‌گویند و کمتر از وظایف و تکالیف شهروندان حرف می‌زنند؛ به‌طوری که همه به‌دنبال دفاع از حقوق خود هستند و کمتر کسی به‌دنبال وظایف خود در جامعه است. درحالی‌که مهم‌ترین لازمه زندگی اجتماعی بیش از هر‌چیز، ایفای وظایف و تکالیف از سوی شهروندان است.
در حوزه حمل‌ونقل، قوانین و مقررات فراوانی وجود دارد و آنقدر بر اجرای این قوانین و مقررات تأکید شده است که تقریبا در کمتر حوزه‌ای این همه به قانون و حقوق توجه می‌شود. از خط‌کشی خیابان‌ها و علائم راهنمایی و رانندگی و افسران حاضر در خیابان‌ها گرفته تا دوربین‌های مدار بسته، همه این موارد برای سهولت در رفت‌وآمد است. به‌رغم این همه تأکید به قانون اما این قانون‌مداری نتوانسته آنگونه که شایسته است از آسیب‌های اجتماعی پیشگیری کند و همچنان همه ما از فرهنگ رانندگی همدیگر گله‌مند هستیم. از وظایف و تکالیف مهم شهروندان در زندگی اجتماعی داشتن روحیه صبر، گذشت، مدارا و... است. لازم است در آمد و شدهای روزانه - چه هنگام استفاده از ناوگان عمومی یا شخصی- این اصول اخلاقی را فراموش نکنیم و به اخلاق به‌عنوان یک اصل ضروری و تعطیل‌ناپذیر در جامعه، پایبند باشیم. ما به‌عنوان پلیس پایتخت معتقدیم که چاره کاستن از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی همچون خشونت، نهادینه‌کردن اصول اخلاقی و اجرای وظایف و تکالیف شهروندی در جامعه است و به جای اینکه «حقوق افراد» محور باشد باید «وظایف و تکالیف افراد» محور باشد و همه در درجه اول به‌دنبال انجام وظایف و تکالیف خود باشیم که اگر این مهم صورت پذیرد، خودبه‌خود حقوق افراد تامین می‌شود. توجه به وظایف و تکالیف شهروندی هم مشکلات اجتماعی ما را رفع می‌کند و هم مطلوب‌های اجتماعی نظیر نظم، امنیت و عدالت و... را به‌وجود می‌آورد و هم مشکلات فردی و روانشناختی ما همچون آرامش، آسایش، رضایت درون و... را حل می‌کند.