گفتوگو
حباب قیمت حبوبات شکسته می‌شود
از ابتدای امسال قیمت بیشتر اقلام موادغذایی جز مرغ و تخم‌مرغ با افزایش مواجه شد و در این میان رشد شدید قیمت حبوبات بیش از سایرین خبرساز شد تا جایی که با این افزایش قیمت‌ها نرخ هر کیلوگرم از برخی اقلام حبوبات و خواربار در بازار خرده‌فروشی به 30هزار تومان هم رسید. این افزایش قیمت‌ها موجب شد تا پس از گرانی گوشت قرمز و لبنیات، سهم حبوبات به‌عنوان کالای جایگزین مواد پروتئینی در سبد مصرفی خانوارها به‌خصوص اقشار کم‌درآمد کاهش یابد. حذف ارز دولتی و مشکلات تخصیص ارز برای اقلام وارداتی حبوبات باز هم متهم اصلی گرانی این محصولات در بازار معرفی می‌شود. با محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه بنکداران موادغذایی گفتوگو کرده‌ایم.
دلیل افزایش شدید قیمت حبوبات از ابتدای امسال چیست؟
بعد از شیوع کرونا با توجه به نیاز مردم و کادر درمانی به کالاهای بهداشت‌محور، دولت ترخیص این کالاها از گمرک را در اولویت قرار داد و در نتیجه ترخیص دیگر اقلام با تأخیر مواجه شد. با آغاز ترخیص حبوبات از گمرک قیمت‌ها روند کاهشی به‌خود می‌گیرد. عدس تاکنون بیشترین ترخیص و بیشترین کاهش قیمت را داشته ولی در بقیه اقلام همچنان باید منتظر بمانیم تا ورود کالاها از گمرکات بازار را تنظیم کند و قیمت‌ها مناسب‌تر شود.
چرا با وجود تولید داخلی، واردات حبوبات تا این حد در تعیین قیمت تأثیرگذار بوده است؟
تولید داخلی کشور در زمینه حبوبات دست‌کم تا 4ماه و در برخی اقلام حتی تا 10ماه می‌تواند تقاضای بازار را تامین کند ولی واردات تنظیم‌کننده بازار است و طی فصولی که تولید انجام نمی‌شود می‌تواند با تامین تقاضا، قیمت بازار را ثابت نگه دارد. البته نیاز کشور به واردات هریک از اقلام متفاوت است، در عدس ما بیشترین نیاز را به واردات داریم و در نخود به‌دلیل حجم بالاتر تولید، نیاز به واردات کمتر است.
نرخ خرده‌فروشی حبوبات تا چند درصد باید بالاتر از قیمت عمده‌فروشی باشد؟
خواربارفروشان مجازند تا 15درصد بالاتر از نرخ عمده‌فروشی، اقلامشان را به فروش برسانند ولی امروز این قانون رعایت نمی‌شود و قیمت خرده‌فروشی بسیار بیشتر است. این مشکل به‌ویژه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ بسیار پررنگ‌تر است. در این فروشگاه‌ها حبوبات و برخی دیگر از کالاها با قیمت بسیار بالایی به فروش می‌رسد ولی برای پوشش این گرانفروشی از تخفیف‌های گسترده‌ای استفاده می‌شود که خریدار را به اشتباه می‌اندازد. درحالی‌که قیمت هر بسته حبوبات در این فروشگاه‌ها با همه تخفیفات عرضه شده، از قیمت واقعی و نرخ مغازه‌های سطح شهر که حبوبات فله عرضه می‌کنند بسیار بیشتر است. تا جایی که برخی عمده‌فروشان نیز برای اینکه حبوبات با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد، با وجود منع قانونی و صنفی، در فروشگاه‌هایشان به خرده‌فروشی هم اقدام می‌کنند.
کنترل و نظارت بر قیمت‌گذاری محصولات در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به چه شکلی باید انجام شود؟
در این زمینه باید خود اصناف و همچنین سازمان تعزیرات وارد عمل شوند و از روند قیمت‌گذاری سلیقه‌ای که امروز در فروشگاه‌های بزرگ جریان دارد جلوگیری کنند. هم‌اکنون این فروشگاه‌ها کالاها را بسته‌بندی و به دلخواه قیمت‌گذاری می‌کنند. البته تعزیرات چندین بار نمونه‌هایی را برای کشف قیمت به اتحادیه ارسال کرد که نظر کارشناسی اتحادیه منجر به جریمه فروشگاه شد. در دیگر کالاها نیز اتحادیه‌ها باید در تعیین قیمت اقلام عرضه شده در فروشگاه‌های بزرگ طرف مشورت نهادهای نظارتی باشند.
چه عواملی بر قیمت خرده‌فروشی حبوبات در بازار مصرف تأثیرگذار است؟
قیمت جهانی حبوبات معمولا ثابت است و تحت شرایط خاصی مثل تغییرات آب و هوایی و بارندگی‌ها ممکن است تناژ تولید و قیمت آن دچار نوسان و تغییر شود. امروز کشاورزان ما از قیمت‌های جهانی باخبرند و محصولشان را متناسب با قیمت‌های جهانی به فروش می‌رسانند. هزینه‌های تولید در کشور در هر زمینه‌ای همواره در حال افزایش بوده و برای کشاورزان هم شرایط به همین صورت است. درنتیجه نمی‌توان انتظار داشت کشاورز محصولش را ارزان به فروش برساند. گذشته از این آنچه در تعیین و تثبیت قیمت بازار نقش مهمی بازی می‌کند مدیریت صادرات و واردات است. واردات باید به‌موقع انجام شود تا بازار با کمبود مواجه نشود چون کاهش عرضه کالا افزایش قیمت را به‌دنبال دارد؛ مشکلی که امروز با آن مواجه هستیم. در بعضی اقلام مثل نخود هم در فصل برداشت با مازاد تولید مواجه هستیم که قیمت بازار را گاهی به زیر قیمت تمام‌شده تولید می‌رساند. مدیریت و صادرات به‌موقع در این موارد نیز تثبیت قیمت را به همراه دارد و از ضرر و زیان کشاورز جلوگیری می‌کند. امروز ما در هیچ‌یک از اقلام حبوبات به‌خودکفایی نرسیده‌ایم و حتی در نخود هم مازاد تقاضا مقطعی است. علاوه بر عدس که بیشترین واردات رابه‌خود اختصاص داده در لوبیا قرمز و لوبیا سفید هم واردات نسبتا بالاست و در چنین شرایطی مدیریت عرضه و تقاضا و صادرات و واردات در کنترل بازار نقش مهمی دارد.
پیش‌بینی شما از چشم‌انداز بازار حبوبات طی چند‌ماه آینده چیست؟
اکنون در زمینه حبوبات با حباب قیمت مواجهیم و قیمت‌ها واقعی نیست که با توجه به کمبود کالا در بازار، این اتفاق طبیعی و البته گذراست. پیش‌بینی ما این است که ورود اقلام وارداتی به کشور حباب قیمت را از بین ببرد و قیمت حبوبات به واقعیت نزدیک‌تر شود. البته قیمت‌ها به میزان قبل از عید برنمی‌گردد ولی کاهش قیمت را شاهد خواهیم بود. امروز بعضی از اقلام تا دوبرابر نسبت به قبل از عید گران‌تر شده‌اند و با توجه به اینکه ارز تخصیصی به واردات حبوبات نیز از دولتی به نیمایی تغییر پیدا کرده نمی‌توان انتظار داشت کاهش قیمت‌زیادی را شاهد باشیم.
