دردناک اما کوتاه

شبنم سیدمجیدی ـ خبرنگار

اقتصاد جهانی طی هفت دهه گذشته 4رکود را تجربه کرده است؛ در سال‌های 1975، 1982، 1991و 2009. در هر یک از این سال‌ها، سرانه تولید ناخالص داخلی کاهش شدیدی یافت و این انقباض با تضعیف سایر شاخص‌های اصلی اقتصادی در جهان همراه بود. رکودهای جهانی، اختلالات شدید اقتصادی را در بسیاری از کشورهای جهان به بار آوردند. رکود جهانی سال 2009 که با بحران مالی جهانی آغاز شد، تا امروز بدترین رکود اقتصادی بوده است. اقتصادهای پیشرفته به‌عنوان هسته اصلی بحران، پیامدهای رکود را بیشتر احساس کردند اما روند بهبودی بعد از این بحران برای این کشورها ضعیف‌تر و کندتر از بحران‌های گذشته بود. هنوز بعضی از کشورها برای غلبه بر میراث بجا مانده از رکود 2009در تقلا هستند. در مقابل این گروه، اکثر اقتصادهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه، رکود جهانی 2009را به خوبی پشت سر گذاشتند و توانستند نسبت به رکودهای قبلی، خود را سریع‌تر بازیابند. حالا به‌نظر می‌رسد که دوران رکود پنجم در حال وقوع است. ورود دنیا به یک رکود اقتصادی ویرانگر که با همه‌گیری ویروس کرونا تحمیل شد، تقریباً دیگر قطعی شده است. کنت اس راگو، اقتصاددان دانشگاه هاروارد آمریکا و همکار نویسنده در کتاب «زمان متفاوت: 8کشور بحران‌زده اقتصادی» می‌گوید:«احساس می‌کنم که بحران مالی 2009یک آمادگی کوتاه برای این ماراتن بزرگ بود!» او ادامه می‌دهد:«همین حالا هم مشخص است که این بحران، عمیق‌ترین و رکورددارترین رکود اقتصادی جهان در 100سال گذشته را شکل می‌دهد و اگر شرایط برای مدت طولانی ادامه یابد، قطعاً پدرخوانده همه بحران‌های مالی تاریخ خواهد بود». با همه این احوال، میان سرمایه‌داران یک سناریوی امیدوارکننده نیز رایج است: رکود اقتصادی دردناک اما کوتاه‌مدت خواهد بود و بهبودی خیلی زود ایجاد خواهد شد. منطق می‌گوید که اقتصاد جهانی به شکل موقت فریز شده است. به محض اینکه ویروس کنترل شود، مردم قادر خواهند بود به ادارات و مراکز خرید بازگردند و زندگی به حالت عادی برمی‌گردد. هواپیماها دوباره با خانواده‌هایی پر می‌شود که تعطیلات معوق خود را از سر می‌گیرند و کارخانه‌ها دوباره کار خود را با سفارش‌های معوق، ادامه می‌دهند. اما این فقط یک دیدگاه خوش‌بینانه است. بعد از کنترل ویروس که قطعاً هیچ‌کس نمی‌داند زمان آن کی خواهد بود، دنیایی ظهور می‌کند که با مشکلات سرکوب شده و با چالش حل آن مواجه خواهد بود. بیکاری گسترده هزینه‌های اجتماعی بسیاری به بارخواهد آورد. ورشکستگی گسترده مشاغل می‌تواند صنایع را ضعیف و سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش دهد. بعضی از رفتارهای دوران قرنطینه و فاصله‌های اجتماعی می‌تواند همیشگی باشد. میزان مصرف و هزینه‌کرد افراد در سراسر جهان می‌تواند تا دوسوم کاهش یابد. در بحران‌های گذشته نیز مردم نشان دادند که به‌طور قابل توجهی به صرفه‌جویی روی می‌آورند. این بار نیز می‌تواند این اتفاق رخ دهد. از دست رفتن درآمد به‌خصوص در طبقه کارگر می‌تواند اثرات بزرگی به‌بار آورد. در هر حال این واقعیت را باید پذیرفت که همه مناطق زمین که انسان در آن سکونت دارد اکنون دچار مشکل شده‌اند. آمریکا، صاحب بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، تقریباً وارد رکود اقتصادی شده است. اروپا نیز همینطور. وضعیت برای اقتصادهای مهم دیگر مثل کانادا، ژاپن، کره‌جنوبی، سنگاپور، برزیل، آرژانتین و مکزیک نیز به همین صورت است. انتظار می‌رود که چین- دومین اقتصاد بزرگ جهان- امسال فقط 2درصد رشد اقتصادی داشته باشد و کشورهای اروپایی قطعا رشد اقتصادی منفی را تجربه خواهند کرد. تحقیق اخیری که در مؤسسه اطلاعات جهانی مستقر در لندن (IHS) انجام شد نشان می‌دهد که به‌احتمال زیاد 2 تا3سال طول می‌کشد تا بیشتر اقتصادهای دنیا به سطح پیش از همه‌گیری ویروس کرونا بازگردند.