دایرکت مساوی است با بلاک مجهز به آنفالویاب

فریبا خانی _ روزنامه‌نگار

وقتی ما مدرسه می‌رفتیم اوضاع و احوال یک شکل دیگری بود؛ فضای مجازی هنوز اختراع نشده بود، آدم‌ها تلفن همراه نداشتند، واتس‌اپ، اینستاگرام، اسنپ‌چت و... هیچ‌کدام وجود نداشت، حتی مسنجر نبود، بنابراین آدم‌ها حضوری حرف‌هایشان را به هم می‌زدند، حضوری عاشق می‌شدند و هیچ‌کس نمی‌توانست در دایرکت با پروفایل جعلی حرف‌های نامربوط بزند و کسی نبود که تهدید کند: «دایرکت مساوی است با بلاک!‌» حتی هیچ‌کس نبود که مجهز به آنفالویاب باشد. کوچه‌های دبیرستان‌های دخترانه غوغایی بود. پسرهای نوجوان و جوان جان خود را به خطر می‌انداختند و با موتورهای فکسنی تک‌چرخ می‌زدند یا روی دوچرخه‌های اسقاطی و دست دوم می‌ایستادند تا جلب توجه کنند. لایوهایشان بدون استیکر بود. بدون تتو و تیپ‌های عجیب. اما زندگی در اینستاگرام و فضای مجازی چیز دیگری است. شاید ما همه آلیس باشیم در سرزمین عجایب. در اینستاگرام عکس و فیلم حرف اول را می‌زند. این سرویس قابلیت‌های خدمات متنوعی ارائه می‌دهد. بیش از یک‌میلیارد آدم در این جهان کاربر اینستاگرام هستند و روزانه بیش از 500میلیون کاربر فعال دارد و 50میلیارد عکس هر روز در این فضا به اشتراک گذاشته می‌شود. 59‌درصد کاربران اینترنت بین 18تا 29سال دارند که از اینستاگرام استفاده می‌کنند. 33‌درصد از آنها 30 تا 49سال هستند. 72‌درصد نوجوانان دنیا در اینستاگرام حضور دارند. روزانه 2/4میلیارد لایک رد و بدل می‌شود. بیشتر کاربران اینستاگرام زنان هستند. جالب است بدانید «پیتزا» محبوب‌ترین غذایی است که در اینستاگرام پست شده و بعد «سوشی» است. بیشترین هشتگی که در اینستاگرام ثبت شده واژه‌ love است و بعد واژه photo.
بنابراین با دانستن اینکه محبوب‌ترین غذا پیتزاست و بیشترین هشتگ، کلمه‌ عشق، معلوم است که بیشتر کاربران اینستاگرام جوانان و نوجوانان هستند. در اینستاگرام کاربران برای جلب فالوئر مرزها را زیر پا می‌گذارد. یاد حرف‌های دکتر داور شیخاوندی، جامعه‌شناس می‌افتم. می‌گفت: «‌چرا در کلانشهرها این‌همه جرم و جنایت و بی‌اخلاقی اتفاق می‌افتد؟! در روستاها و شهرهای کوچک آدم‌ها همدیگر را می‌شناسند؛ حتی نسل‌های گذشته افراد را، بنابراین فرد احساس می‌کند اگر کار خلافی کند آبروی خود و خانواده‌اش را به باد می‌دهد. اما در کلانشهرها همه با هم غریبه‌اند و این یک فضای امن برای شهروندان ایجاد می‌کند که هر کار خلافی بکنند. به این امید که کسی آنها را نمی‌شناسد.» در فضای مجازی، آدم‌ها در یک فضای بزرگ لایتناهی زندگی می‌کنند و هویت‌های جعلی پوشش امنی برای درونیات آدم‌ها شده است. اینستاگرام اسپانسر خیلی‌ از برندهای در حال رشد است و جنبه اقتصادی هم دارد. بنابراین شاخ‌های اینستاگرامی با پست یک آگهی، کلی پول به جیب می‌زنند. این روزها، هفته‌ای نیست که یک پست جنجالی جامعه ما را آشفته نکند. سلبریتی‌های کم‌مایه با پست‌های غیرمعمول سعی در جذب مخاطب دارند و ما ناخودآگاه با پرداختن به آنها و حتی انتقاد از آنها آتش شهرت آنها را شعله‌ورتر می‌کنیم. واقعا ما در این شهر مجازی غریبه‌ایم و در این فضای غریب و بزرگ گرفتار شده‌ایم. خیلی از ما کاربران ناشی هستیم، مثلا نمی‌دانیم انتشار عکس کودکان یا فیلم‌های آنها چه آسیبی ممکن است به کودکمان بزند. خیلی از این پست‌های جنجالی، توسط سناریونویسان مخفی صورت می‌گیرد. آدم‌های شهرت‌طلب، مانند بازیگران بیچاره‌ای نقش‌های مبتذل تعریف‌شده خود را اجرا می‌کنند و به نتیجه این پست‌ها بی‌توجه هستند. هیجان را کنار بگذاریم. کارشناسان اهل فن را دعوت کنیم تا درباره مدیریت‌ دیتا و اخلاق در فضای مجازی حرف بزنند. در مدرسه‌ها کارشناسان حضور پیدا کنند و ذهن دانش‌آموزان را روشن کنند. ما در زندگی به همه اطلاعات احتیاج نداریم و قرار نیست هر فیلم و پستی را نگاه کنیم و وقت و انرژی خود را خرج کنیم. اما بدترین برخود نفی است. نفی نکنیم ما در این فضا خیلی‌ چیزهای خوب هم آموخته‌ایم. لایو‌های هنری و علمی و ورزشی دستاورد خوب این فضاهاست. در ماجرای کرونا، کلی فیلم‌های کوتاه و آموزشی خوب در اینستاگرام دیدیم و ذهن ما روشن شد. اتفاقا اینستاگرام فضای خوبی برای بالارفتن سواد هنری ماست. در ضمن این پدیده‌ها، نفی‌شدنی نیستند. فقط باید مهارت خود را بالا ببریم. آن وقت شاید مجبور نباشیم تهدید کنیم دایرکت مساوی است با بلاک. چون احترام به حریم دیگران را می‌دانیم. متوقع هم نباشیم خزعبلات ما را همه دنبال کنند و بنویسیم مجهزیم به آنفالویاب. باور کنید ما محکوم نیستیم هر چیزی را در این جهان ببینیم.