جنگ کرونا و ترافیک وارد مرحله جدید شد

سید محمد فخار _ خبر‌نگار

سرانجام طرح ترافیک 99تهران از امروز اجرا می‌شود. 53روز پیش ستاد ملی کرونا برای پیشگیری از افزایش موج کرونا دستور  لغو طرح ترافیک را داد و پیشنهاد کرد مردم از خودروی شخصی برای تردد استفاده کنند. همین کافی بود تا در ازای کنترل کرونا، ترافیک و آلودگی هوا به تهران هجوم آورند. البته مصوبه لغو طرح ترافیک توانست میزان جابه جایی مسافر را روزانه از ۴میلیون به یک میلیون کاهش دهد تا در مترو و اتوبوس کرونا کمتر شود، اما ترافیک و آلودگی هوا چه می‌شدند؟  با لغو اجرای طرح ترافیک از ۱۵فروردین ماه، بار ترافیک تهران چنان افزایش یافت که پس از 40سال خیابان‌های مرکزی شهر صحنه میلیون‌ها تردد افسار گسیخته شد. در معابر منتهی به بازار تهران ترافیک روزهای عادی تا 167درصد افزایش یافت. همچنین نسخه استفاده از خودروهای شخصی موجب شد هوای تهران با وجود باد و باران‌های مکرر بارها به‌دلیل افزایش ازن حاصل از تردد خودروها آلوده شود.
 
آلاینده تابستانی
تغییر الگوی ترافیک تهران طی ماه‌های اخیر موجب شد برای نخستین بار ازن در روزهای اردیبهشت ماه، در تهران افزایش چشمگیری داشته باشد و گاه تا شاخص 160و شرایط اضطرار پیش رود. همچنین افزایش این آلاینده هوا موجب شد 2روز آلوده تا هفته نخست خرداد در تهران به ثبت برسد. در این آلاینده، اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار، دو پیش‌ساز اصلی واکنش‌های تولیدکننده ازن هستند. حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران البته نگاه‌ها را به سمت تغییر سختگیرانه‌تر نحوه محاسبه‌ شاخص‌ها برده اما ازن سال‌هاست آلاینده تابستانی تهران است و هرگاه ترددهای افسارگسیخته همراه با افزایش تابش نور خورشید بوده‌اند، هوای بهار و تابستان پایتخت آلوده شده است. غلظت آلاینده‌ها در پایتخت طی روزهای اخیر نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایش یافته و تولید آلاینده‌ها در پایتخت بیشتر شده است. البته اجرا نشدن طرح ترافیک و تردد زیاد خودروها در سطح شهر یکی از دلایل افزایش غلظت آلاینده‌ها در پایتخت محسوب می‌شود.اما اجرا نشدن طرح ترافیک تنها دلیل آلودگی هوا طی روزهای اخیر نیست، چرا که در 3روز گذشته وزش باد حتی با سرعت کم هم در پایتخت نداشته‌ایم و این  سبب شده آلودگی موجود از تهران خارج نشود. آلاینده غالب هوا در تهران طی ۲ روز گذشته ازن بوده است که این آلاینده‌ اصولا در روزهای گرم ایجاد می‌شود و پیش‌سازهای آن اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌هاست که می‌تواند از پمپ بنزین‌ها تولید یا از باک خودروها تبخیر شود.  از سویی کارشناسان هشدار داده‌اند که هم‌اکنون غلظت ازن تهران نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته بسیار بالاتر است و با توجه به این موضوع می‌توانیم انتظار اعلام غلظت‌های بالایی از میزان ازن در تابستان داشته باشیم.

هشدار تابستان روشن شد
بر اساس داده‌های اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا، میزان انتشار آلاینده‌ها در سال‌جاری نسبت به بازه مشابه در سال گذشته به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. در این زمینه ناوگان حمل‌ونقل، سهم عمده‌ای از انتشار آلاینده‌هایی همچون اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار را در شهر تهران به‌خود اختصاص می‌دهد. با اطمینان می‌توان تغییرات مذکور را به تغییرات الگوی ترافیک شهر به‌دلیل اجرا نشدن طرح ترافیک    مرتبط دانست. البته کاهش سرعت باد در روزهای اخیر که تجمع آلاینده‌ها را در جو شهر تهران به همراه داشته است نیز می‌تواند به‌عنوان یکی دیگر از دلایل افزایش غلظت آلاینده ازن باشد. همچنین با توجه به اینکه افزایش دما، سرعت واکنش‌های تولیدکننده آلاینده ازن را افزایش می‌دهد، هر سال با ورود به فصل تابستان شاهد افزایش غلظت این آلاینده هستیم. در سال‌جاری تغییرات الگوی ترافیک نیز نقش مؤثری در افزایش غلظت آن ایفا کرده است. از این‌رو انتظار می‌رود درصورت تغییر نیافتن الگوی جاری ترافیک شهر تهران با افزایش دما، شاهد مقادیر به‌مراتب بالاتری از آلاینده ازن در هوا باشیم.

ازن با ما چه می‌کند؟
آلاینده ازن مانند هر آلاینده دیگری تأثیراتی سوء بر سلامت انسان دارد. براساس نتایج سازمان بهداشت جهانی، مواجهه با این آلاینده می‌تواند سبب تحریک سیستم تنفسی، ایجاد سرفه، تحریک گلو، درد قفسه سینه، ایجاد و تشدید آسم و آلرژی و درصورت مواجهه مکرر سبب تخریب بافت ریه شود. این عوارض در کودکان و سالمندان و افراد دارای بیماری‌های تنفسی عوارض بسیار جدی‌تری را به همراه دارد. از این‌رو به افراد جامعه توصیه می‌شود که در برخی ساعات ظهر و عصر که تابش خورشید به بیشترین مقدار خود می‌رسد حضور خود در فضاهای باز را کاهش دهند همچنین بهتر است که گروه‌های حساس در روزهایی که شاخص آلاینده ازن افزایش می‌یابد از فعالیت‌های طولانی و سنگین در فضاهای باز خودداری کنند.

     جزئیات طرح ترافیک جدید
پس از کش و قوس‌های فراوان، به تازگی شورای ترافیک تصمیم گرفته طرح ترافیک را به خیابان‌های تهران بازگرداند. ابتدا رأی به اجرا از ۲۹ اردیبهشت داد اما با توجه به تعطیلی عید سعید فطر، برابر تصمیم شهردار تهران مقرر شد اجرای مجدد محدوده‌های طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا، از نخستین روز پس از تعطیلات عید سعید فطر آغاز شود.
 ساعت اجرای طرح ترافیک جدید ۸ تا ۱۶
 خروج رایگان از محدوده‌های ترافیکی از ساعت ۱۴ به بعد 
 پنجشنبه‌ها از ساعت ۸ تا ۱۳ فقط طرح محدوده کنترل آلودگی هوا
 تخفیف‌های ۵۰ تا ۷۰ درصدی برای ساکنین محدوده‌های طرح