منابع طبیعی
تغییرات اقلیمی جنگل‌ها را به آتش می‌کشد
اوج آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی در پاییز است اما تغییرات اقلیمی آتش‌سوزی‌ها را به فصل گرم منتقل کرد / احتمال وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرسی بیشتر شده است
آتش‌سوزی جنگل‌ها در سال‌های اخیر افزایش یافته و با شدت بیشتر همراه شده است. کارشناسان می‌گویند، افزایش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی مهم‌ترین عامل روند افزایش آتش‌سوزی جنگل‌هاست. البته نمی‌توان دستکاری بشر در طبیعت را نیز در شدت آتش‌سوزی‌ها نادیده گرفت.
به گزارش همشهری، تغییرات ایجاد شده توسط انسان در جنگل‌ها، تاب‌آوری این منابع را در برابر تغییرات اقلیمی کاهش داده و جنگل‌ها را دستخوش تغییرات جدی کرده است. بارش‌های بهاری نیز عامل مهمی در آتش‌سوزی جنگل‌ها در تابستان است. بهار امسال، ایران با افزایش بارش‌ها در دوره درازمدت مواجه شد و همین اتفاق، نگرانی از بروز آتش‌سوزی جنگل‌ها را رقم زد.
جنگل‌های زاگرسی ایران به‌طور معمول در تابستان بیشتر از جنگل‌های هیرکانی آتش می‌گیرند. جنگل‌های زاگرسی در این فصل خشک و گرم هستند و گیاهان علفی دچار آتش‌سوزی می‌شوند و آتش دامان جنگل‌ها را می‌گیرد. جنگل‌های شمال در فصل تابستان با رطوبت مواجه می‌شوند و همین رطوبت معمولا امکان آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد. اما در پاییز که خزان جنگل‌های شمال از راه می‌رسد و بادهای مدیترانه‌ای می‌وزد، رطوبت کاهش می‌یابد و آتش‌سوزی رخ می‌دهد. اگرچه تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر در تمام دنیا تا حدودی این رفتارهای همیشگی را تحت‌تأثیر قرار داده است اما بارش‌های قابل توجه بهاری از نگرانی آتش‌سوزی جنگل‌ها در تابستان نمی‌کاهد.
آسیب بیشتر به حیات‌وحش
بارندگی‌های قابل توجه در اواخر زمستان و اوایل بهار، گیاهان علفی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. این گیاهان عمری کوتاه دارند و در اوایل تابستان با گرم شدن هوا خشک می‌شوند. خشکیدگی گیاهان، زمینه لازم برای بروز آتش‌سوزی جنگل‌ها را فراهم می‌کند.
هادی کیادلیری، دانش‌آموخته دکتری جنگل و استاد دانشگاه به همشهری می‌گوید: «به‌دلیل تنک شدن جنگل‌های زاگرسی، گیاهان علفی و مرتعی در اعماق این جنگل ایجاد شده و همین مسئله احتمال بروز آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد.» اما تنها جنگل‌های زاگرسی نیستند که در فصل تابستان آتش می‌گیرند، تغییرات اقلیمی باعث برهم خوردن الگوی آتش‌سوزی در جنگل‌های هیرکانی نیز شده است و آنها را هم به آتش می‌کشد.
آتش‌سوزی جنگل‌ها علاوه بر نابودی درختان و پوشش گیاهی آسیب جدی به جمعیت حیات‌وحش وارد می‌کند و اثرات ثانویه آتش‌سوزی‌هایی که الگوی آنها تغییر کرده، بیشتر است.
کیادلیری می‌گوید: «حیات‌وحش جنگل‌های هیرکانی، با آتش‌سوزی بهار و تابستان این جنگل‌ها دچار شوک شده و تلفات بیشتری می‌بیند؛ چراکه جمعیت تازه و جوان در این زمان هنوز توانایی فرار از آتش را ندارد.»
جنگل‌های ایران خودسوزی نمی کنند
براساس اعلام سازمان جنگل‌ها 90تا 95درصد آتش‌سوزی جنگل‌ها در کشور عامل انسانی دارد که به عمد یا سهو، منابع طبیعی را از بین برده است. به ندرت پیش می‌آید که آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران به‌دلیل خودسوزی جنگل باشد. گاهی در مواقعی انباشته شدن گیاهان خشک علفی و تابش آفتاب یا بروز خودبه‌خودی آتش در میان انبوه زباله‌های ریخته شده در جنگل، این اتفاق را به‌وجود می‌آورد. رئیس سابق انجمن جنگلبانی ایران در این‌باره می‌گوید: همچنان دلیل اول آتش‌سوزی جنگل‌ها، عامل انسانی است. کیادلیری می‌افزاید: «در برخی جنگل‌های جهان، برخی گونه‌ها برای زادآوری و تولید بذر و جوانه، خودسوزی می‌کنند اما درختان جنگل‌های ایران نیازی به این کار ندارند. چند سال قبل، از خودسوزی درختان سوزنی برگ در یکی از جنگل‌های آمریکا جلوگیری شد اما بعد از آن درختان سوزنی برگ همگی دچار آفت شدند و از بین رفتند. پس این نوع خودسوزی‌ها لازمه ایجاد تنوع گونه‌های گیاهی و بقای آنها در برخی جنگل‌های جهان است که در ایران چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد.»
