مسیر جدید جبران کسری بودجه دولت

در شرایطی که طرح فروش صندوق‌های دولتی در آستانه شکست قرار گرفته، بانک مرکزی از تشکیل بازارحراج اوراق بدهی در بازار بین‌بانکی خبر داده است. دیروز معاون وزیر اقتصاد اعلام کرد: تاکنون فقط 12درصد یونیت‌های نخستین صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی فروخته شده است. به‌گزارش همشهری، بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای هدف از تاسیس بازارحراج اوراق بدهی را کاهش هزینه‌های معاملاتی، تسهیل دسترسی بانک‌ها به اوراق بدهی دولتی و نیز افزایش قابلیت اتکا در تامین مالی دولت اعلام کرده؛ سیاستی که می‌تواند به مثابه مسیری جدید برای جبران کسری بودجه دولت با فروش اوراق بدهی از کانال بازار بین بانکی قلمداد شود. پیش از این رئیس‌کل بانک مرکزی 2مسیر جبران کسری بودجه دولت را عرضه سهام و دارایی‌های دولت در بازار سرمایه و همچنین فروش اوراق بدهی دولت با استفاده از ظرفیت‌های عملیات بازار باز بانکی اعلام کرده بود.

ترمز تورم
انتظار می‌رود استقراض دولت از منابع بانک مرکزی قطع و از سرعت دادن به نرخ تورم از طریق تحریک پایه پولی و شتاب دادن به حجم نقدینگی جلوگیری شود. این اتفاق مهم در شرایطی رخ خواهد داد که سیاست دولت مبنی بر جمع‌آوری نقدینگی از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله موسوم به ETF دست‌کم تاکنون موفق نبوده چنان که به گفته معاون وزیر اقتصاد تاکنون فقط 12درصد از اهداف پیش‌بینی شده دولت محقق شده است. هرچند عباس معمارنژاد می‌گوید انتظار می‌رود در روزهای باقیمانده ازاردیبهشت‌ تقاضا برای سرمایه‌گذاری در قالب این صندوق‌ها بیشتر شود.

بازار حراج اوراق بدهی چگونه کار می‌کند
دیروز بانک مرکزی اعلام کرد که با برگزاری حراج اوراق بدهی دولت در بازار بین بانکی، به‌صورت هفتگی، بانک‌ها تا ساعت 13روزهای شنبه (یا نخستین روزکاری هفته) فرصت‌ دارند سفارش‌های خرید اوراق بدهی دولتی را از طریق سامانه بازار بین‌ بانکی برای کارگزاری بانک مرکزی ارسال کنند. انتظار می‌رود با توجه به کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی به میزان 12درصد، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری از اوراق بدهی دولتی با نرخ بازده مورد انتظار استقبال کنند و هزینه عرضه این اوراق با نرخ بازده پایین‌تر فشار کمتری به دولت در هنگام بازخرید اوراق در پی داشته باشد. براساس اطلاعیه رسمی بانک مرکزی، سفارش‌های ارسال شده به کارگزاری بانک مرکزی و برای تعیین سفارش‌های برنده در اختیار وزارت اقتصاد قرار می‌گیرد و پس از مشخص شدن سفارش‌های برنده، کارگزاری بانک مرکزی نسبت به انجام معاملات در روز یکشنبه (یا دومین روزکاری هفته) اقدام و تسویه در همان روز انجام می‌شود. قرار است جزئیات بیشتر ازجمله شرایط و ویژگی‌های اوراق بدهی دولت شامل نوع اوراق، نرخ سود اوراق، زمان سررسید، تاریخ کوپن‌های اوراق و... در اطلاعیه بعدی اطلاع‌رسانی‌شود. براساس قانون بودجه سال1399 بانک مرکزی تنها مجاز به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی دولت در بازار ثانویه اوراق است و این بانک در چارچوب قوانین، اجازه خرید اوراق مالی اسلامی در بازار اولیه را ندارد و نمی‌تواند در فرایند برگزاری حراج، اوراق بدهی دولتی را با هدف تامین مالی دولت خریداری کند. بانک مرکزی می‌گوید: کارگزاری بانک مرکزی تنها تامین‌کننده زیرساخت معاملات و برگزارکننده حراج فروش اوراق به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی عضو بازار بین‌بانکی است و تعهدی نسبت به حجم و قیمت اوراق به فروش رفته در بازار اولیه نخواهد داشت. اطلاعیه دیروز بانک مرکزی نشان می‌دهد این نهاد درصدد است به دولت کمک کند تا اتکای بودجه‌اش را به درآمدها و منابع شکننده کاهش دهد و ظرفیت استفاده از بازار بدهی را این بار از کانال بین بانکی فعال‌سازی کند.

  استقبال سرد از صندوق‌ها

بازار حراج اوراق بدهی در حالی متولد می‌شود که همزمان یکی از مسیرهای انتخابی دولت برای جمع‌آوری نقدینگی و جبران کسری بودجه با استقبالی سرد مواجه شده؛ درحالی‌که پیش‌بینی شده بود ۸میلیون نفر یونیت‌های صندوق سرمایه‌گذاری بانکی و بیمه دولت، شامل سهام 3بانک و 2شرکت بیمه‌ای را بخرند، عباس معمارنژاد، معاون بانک و بیمه وزارت اقتصاد در نشستی خبری توضیح داد: تاکنون فقط ۲هزار میلیارد تومان برای این صندوق، پذیره نویسی انجام شده است. نخستین صندوق دولتی درحالی با این حجم کم‌تقاضا مواجه شده که به گفته معمارنژاد سهام موجود در سبد این صندوق به قیمت روز 2برابر نرخ تعیین شده است.