حریم مجلس گسترش یافت

محمد سرابی _ خبر‌نگار

 ساختمان مجلس شورای اسلامی در حال افزودن به محدوده خود و تصرف املاک اطراف میدان تاریخی بهارستان است. این مجموعه که به قوه مقننه تعلق دارد، شامل چندین بنای تاریخی و جدید است که نه‌تنها حریم یکدیگر را نقض کرده‌اند، بلکه اکنون به‌دنبال گسترش محدوده خود تا بنا‌های اطراف هستند. شورای شهر با این طرح توسعه مخالف است اما از آنجا که پارلمان شهری در جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری حق رأی ندارد، نتوانست مخالفت خود را اعمال کند.

میدان بهارستان ارزش تاریخی و ملی فراتر از شهر تهران دارد. مهم‌ترین ارگان واقع در این میدان، مجلس شورای اسلامی است اما انبوه آثار تاریخی دیگری هم در این میدان و مجاور آن قرار گرفته‌اند که هر یک صاحب هویت مخصوص به‌خود هستند. املاک مجلس شورای اسلامی تاکنون به دیوار‌های آن محدود بود اما در طرح توسعه شامل بخش‌های دیگری می‌شود که ضلع شرقی میدان و شاید قسمت‌های دیگر را هم به آن اضافه کند. طرح توسعه مجلس به‌صورت یک صورتجلسه بین محمدباقر قالیباف شهردار وقت تهران و علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی تصویب و به همان صورت در کمسیون ماده‌5 تأیید شده است اما در آن، مجلس مکلف نشده که نقشه‌ شامل جانمایی و کاربری را به شهرداری اعلام کند. این طرح در سال‌1390 در ضلع شرقی ساختمان بهارستان کلنگ‌زنی شد. افزایش وسعت دفاتر کار نمایندگان، توسعه ساختمان اداری مجلس و ساخت منازل مسکونی برای نمایندگان شهرستان قسمتی از اهداف این طرح بود.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از عملکرد شهرداری درباره تصویب طرح توسعه و ساماندهی مجلس شورای اسلامی، به پیروز حناچی تذکر داد و گفت: «شهرداری در این زمینه منفعل عمل کرده است. متأسفانه در این جلسه، طرح بدون رعایت حقوق عمومی شهر و مالکان اماکن واقع در محدوده طرح و حریم آن به تصویب رسید.» محسن هاشمی افزود: «پیش از اینکه جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری تشکیل شود، بهتر بود جلسه ویژه‌ای با حضور مدیران شهری برگزار می‌شد تا شاهد تجاوز به حقوق شهر نباشیم.»

نقشه‌‌ای ارائه نشده است
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر با تصریح ‌اینکه طرح‌های توسعه شهری باید با توجه به‌نظرات شورای شهر بررسی شود، به همشهری گفت: «این طرح در گذشته مصوباتی ازجمله مصوبه کمیسیون ماده‌۵ داشته است و لازم می‌دانم از شهرداری منطقه و به‌خصوص سپاه انصارالمهدی که در تطبیق محدوده طرح با گذرها اقدامات خوبی را انجام داده‌‌اند و محدوده ۴۱‌هکتاری را به ۲۸هکتار رساندند، تشکر کنم اما متأسفانه آنچه به تصویب رسید، به هیچ عنوان پذیرفته شده نیست. مشخص نشده است که ساختمان‌های ساخته‌شده و ساخته‌نشده در چه محدوده‌ای قرار دارند. به هیچ عنوان قابلیت راستی‌آزمایی و نظارت شهرداری تهران وجود ندارد، ضمن اینکه متأسفانه در بناهایی که ساخته شده اصول شهرسازی و معماری درخصوص سیما و منظر شهری رعایت نشده است.» محمد سالاری افزود: «مهم‌ترین بحثی که شورا دارد، حقوق ساکنان اطراف مجلس است که الان بلاتکلیف هستند و نمی‌توانند کار تخریب و بازسازی املاک خود را انجام دهند، درحالی‌که مجلس می‌تواند ساخت‌وساز را شروع کند. مشخص نیست تعیین شعاع ۵۰۰متر از ساختمان مرکزی مجلس یا از محدوده ساختمان‌های جدید اطراف آن محاسبه می‌شود، به‌دلیل اینکه نقشه معینی وجود ندارد برای هر ملک باید جداگانه استعلام انجام شود و پاسخ به این استعلام‌ها هم ممکن است بدون قاعده و سلیقه‌ای باشد. بنابراین تکلیف مجلس برای بارگذاری‌های انبوه مشخص شد اما تکلیف ساکنان اطراف آن همچنان نامشخص است.»او تأکید کرد: «حق انتقال و توسعه به این معنی است که اگر املاک شهروندان به‌دلیل قرار‌گرفتن در محدوده‌ای امکان استفاده یا بازسازی نداشته باشد، باید این عدم‌النفع در جای دیگری به آنها داده شود اما صاحبان املاک اطراف مجلس از این حق محروم هستند.»
سالاری با بیان اینکه نقشه و جزئیات طرح توسعه مجلس به شورای شهر اعلام نشده است، گفت: «ساخت‌و‌سازها صرفا بر مبنای مصوبه کمیسیون ماده‌5 سال‌٩٠ صورت پذیرفته که البته این مصوبه می‌بایست به تأیید شورای‌عالی شهرسازی و معماری می‌رسید که نرسیده و راستی‌آزمایی اینکه آیا مطابق مصوبه ماده5 است نیز انجام نشده است. ضمنا براساس این مصوبه می‌بایست ارتفاع ساختمان‌های واقع در کریدور دید آکس بهارستان- جمهوری ازجمله ساختمان کمیسیون‌ها به‌دلیل واقع‌شدن در حریم آثار ارزشمند تاریخی تعدیل می‌شد که نشد. همچنین قرار است که خیابان شریف رضی به 150 تا 200متر پایین‌تر منتقل شود اما محل جدید این خیابان هم ارزش میراثی دارد که برای آن مجوز گرفته نشده است.» او اظهار کرد: «در کمیسیون معماری و شهرسازی الزام کرده‌ایم که نمای ساختمان در کمیته نما مورد بررسی قرار گیرد. ساختمان‌های شاخص هم باید در کمیته مشابهی بررسی شود اما ساختمان مجلس به‌عنوان نهادی که خود قانونگذار است، از قوانین تبعیت نمی‌کند. در دوره گذشته وقتی دیدیم که ساختمان‌‌هایی در این محدوده ساخته می‌شود و اصول معماری ایرانی و اسلامی در آن رعایت نشده است، در این‌باره تذکر دادیم و دیدیم که نمای آن با نصب قطعاتی تغییر کرد اما بعدا همان نما هم جمع‌آوری شد.»
این عضو شورای شهر در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه محدوده طرح توسعه مجلس شامل آثار تاریخی شرق میدان بهارستان می‌شود، اظهار کرد: «اکنون این نگرانی وجود دارد که با توجه به قرارگیری تعدادی از بناهای تاریخی مانند مدرسه عالی شهید مطهری، امکان دسترسی مردم به آن، محدود یا حذف شود. به گفته دکتر طالبیان، نماینده وزارت میراث در جلسه، امکان حضور و بازدید شهروندان و گردشگران در بنا‌های ملی مانند کاخ کرملین به‌راحتی فراهم است و این موضوع درخصوص طرح مصوب، تعیین تکلیف نشد.»
سالاری تأکید می‌کند: «نمایندگان میراث معتقدند در محدوده‌ای که قرار است بارگذاری‌های زیرسطحی انجام شود، احتمال وجود بناهای تاریخی زیرزمینی، آثار تاریخی یا قنات‌ها داده می‌شود که قابل ارزیابی نیست و برای شورای شهر مشخص نشده است. شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور بدون توجه به دغدغه‌های نمایندگان شورای شهر تهران این طرح را تصویب کرد.»  



     نشانی از آثار فرهنگی نیست

در سال‌های گذشته «احمد مسجدجامعی» عضو شورای شهر تهران از قانون ساخت‌وساز در حریم آثار تاریخی میدان بهارستان انتقاد کرده و گفته بود که هیچ نشانی از آثار فرهنگی در بهارستان باقی نمانده و تنها ترافیک سنگین در این میدان دیده می‌شود. به‌گفته او، تخریب انجام‌شده در ضلع جنوبی مدرسه سپه‌سالار باعث از بین رفتن بخشی از باغ‌ها، حوزه علمیه و خانه‌های مسکونی تاریخی شده بود. مسجدجامعی این را هم اضافه کرده بود که حریم ثبت‌شده ساختمان قدیم مجلس با ساخت ساختمان مجلس جدید نقض شده است.