یادداشت
فضیلت‌های بی‌مانند شب‌قدر
حجت‌الاسلام محمد سعیدی آریا _ مدرس حوزه
«لیله‌القدر خیر من الف شهر»؛ درباره شب قدری صحبت می‌کنیم که از هزار‌ماه بهتر است؛ ایام نزد انسان‌ها باهم مساوی هستند، اما ارزشگذاری ایام نزد خداوند متفاوت است. همانطور که خداوند یک شب را به اندازه هزار‌ماه ارزش می‌دهد. این مسئله در ید قدرت الهی است که فضیلت ایام را متفاوت قرار داده است. این در واقع صورت مسئله است. حال با این تفاوتی که در فضیلت ایام وجود دارد، تکلیف ما انسان‌ها چیست؟ مثالی وجود دارد که در قرآن هم بسیار تکرار شده است و آن بحث «کسب» و «کاسبی» است: «بما کسبت أیدی الناس». اینکه یک کاسب زمانی که شرایط کاسبی و بازار خوب است، به خواب روی نمی‌آورد بلکه به کسب و کار خود می‌پردازد و توشه خود را از این شرایط بر می‌دارد. این در واقع یک کاسب موفق محسوب می‌شود. با همین معنا و مفهوم اگر به مسائل معنوی نگاه کنیم، فضیلت و موقعیت شب قدر را درک خواهیم کرد. شب قدر و ماه مبارک رمضان نسبت به شب‌ها و ماه‌های دیگر از یک موقعیت ویژه و متفاوت برخوردار هستند. بر این اساس، محاسبات این شب‌ها و این‌ماه نیز
متفاوت است.
«انفاسکم فیه تسبیح و نومکم فیه عبادة و عملکم فیه مقبول و دعاؤکم فیه مستجاب.» این روایت از رسول اکرم(ص) به خوبی گویای فضیلت و منزلت ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر است به این معنی است که «نفس‌هایتان در این‌ماه تسبیح و خوابتان عبادت و عملتان پذیرفته و دعایتان مستجاب است.» چنین فضیلتی را در ایام دیگر و ماه‌های دیگر سراغ نداریم. بنابراین یک کاسب موفق از این موقعیت استفاده کرده و انبان خود را پر می‌کند.
مسئله دیگری که در مورد شب‌های قدر بسیار مهم است، مسئله «احیا» است؛ در متون و معارف دینی ما نماز باید ایستاده خوانده شود، اما اگر انسانی مشکلی دارد که امکان اقامه نماز به‌صورت ایستاده ندارد، تکلیف نماز از او ساقط نمی‌شود و او می‌تواند به‌صورت نشسته نماز خود را به جا آورد. حتی اگر کسی نتواند نشسته هم نماز بخواند، باز هم تکلیف از او ساقط نمی‌شود و باید به‌صورت خوابیده این تکلیف را به جا آورد. شب قدر و آداب و مستحبات مربوط به آن نیز همینگونه است؛ اگر در شرایط امروز با توجه به همه‌گیری کرونا، امکان حضور در مساجد و قرآن بر سر گذاشتن به‌صورت جمعی وجود ندارد، می‌توان به‌صورت فردی و در منزل و یا در کنار اعضای خانواده از فضائل شب قدر بهره لازم را برد و احیا گرفت. بنابراین ما نباید درگیر محیط اطراف باشیم و کیفیت عبادت را از دست دهیم. کلید اصلی عبادت و وارد شدن در بندگی خدا در این شب‌ها مسئله خشوع و تضرع و زاری نزد خداست.
در روایات آمده است امام کاظم(ع) را در تاریکی و در شرایطی زندانی کرده بودند تا آن حضرت امکان تشخیص روز و شب را نداشته باشند؛ آیا امام کاظم(ع) در این شرایط از مناجاتش با خدا دست کشید؟ آیا از کیفیت عبادت آن حضرت کم شد؟ بنابراین، ارتباط انسان با خدا نباید در هر موقعیتی قطع شود.
یکی از نکات مهم دیگر درباره شب قدر، موضوع تعهد به آینده است؛ در شب قدر یک مسئله مربوط به توبه از گذشته است، مسئله دیگر و مهم‌تر تعهد به آینده است. علاوه بر «الهی العفو» گفتن‌ها و پاک شدن از گذشته، باید تعهد بدهیم که در آینده جز خدا به هیچ‌کس و هیچ‌چیز
دل نبندیم.
در همینه زمینه :
