بازنگری در نحوه آموزش

خدیجه نوروزی- روزنامه‌نگار

 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در راستای تحقق برنامه‌های پنجم و ششم توسعه، از مهرماه 1397به اتکای یک برنامه مطالعه شده و جامع، دانشگاه‌های کشور را با هدف مهارت افزایی و بهبود توان اشتغال پذیری دانشجویان در قالب برنامه‌های آموزشی و درسی بسیج کرد و این اقدام را در سال 98 نیز به‌صورت مستمر پیگیری کرد تا مقدمات اجرایی طرح ساماندهی آموزش عالی را در سال 99 فراهم کند. مهم‌ترین هدف تمرکز بر این برنامه پاسخگویی شفاف‌تر به مطالبه دستگاه‌های عمومی کشور مبنی بر ارتقای شایستگی‌های تخصصی دانش آموختگان دانشگاهی برای افزایش ضریب مشارکت در تولید ملی با اعتماد به توانمندی آنان در تأسیس کار و کسب و توسعه کارآفرینی و همچنین انطباق هر چه بیشتر برنامه‌های درسی با نیازهای جامعه همزمان با افزایش سهم آموزش‌های مهارتی دارای ظرفیت اشتغال‌زایی در برنامه درسی همه رشته‌های دانشگاهی بود. از مهرماه 1397به‌مدت یک سال (منتهی به شهریور‌ماه 1398) 123برنامه درسی در 4مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، تدوین و بازنگری شد که از این میان 37مورد رشته جدید بوده است. در این میان در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای نیز بازنگری‌هایی در به‌روزرسانی سرفصل‌های دروس انجام و در مهر 98 از این دروس رونمایی شد و این دانشگاه‌ها تغییری اساسی در برنامه داشتند. رشته‌ها در مقاطع کاردانی کاملا مهارتی است و دقیقا برای بازار کار طراحی و اجرا می‌شوند. در سالی که گذشت بسیاری از دانشگاه‌ها فعال‌تر از قبل پایش دانش‌آموختگانشان را در دفاترشان دنبال کردند تا ببینند فارغ‌التحصیلان بعد از اتمام دوره تحصیل چه سرنوشتی پیدا می‌کنند. این رصدها در راستای سیاستگذاری‌ها و طرح‌های راهبردی دانشگاه‌ها انجام شد.

افزایش رفاه دانشجویان
در سال 98، درصد کمک‌های مالی به دانشگاه‌ها به‌منظور بازسازی و نوسازی فضاهای رفاهی، ارتقای تندرستی و سلامت، امور حمایتی و معیشتی دانشجویان از محل کمک ویژه مقام عالی وزارت 10درصد نسبت به سال 97 افزایش یافت. همچنین درصد رشد وام‌های پرداختی، رشد اعتبارات هزینه برای سراهای دانشجویی، رشد اعتبارات هزینه شده برای ارتقای سالن‌های غذاخوری و آشپزخانه‌ها در سال 98 در قیاس با سال گذشته 10درصد افزایش یافت.

درصد رشد اهداف و برنامه‌ها
در سال98 نرخ اعتبارسنجی دانشگاه‌های خارجی از کشور با 30درصد رشد همراه بود. اما نرخ رشد فرصت‌های تحقیقاتی اعطا شده به دانشجویان دوره‌های دکتری نسبت به سال97 تنها 3درصد محقق شد که رقم چشمگیری نبود. نرخ رشد تعداد دانشجویان انتقالی از دانشگاه‌های خارج به دانشگاه‌های داخل هم با 0.2درصد نشان می‌دهد که اقدامات چندان مهمی در این زمینه در سالی که گذشت انجام نشد. الکترونیکی کردن آزمون تولیمو 90درصد در مقایسه با سال 97تحقق یافت اما رشد 0.7درصدی استمرار بهبود کیفیت سؤالات آزمون سراسری (معکوس) نشان می‌دهد اقدامات مهمی در این بخش صورت نگرفته است. البته میزان رضایت داوطلبان از مدیریت اجرای آزمون سراسری 87درصد بوده است.

دشواری انتخاب برای تحصیل در آموزش عالی
ابراهیم صالحی عمران؛رئیس دانشگاه فنی حرفه‌ای کشور: پیش‌بینی وضعیت آموزش عالی کشور تنها با نگاهی به چالش‌های موجود و گذشته آموزش عالی امکان‌پذیر است و باید از منظر ذی‌نفعان مختلف به آن نگاه کرد. می‌توان 2 ذی‌نفع اصلی را برای آن درنظر گرفت و سمت و سوی آموزش عالی را در آینده پیش‌بینی کرد. ذی‌نفع اصلی متقاضیان آموزش عالی و طرف دیگر عرضه‌کنندگان و سیاستگذاران آموزش عالی هستند که تصمیم‌گیری آنها باعث جهت‌گیری‌هایی در آموزش عالی خواهد شد. 
یکی از چالش‌ها بحث اشتغال فارغ التحصیلان است و دانشجویان و خانواده‌ها به این مسئله فکر می‌کنند که آیا ورود به آموزش عالی آنها را به سمت بازار کار وارد می‌کند؟ آیا می‌تواند درآمدهای اقتصادی افراد را هم تحت‌تأثیر خود قرار دهد؟
 طبیعی است که پاسخ دادن به این سؤال در ذهن متقاضیان آموزش و پرورش بسیار مهم خواهد بود. طبعا اگر رشته‌های دانشگاهی نتواند پاسخگوی این دو مسئله اساسی دانشجویان باشد، انتخاب آموزش رشته خاص یا به‌طور کل انتخاب برای ادامه تحصیل و تقاضا برای تحصیلات تکمیلی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. بنابراین پیش‌بینی می‌کنم در سال آینده بخش تقاضا از سوی دانشجویان به‌شدت آموزش عالی ما را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد و با شرایط اقتصادی و اجتماعی موجود انتخاب و تصمیم برای دانشجویان دشوارتر خواهد بود. باید به این نکته توجه داشت که دیگر نمی‌توان بدون درنظر گرفتن طرف تقاضا، توسعه‌ای را برای آموزش عالی پیش‌بینی کرد. در چنین فضایی معیارهای سیاستگذاران و تصمیم‌گیران توسعه آموزش عالی نیز تغییر خواهد کرد و با اطلاعاتی که از بازار کار می‌گیرند و تحولات علمی‌ای که در حال رخ دادن است جهت‌گیری‌هایی در راستای جذب بیشتر دانشجویان انجام خواهند داد. چون یکی از مباحث مهمی که اکنون وجود دارد تامین منابع مالی دانشگاه‌هاست که به‌شدت می‌تواند در توسعه کمی و کیفی آموزش عالی اثر منفی داشته باشد.