گزارش
با ادغام مؤسسه رسانه‌های تصویری، آیا فعالیت بخش خصوصی در نمایش خانگی پررنگ می‌شود
پول‌هایی که بر باد رفت
فهیمه پناه‌آذر ـ روزنامه‌نگار
نخستین مؤسسه فعال در این حوزه، مؤسسه رسانه‌های تصویری بود که مجوز فعالیت گرفت؛ مؤسسه‌ای که با عنوان بنگاه ناظر بر فعالیت مؤسسات بخش خصوصی در سال ٧٩ به اداره توسعه همکاری‌های سمعی و بصری تغییر نام داد و سال ٨٢ اداره همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی نام گرفت. فعالیت مؤسسه ادامه داشت تا اوایل دهه 90 که مشکلات زیادی گریبان مؤسسه را گرفت؛ تا جایی که زمزمه‌های انحلال مؤسسه به گوش رسید. با گذشت چند سال خبر انحلال یا ادغام مؤسسه به‌صورت رسمی اعلام شد که بحث موجود ادغام این مؤسسه بوده؛ چرا که انحلال چنین مؤسسه‌ای به همین راحتی اتفاق نمی‌افتد.
تودیع و پایان یک مأموریت
این مؤسسه از اوایل دهه 80، 7 مدیر داشت اما در همین دوران مدیریت غیرقابل‌قبول و کم‌بازده باعث شد که نارضایتی از مؤسسه ایجاد شود و مشکلات فراوانی دامن مؤسسه را بگیرد. با تودیع مهدی یزدانی از سازمان سینمایی عمر مدیریتی آخرین مدیرعامل مؤسسه رسانه‌های تصویری به پایان رسید اما مدیریت یزدانی با دیگر مدیران متفاوت بود و حکمی که از رئیس سازمان سینمایی برایش صادر شده بود وظایف دیگری را بر دوش او گذاشته بود. به گفته یزدانی، وی در این مدت ماموریت داشته تا کارهای پایانی مؤسسه را انجام دهد و تشریفات انحلال یا ادغام این مؤسسه را به سرانجام برساند. یزدانی به همشهری می‌گوید: «تا پایان تیر‌ماه مراحل ادغام و بحث نیروها و کارهای حقوقی به پایان رسیده است. در این ادغام، وظایف و مأموریت‌های مؤسسه رسانه‌های تصویری به معاونت‌های مربوطه سازمان سینمایی و ۲ مؤسسه وابسته که همخوانی بیشتری با این وظایف و مأموریت‌ها دارند، انتقال خواهد یافت.»
انحلال یا ادغام
سعید رجبی‌فروتن از مدیران اسبق و کارشناس نمایش خانگی که سال‌های سال در این زمینه فعالیت دارد، معتقد است که بحث ادغام مؤسسه رسانه‌های تصویری وجود دارد. وی به همشهری می‌گوید: «با شکل‌گیری و پیشرفت شبکه‌های خانگی اینترنتی یا همان VOها، این مؤسسه و فیلم‌هایش چندان ن حرف تازه‌ای ندارند و مدیران سینمایی کشور سال‌هاست به ادغام مؤسسه رسانه‌های تصویری با دیگر مؤسسه‌ها و زیرمجموعه‌های سازمان سینمایی فکر می‌کنند. اگر در این سال‌ها به فعالیت مؤسسه رسانه‌های تصویری نگاه کنیم، فعالیت مؤسسه به‌گونه‌ای بوده که برخی از وظایف را برای ورود و فعالیت بخش خصوصی کنار گذاشته‌اند. حتی زمانی که بحث vod پیش آمد، مؤسسه آن را به بخش خصوصی محول کرد و قرار شد که اتحادیه با یک اجماع آن را در دست بگیرد اما به‌خاطر نبود دانش فنی و همینطور تامین هزینه کنار کشیدند.» رجبی‌فروتن به ادغام مؤسسه اشاره می‌کند و می‌گوید: «در صورتجلسه‌ای که وجود داشته و در برخی از جلسات، قرار شده وظایف مؤسسه رسانه‌های تصویری به ادارات ستادی سازمان سینمایی و بخشی نیز به بنیاد فارابی محول شود. در گذشته ادغام براساس تقسیم‌بندی فعالیت و مدیوم صورت می‌گرفت و حالا این ادغام براساس فعالیت دفاتر و بخش‌هاست.» وی توضیح می‌دهد: «تا انتهای دهه 80مؤسسه رسانه‌های تصویری سهم خود را در بازار به مرور کاهش داد و نسخه‌های فیزیکی به اینترنتی تبدیل شد و با پایان یافتن این مأموریت، زمینه فعالیت این مؤسسه هم موضوعیت خود را از دست داد. اگر چالش‌های موجود بین سازمان صداوسیما و مؤسسه رسانه‌های تصویری زودتر به نتیجه می‌رسید و حل می‌شد، این روند حتی با شکل و شمایلی بهتر و یکدست‌تر می‌توانست عملیاتی شود.»
در ادامه فعالیت شبکه نمایش خانگی در این سال‌ها، بیش از 30مؤسسه در بخش خصوصی مجوز فعالیت گرفتند که از این تعداد مؤسسه، شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت مستمر دارند، به انگشتان 2دست هم نمی‌رسند. فعالیت برخی دفاتر شبکه نمایش خانگی در بخش خصوصی معمولا کاری به جز فیلم بوده و با این حال این بخش در این سال‌ها تقابل شدیدی با مؤسسه رسانه‌های تصویری داشته است. در طول این سال‌ها از وظایف مؤسسه برای ورود و حضور بخش خصوصی کم می‌شده اما در نهایت امروز که به عملکرد مؤسسه و اتحادیه نگاه می‌کنیم هر دوی آنها کارنامه قابل‌قبولی نداشته و ندارند و شاید در بخش خصوصی چند دفتر شبکه نمایش خانگی توانسته در این بازار رقابت برنده باشند و حتی با برخی از فیلم‌ها در این شبکه به‌عنوان رقیب سرسخت تلویزیون حاضر شود.
مؤسسه رسانه‌های تصویری و یک سوپاپ حمایتی
حسین مسافرآستانه که بیش از 2 سال مدیریت مؤسسه رسانه‌های تصویری را برعهده داشت، موافق انحلال این مؤسسه نیست؛ چراکه معتقد است فعالیت این مؤسسه می‌تواند سوپاپ اطمینانی برای سازمان سینمایی باشد. مسافر که سابقه مدیریتی در تئاتر و سینما دارد به همشهری می‌گوید: «اینکه مؤسسه رسانه‌های تصویری ممکن است در دوره مدیریتی عملکرد خوب یا قابل‌قبولی نداشته باشد، بحث جداگانه‌ای است اما انحلال این مؤسسه تصمیم درستی نیست. با انحلال مؤسسه مخالف هستم؛ چراکه وجود آن می‌تواند برای هنرمندان و مدیران سینمایی مفید و مؤثر باشد و آنچه مشخص است فشار بخش خصوصی شبکه نمایش خانگی بر مسئولان سینمایی بوده است.»
منفعت‌طلبی بخش خصوصی عامل انحلال مؤسسه
مدیر اسبق مرکز هنرهای نمایشی در ادامه توضیح می‌دهد: «منفعت‌طلبی دوستان در بخش خصوصی شبکه نمایش خانگی، باعث شده برای انحلال فعالیت مؤسسه روی مدیران سینمایی فشار آورده شود؛ درصورتی که تأکید می‌کنم مؤسسه یک سوپاپ اطمینانی است که می‌تواند در بخش حمایت از هنرمندان و حمایت از فیلم‌ها در بخش داخلی و بین‌الملل کارهای زیادی انجام دهد. مؤسسه درصورت عملکرد درست می‌توانست باعث رونق سینما شده و به آن کمک کند. نمی‌دانم مدیران سازمان سینمایی چرا راضی به انحلال مؤسسه شده‌اند.» بحث دیگر بعد از انحلال مؤسسه، ادغام آن با بخش دیگری است که مسافرآستانه این کار را امری محال عنوان می‌کند: «هم‌اکنون دفتر شبکه نمایش خانگی سازمان با اداره کل سینمای حرفه‌ای ادغام شده و این ادغام در بخش سیاستگذاری حوزه شبکه نمایش خانگی بوده است، اما هیچ‌گاه مؤسسه نمی‌تواند با این بخش ادغام شود. مؤسسه رسانه‌های تصویری در بدنه اجرایی جریان سینمایی قرار دارد و ادغام آن با بخش‌های دیگر معنایی ندارد.»
دوره‌های مدیریتی
مقایسه کردن مدیریت مؤسسه رسانه‌های تصویری با نگاهی به فعالیت‌ها و دستاوردهای هر دوره می‌تواند نشان دهد که در این سال‌ها مؤسسه رسانه‌های تصویری چه عملکردی داشته و توانسته به وظایف تعریف شده خود برسد. محمدسعید قائنی‌نجفی، ابراهیم داروغه‌زاده، محمدرضا عباسیان، عباس اسداللهی، مهدی یزدانی، حسین مسافرآستانه و مصطفی ابطحی ازجمله مدیران مؤسسه در این سال‌ها بوده‌اند که در میان آنها مهدی یزدانی 2 دوره مدیریت مؤسسه را برعهده داشت. همه مدیران، دوره‌ای 2 یا 3 ساله در این مؤسسه داشته‌اند که محمدرضا عباسیان با 4سال، بیشترین دوره مدیریتی را در این مؤسسه بر عهده داشته که البته حضور عباسیان و کارهای انجام شده با پایان مدیریتش حواشی زیادی را به‌دنبال داشت؛ تا جایی که تیم مدیریت بعدی با انبوهی از ضرر و زیان روبه‌رو شد. بعد از چند سال وظایف مؤسسه رسانه‌های تصویری قرار است ادغام شود اما باید دید با این ادغام وضعیت فعالیت‌های این مؤسسه به شکل مطلوب درمی‌آید یا باز هم رویه قبلی مؤسسه این بار زیر مجموعه‌های دیگر به شکل خنثی دنبال می‌شود و حالا با نبود مؤسسه رسانه‌های تصویری، بخش خصوصی چقدر فعالیت خود را بیشتر خواهد کرد؟
اوایل دهه70 مؤسسه رسانه‌های تصویری تاسیس شد اما این مؤسسه تا اواخر این دهه، تنها به‌عنوان شرکت مجاز توزیع فیلم در شبکه نمایش خانگی فعالیت می‌کرد.
