نورپاشی شبانه درختان اصفهان

عاطفه علیان _ اصفهان - خبرنگار 

 3 سال می‌شود نورپاشی شبانه بر درختان اصفهان بر سر زبان‌ها افتاده است. برای اولین بار درختان خیابان بیدآبادی که از محله‌های تاریخی و مهم اصفهان است با 156 پروژکتور به صورت دفنی با طیف رنگ RGB نورپاشی شد تا 16 میلیون رنگ متنوع ایجاد شود و تاریکی محله با درختان رنگی جبران شود. نورپاشی شبانه بر درختان به مناقصه هم گذاشته، عملیات نورپردازی درختان 5 آذر و شهیدان از طریق مناقصه به پیمانکاران واگذار و پای نورپاشی به درختان میدان شهید رجایی، خیابان فیض و کمال اسماعیل هم باز شد. نورپاشی شبانه بر درختان مخالف و موافق کم ندارد. مخالفان نورپاشی را آسیب جدی به درختان می‌دانند و این‌گونه زیباسازی را در  شان نصف جهان نمی‌شمارند، اما موافقان بر این باورند که نورپاشی ضرر و زیانی در چرخه حیات گیاهان به جا نمی‌گذارد.

تاثیر مخرب نورپاشی شبانه 
شاهین سپنتا که از مخالفان نورپاشی شبانه بر درختان است به همشهری می‌گوید: مدتی است در برخی از خیابان‌های اصفهان از جمله «فیض» و «کمال اسماعیل» شاهد نورپردازی شبانه با رنگ‌های مختلف بر شاخ و برگ درختان هستیم و با این‌که این روش مورد انتقاد دوستداران محیط‌ زیست قرار گرفته است، اما سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان به بهانه زیباسازی شهر در شب به این کار ادامه می‌دهد.

این اصفهان‌پژوه و اصفهان‌شناس با بیان این‌که نورپاشی شبانه پس از غروب آفتاب تا سپیده دم بر درختان، مصداق بارز آلودگی نوری است، می‌افزاید: آلودگی نوری به هرگونه تابش نور مصنوعی، نامناسب، بیش از حد طبیعی، خیره‌کننده و مزاحم به محیط و در طول شب گفته می‌شود. وی اضافه می‌کند: آلودگی نوری آثار منفی اقتصادی و زیست‌محیطی زیادی از جمله اتلاف سرمایه و منابع طبیعی و انرژی، آلودگی بصری و بر هم خوردن تمرکز رانندگان و رهگذران و تاثیر منفی بر موجودات زنده اعم از جانوارن و گیاهان دارد. این دامپزشک اصفهانی با بیان این‌که آلودگی نوری، زندگی حیوانات و گیاهان را که در یک چرخه ۲۴ ساعت شبانه‌روز در جریان است تحت ‌تاثیر منفی قرار می‌دهد، اظهار می‌کند: شاخ و برگ درختان تنومند حاشیه خیابان در طول شب به‌ویژه در طی فصول سرد به عنوان پناهگاه پرندگان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نورپاشی مصنوعی در طول شب بر شاخ و برگ درختان , رفتارهای طبیعی جانوران به‌ویژه پرندگان تاثیر منفی می‌گذارد و در نهایت پرندگان را ضعیف و بیمار می‌کند. وی می‌افزاید: آلودگی نوری در شب، زندگی حشره‌های مفید به عنوان منبع غذایی سایر گونه‌های جانوری را نیز مختل می‌کند و می‌تواند به عنوان یک تنش جدی بر میزان رشد، رنگ و ریزش برگ‌ها و برای رویش شاخه گیاهان تاثیر بگذارد. سپنتا توصیه می‌کند برای پیشگیری از آسیب‌های بیشتر  از نورپاشی بر درختان در دیگر خیابان‌ها جلوگیری یا مدت نورپاشی به ۲ تا ۳ ساعت پس از غروب محدود شود.

  نظر استادان دانشگاه
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان با بیان این‌که نورپاشی شبانه به درختان در دوره مدیریت شهری گذشته آغاز شده است به همشهری می‌گوید: هر اقدامی در سازمان زیباسازی شهری با نظر کارشناسان مطرح انجام می‌شود و حاصل پژوهش‌ها و تحقیق صاحبان فن در اختیار سازمان قرار می‌گیرد.  حسن موذنی با بیان این‌که نورپاشی شبانه در کلانشهرهای دیگر هم در حال اجراست، اظهار می‌کند: برای بررسی چگونگی نورپردازی‌ها بر درختان شهر، همکاری‌هایی با یک گروه از اساتید دانشگاه انجام شده است و فضایی از شهر را در اختیار آنها قرار دادیم تا بررسی‌های در این باره را انجام دهند. بر اساس مطالعه‌ها نورپاشی در باغ گل‌ها نتایج مطلوبی هم به همراه داشته است. 

زیر نظر کمیسیون محیط‌ زیست 
رئیس کمیسیون محیط‌ زیست شورای شهر اصفهان با بیان این‌که نورپاشی شبانه به درختان نوعی دستکاری در چرخه طبیعی گیاهان است به همشهری می‌گوید: درختان اصفهان به دلیل قدمت از زیبایی طبیعی برخوردار هستند و باید با دقت درباره زیباسازی آنها اقدام کرد. کوروش محمدی با بیان این‌که شورای شهر اصفهان با هرگونه عاملی که حیات گیاهان و موجودات وابسته را به خطر بیندازد مخالفت می‌کند، می‌افزاید: مصرف انرژی و پیامدهای محیط زیستی، نگرانی از چرخه طبیعی گیاه و به خطر افتادن زندگی حشره‌های و پرندگان وابسته می‌تواند از تبعات نورپاشی شبانه باشد که باید به طور دقیق واکاوی و بررسی شود. 

  معیارهای زیباشناسی 
رئیس شورای شهر اصفهان به همشهری می‌گوید: زیباسازی اصفهان بر فضای سبز آن تاکید دارد هیچ اقدامی در زیباسازی شهر جایگزین فضای سبز نخواهد شد. علیرضا نصر اولویت مهم برای مدیریت شهری را حفظ فضای سبز شهری و گیاهان می‌داند و می‌افزاید: اگر در نورپاشی شبانه به‌ویژه برای درختان کهن سال آسیبی وارد شود حتما باید مانع آن شد. وی با بیان این‌که درباره نورپاشی شبانه بر درختان نظر کارشناسی و علمی در اولویت است، اظهار می‌کند: هنوز اطلاعات علمی که مدیریت شهری را به این نتیجه برساند که نورپاشی شبانه به درختان آسیب زننده است، ارائه نشده است. به دلیل پیچیدگی موضوع نمی‌توان با حدس و گمان نظر داد، اما هر زمان که ثابت شود این عمل چرخه حیات گیاهان را به خطر می‌اندازد این طرح متوقف خواهد شد.



مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان: هر اقدامی در سازمان زیباسازی شهری با نظر کارشناسان مطرح انجام می‌شود و حاصل پژوهش‌ها و تحقیق صاحبان فن در اختیار سازمان قرار می‌گیرد


رئیس کمیسیون محیط‌ زیست شورای شهر: مصرف انرژی و پیامدهای محیط زیستی، نگرانی از چرخه طبیعی گیاه و به خطر افتادن زندگی حشره‌ها و پرندگان وابسته می‌تواند از تبعات نورپاشی شبانه باشد 


درختان المان نورپردازی شهری نیستند

حامد میرزاخلیل  _ پژوهشگر آلودگی نوری 


پدیده نورپردازی به منظور احیای زندگی شبانه و در فضای شهری انجام می شود. در کشورهای دیگر نورپردازی شبانه به مکان های ویژه ای محدود می شود و درختان به عنوان المان نورپردازی تعریف نمی شوند. چند سالی می شود که نورپاشی بر درختان در کلانشهرهای ایران به منظور زیباسازی شهری رواج یافته است. این نورپردازی با LED، در هر 5 ثانیه تعویض می شود و درخت را دچار تنش نوری می‌کند که تبعات زیست محیطی عدیده ای به جا می گذارد. نورپردازی فضای شهری در راستای افزایش ضریب امنیت درشهر و زیباسازی شهری اقدام باارزشی است اما نباید درختان، هدف نورپاشی قرار بگیرند تا شهر زیباتر جلوه کند. پژوهش ها بر این نکته صحه می‌گذارند که نورپاشی شبانه بر درختان عمر این موجودات زنده را کوتاه می‌کند. زیباسازی فضای سبز کلان شهرهایی مانند تهران و اصفهان که به علت آلودگی هوا از کمبود اکسیژن رنج می برند با نورپاشی بر درختان اقدامی نسنجیده است. مطالعات نشان می دهد که درختان در مقابل تنش نوری واکنش نشان می دهند و شرایط حیاتی آنها در معرض تهدید قرار می‌گیرد. برای نمونه در فصل های بهار و پاییز، پهن برگ های چنار دچار تغییرات می شوند و شکوفه دهی و خزان آنها دستخوش تغییر می‌شود. تابش نورپردازی LED  در بلوار کشاورز تهران برگ های درختان زبان گنجشک را دچار سوختگی کرده است. موارد مشابه را می توان در درختان کهن سال خیابان کمال اسماعیل در اصفهان مورد بررسی قرار داد. درختانی که در معرض نورپاشی شبانه هستند هر کدام به شیوه ای به تنش نوری واکنش نشان می دهند. از سوی دیگر زندگی حشرات وابسته به درختان هم در معرض خطر است. برای نمونه افزایش سفید بالک ها در تابستان در مرکز شهر تهران و یا افزایش پشه در پارک‌های اصفهان به علت آلودگی نوری است که شرایط زادوولد حشرات را دچار تغییر کرده است. در شهر تهران درختان خیابان های حدفاصل پارک وی تا میدان تجریش، بلوار کشاورز، بلوار میرداماد، خیابان پیروزی و پارک اندیشه نورپاشی شبانه شده است و متاسفانه با استفاده غلط از نورپردازی LED هر پنج ثانیه رنگ آنها عوض می شود و همین موجب اختلال در چرخه حیاتی گیاه شده است. از سوی دیگر انتخاب طیف رنگ های تند مانند آبی، بنفش و قرمز اثرات جبران ناپذیری بر کوتاهی عمر درختان به جا خواهد گذاشت. در فیزیک منبع نور مهم نیست بلکه طیف نور مهم است. مهم نیست نور LED بر درختان تابیده شود بلکه مهم طیف نورهایی است که تمام درخت را از بدنه تا برگ ها با تغییر رنگی در بازه زمانی 5 ثانیه ای تحت تاثیر قرار می دهد. نورپاشی شبانه بر درختان علاوه بر اینکه تبعات جبران ناپذیر زیست محیطی به همراه دارد، می تواند ذائقه شهروندان را هم تغییر دهد. کودکانی که در خیابان ولیعصرتهران و یا خیابان فیض اصفهان زندگی کرده اند در حافظه تاریخی شان درخت را به شکل طبیعی نمی شناسند و درختان را به رنگ های صورتی و بنفش نقاشی می کنند. از سوی دیگر الگوبرداری نورپاشی شبانه بر درختان از کلانشهرها به شهرستان ها هم سرایت کرده و علاوه‌بر مصرف انرژی و به خطر افتادن چرخه حیات گیاهان، پس از مدتی جذابیت زیباشناختی برای شهروندان نخواهد داشت. در نتیجه لازم است این نکته را در نظر بگیریم که نورپردازی در فضای شهری می‌تواند بر روی پل ها، مجسمه ها و کتبیه ها انجام شود و درختان را نباید به عنوان المان های نورپردازی هدف قرار داد.