پیش و پس از برفک‌ها

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

شاید بد نباشد به این فکر کنیم، همه ستاره‌هایی که حالا کم‌فروغ یا خاموش شده‌اند یا به آسمان دیگری کوچ کرده‌اند، اگر بودند، چه می‌شد؟ حتما آسمان پر ستاره و زیباتری داشتیم. در این گزارش قرار است به ماندگارترین چهره‌ها و برنامه‌هایی بپردازیم که در دهه 60، ما را جلوی دوربین تلویزیون میخکوب خودشان می‌کردند تا از زمان جا بمانیم. در گذر کوتاهی به جست‌وجوی این خواهیم پرداخت که حالا آن ستاره‌ها کجا هستند؟ 

روی خطِ خبر
ایران شاقول از بانوان گوینده خبر تلویزیون بود. او پس از مدتی بی‌خبری، در سال 95 در 64سالگی درگذشت. در این جمع خبری قاسم افشار نیز از گویندگان باسابقه خبر شبکه یک صدا و سیما بود. او که از ابتدای انقلاب ۱۳۵۷ گوینده اصلی اخبار سیاسی در این تلویزیون به‌حساب می‌آمد، پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ دیگر در تلویزیون ظاهر نشد و در اردیبهشت ۱۳۹۷ در همین انزوا درگذشت. محمدرضا حیاتی از دیگر گویندگان این جمع خبری، تیر ۱۳۹۴ بازنشسته شد اما با موافقت رئیس سازمان صدا و سیما به گویندگی ادامه داد. حیاتی نیز پس از مصاحبه‌ای از صدا و سیما کنار گذاشته شد. او اکنون مجری تلویزیون اینترنتی روستا تی‌وی است. حسن سلطانی دیگر فرد این گروه که در سال ۱۳۵۸ وارد بخش صدا و سیمای ایران شده بود تا سال ۱۳۷۹ در شبکه دو گوینده خبر بود و سپس به شبکه خبر ایران رفت و در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ در واحد اطلاعات و اخبار سازمان صدا و سیمای ایران مشغول به‌کار شد. سلطانی از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ بخش گفت‌وگوهای سیاسی شبکه خبر ایران را اجرا کرد. اما فؤاد بابان پس از ۳۵ سال خواندن خبر به‌طور رسمی از این کار خداحافظی کرد. او کارخانه‌ای خریداری کرد و سال‌هاست در شمال کشور به کارآفرینی مشغول است.

مسابقه؛ از هفتگی تا محلی
وقتی تلویزیون دوکاناله ایران مجموعا 20ساعت هم در روز برنامه نداشت، مسابقه جذاب «یک مسابقه، سی سؤال»، «مسابقه و جدول» شادروان حسین باغی در کنار «نام‌ها و نشانه‌ها» با اجرای زنده‌یاد رضا معینی و «مسابقه علمی» کرامت‌الله مهربان، «جدول تصویری» شادروان کمال‌الحق سلامی و بعدها «مسابقه هفته» با اجرای مرحوم منوچهر نوذری مجموعه‌ای از مسابقه‌های بسیار پربیننده و آموزنده‌ای بودند که دانسته‌های نوجوان آن روزها از آن مایه می‌گرفت. مسابقه هفته اواخر دهه 60 با اجرای منوچهر نوذری شاید از موفق‌ترین برنامه‌های تلویزیونی به شمار بیاید. مرحوم نوذری در موفقیت این برنامه نقش مهمی ایفا کرد و هنوز اجرای او کلاس درسی برای مجری‌های تازه به‌حساب می‌آید. حسین باغی پس از این مسابقات تنها صدا شد و به‌کار دوبله پرداخت و در سال 1389 درگذشت.
«از مدرسه تا مدرسه» مجید قناد، «هشیار و بیدار» علیرضا خمسه و مرحوم محسن یوسف‌بیگ و «مسابقه محله» مسعود روشن‌پژوه از مسابقات خاطره‌ساز کودکی‌های ما هستند که هنوز مجریان آنها در برنامه‌هایی با صدا و سیما فعالیت می‌کنند.

سریال و برنامه‌سازان
حمید تمجیدی 
از آن دسته کارگردان‌هایی بود که در سال‌های دهه 60 کارهای او با اقبال زیادی از سمت مخاطب همراه بود؛ کارهایی مثل «عقیق» در سال 1368یا سریال پلیسی «مزد ترس» در سال 1371 که مزد ترس به‌خاطر استقبال بالای بیننده‌ها سری دومش هم بعدها با نام «بازی با مرگ» ساخته شد. آخرین ساخته تمجیدی فیلم سینمایی«شب بی‌پایان» است که در سینماها به نمایش درنیامد.

اسدالله نیک‌نژاد
«پاییز صحرا» از نخستین آثار تلویزیونی با ژانر ملودرام بود که جذابیت خودش را برای مخاطب در روابط پرتنش عروس و مادر شوهر حفظ می‌کرد. این سریال تلویزیونی در سال 1365 پخش و در سال 1392 با کیفیتی جدید در شبکه آی فیلم بازنشر شد. او سال‌هاست در آمریکا فعالیت می‌کند.

داوود میرباقری
سریال «رعنا» اواسط دهه ۶۰ با بازی ‌رؤیا تیموریان، بهزاد فراهانی و پرویز پرستویی از محبوب‌ترین کارهای خانوادگی به‌حساب می‌آمد. اما میرباقری بیشتر با ساخت سریال‌های مذهبی‌اش شناخته می‌شود. آثاری چون «امام علی»، «مسافر ری»، «معصومیت ازدست‌رفته» و «مختارنامه» که با وجود پخش در سال1389 بارها از تلویزیون ایران پخش شده است.

مرضیه برومند
نوستالژی‌ دهه‌های 60 و 70 تلویزیون ایران با این نام گره خورده است. آثار برومند از تأثیرگذارترین برنامه‌های تلویزیونی ایران است. «آرایشگاه زیبا»، «خونه مادربزرگه» و «مدرسه موش‌ها» و... . با این حال برومند از آن دسته کارگردان‌هایی است که کارش را در تلویزیون ادامه نداد، اما حیات هنری‌اش به شکل‌های مختلفی همچنان ادامه دارد.

داریوش فرهنگ
«سلطان و شبان» سریالی است که هنوز بعد از سال‌ها برای بسیاری محبوب است. کارهای داریوش فرهنگ در تلویزیون فقط به این مجموعه ختم نمی‌شود و بعد از آن می‌شود به کارهایی مثل«تولدی دیگر»، «طلسم شدگان» و«راه شب» اشاره کرد. سریال نوروزی «همه خانواده من» در سال 1392 آخرین کار این کارگردان است که مورد اقبال بینندگان نبود. فرهنگ چند سال است به‌عنوان بازیگر در تلویزیون فعالیت می‌کند. آخرین حضورش نیز سریال «گاندو 2» بود که به‌تازگی پخش شد.

بیژن بیرنگ
در کنار گروه‌های محدود برنامه‌ساز صدا و سیما در سال‌های بعد از انقلاب، بیرنگ برنامه‌های طنز و کودک ساخت. «چاق و لاغر» از سریال‌های محبوب تلویزیونی کودکان در دهه 60 محصول همان دوران است. بیرنگ و مسعود رسام در سال‌های دهه 70 با ساخت دو مجموعه طنز تلویزیونی «همسران» و «خانه سبز» (مجموعه تلویزیونی) به شهرت رسیدند. بیرنگ سال گذشته در مصاحبه‌ای گفته است: «می‌گویند مغز آدم از سن ۷۰ سالگی تازه راه می‌افتد و من هم هر وقت کار باشد به سمتش می‌دوم. هر وقت نازمان را کشیدند حتما کار می‌کنیم».

برنامه کودک؛ از مجری تا سرگرمی
گیتی خامنه
گیتی خامنه از مجری‌های محبوب تلویزیون در دهه 60 بود و در برنامه‌های گروه کودک و نوجوان صدا و سیما اجرا می‌کرد. او ۱۵ سال در سازمان صدا و سیما فعالیت کرد و سپس به خارج از ایران رفت. مقطعی در یکی از مدارس کالیفرنیای شمالی، هنر و زبان فارسی تدریس ‌کرد. سال ۱۳۸۹ دوباره به ایران بازگشت. پس از بازگشت، در شبکه تهران برنامه «بچه‌های دیروز» را اجرا کرد که به خاطرات کودکان دهه 60 اختصاص داشت. خامنه در فروردین ۱۳۹۵، پس از ۲۰ سال، دوباره مجری‌ کودک در شبکه پویا شد.

الهه رضایی
در دهه 60 به‌عنوان مجری برنامه کودکان توانست به اوج معروفیت برسد. رضایی در سال ۱۳۷۸ اجرای برنامه کودک را کنار گذاشت. پس از آن در برنامه‌های بزرگسالان مجری شد. پس از گذشت سال‌ها، او در سال ۱۳۸۹، در برنامه‌ای با عنوان «بچه‌های دیروز»، که کارتون‌ها و برنامه‌های قدیمی را به‌منظور تجدید خاطره پخش می‌کرد، به اجرای برنامه پرداخت.

علی کوچولو
نام سریالی به کارگردانی شهلا اعتدالی، جواد میرمیران و امیرحسین قهرایی بود که در دهه۶۰ از تلویزیون پخش می‌شد. راوی شادروان فهیمه راستکار بود و امید آهنگر بازیگر کودک و فرزانه کابلی بازیگر نقش مادر بود. مرحوم بابک بیات موسیقی آن را ساخته بود. امید آهنگر تا سال88 در تلویزیون فعال بود و پس از آن کارگردانی را ادامه داد. فرزانه کابلی نیز هم‌اکنون سال‌هاست با همسرش، هادی مرزبان، روی صحنه تئاتر فعالیت می‌کند.

قصه‌های مجید 
مجموعه‌ای تلویزیونی به کارگردانی کیومرث پوراحمد محصول ۱۳۶۹ است که براساس کتابی با همین نام (قصه‌های مجید) از هوشنگ مرادی کرمانی ساخته شد. کاراکترهای اصلی این کتاب و مجموعه مجید و بی‌بی هستند. پروین‌دخت یزدانیان در سال 1391درگذشت و مهدی باقربیگی (مجید) که تا سال 1394 به شکل جسته و گریخته در تلویزیون دیده می‌شد ولی نتوانسته بود موفقیت مجید قصه‌ها را تکرار کند، در سال۱۳۹۲ با شرکت در انتخابات شورای اسلامی شهر اصفهان توانست به‌عنوان نفر دوم به شورای شهر راه یابد. اما جهانبخش سلطانی ناظم بداخلاق و جدی قصه‌ها سال گذشته نیز در «کامیون» مسعود اطیابی جلوی دوربین رفته است.

محله‌ برو بیا
این مجموعه‌ ۱۲ قسمتی، علائم راهنمایی و رانندگی را به‌صورت طنز به بچه‌ها یاد می‌داد و پنجشنبه‌ها از کانال دو پخش می‌شد. مرحوم رضا ژیان در نقش آقای تابلوکار، اکبر عبدی در نقش حسن بچه‌ شکموی محل، حمید جبلی در نقش مجتبی، آتیلا پسیانی در نقش بچه‌ نق‌زن محله و فردوس کاویانی در نقش سرکار بودند که هیچ‌یک دیگر با تلویزیون همکاری نمی‌کنند.

محله‌ بهداشت
با موفقیت «محله برو بیا» در سال ۱۳۶۲، داریوش مودبیان و حسین فردرو این بار «محله بهداشت» را با محور پیام‌های بهداشتی و بازیگران بیشتر در سال ۱۳۶۳ کارگردانی کردند. زنده‌یاد مسعود رسام تهیه‌کننده و بیژن بیرنگ نویسنده آن بود. بازیگران محله‌ بهداشت مرحوم حسین محب‌اهری، محمود جعفری، حمید جبلی، زنده‌یاد حسین پناهی، اکبر عبدی، مجید کربلایی، آتیلا پسیانی، امیر چوپان، فاطمه نقوی، اکبر رحمتی، رضا رویگری، مرتضی ضرابی، زنده‌یاد رضا ژیان و فردوس کاویانی بودند.

باز مدرسم دیر شد 
سریال خاطره‌انگیز و به‌یادماندنی پسری به نام محسن (اکبر عبدی) که هر روز به دلایلی دیر به مدرسه می‌رسید. این سریال در سال۱۳۶۲ ساخته شد و برای خیلی از بزرگسالان یادآور خاطرات کودکی‌شان بود. اکبر عبدی، مجید رزاز و شادروان مهین شهابی، اسماعیل داورفر و عنایت‌الله شفیعی بازیگران آن بودند.