هزینه سنگین کرونا بر دوش مراکز نگهداری از مددجویان

شیوا نوروزی ـ روزنامه‌نگار



   بحران کرونا موجب شد تا سبک زندگی افراد، تغییرات زیادی کند اما در این بین معلولان ذهنی و جسمی در دسته خاص‌ترین افراد جامعه هستند؛ چرا که خودشان درکی از این شرایط ندارند و به‌علت رعایت‌نکردن پروتکل‌های بهداشتی ممکن است به‌راحتی این ویروس را از محیط آلوده دریافت کنند و ناقل شوند. بنابراین این قشر به نسبت سایر اقشار جامعه نیازمند مراقبت‌های ویژه‌تری هستند. بسیاری از این کودکان به‌دلیل شرایطی که دارند دور از خانواده و در مراکز خیریه و یا خصوصی نگهداری از معلولان ذهنی و جسمی تحت مراقبت ویژه قرار گرفته‌اند اما چیزی که مشخص است اینکه شرایط نگهداری مانند سابق نیست و کرونا به‌شدت سبک زندگی را تغییر داده است و البته موجب شده تا این مراکز سختی‌هایی را نیز تجربه کنند که شاید پیش از این سابقه نداشته است. در تماس با چند مراکز خیریه نگهداری از کودکان و نوجوانان معلول ذهنی متوجه شدیم شرایط از همان روزهای شیوع کرونا تحت کنترل بوده و خوشبختانه آنها مددجوی مبتلایی نداشته‌اند و اجرای پروتکل‌های بهداشتی را به شکل سختگیرانه در مجموعه دنبال کرده‌اند تا به بهترین شکل ممکن سلامتی‌شان حفظ شود.

تغییر سبک تغذیه و تقویت سیستم ایمنی 
مؤسسه وحدت، دو ساختمان با 180مددجو دارد و فضا به اندازه کافی برای نگهداری مددجویان وجود دارد تا بتوان فاصله‌گذاری اجتماعی را در آن پیاده‌سازی‌ کرد. هما کیان، مدیر داخلی مرکز خیریه معلولان ذهنی وحدت در گفت‌وگو با همشهری در مورد تغییر شرایط نگهداری در دوره کرونا به نسبت قبل می‌گوید: «کار ما به‌مراتب سخت‌تر از قبل شده است البته برخی از مددجویان خودشان از ما تقاضای ماسک می‌کنند تا استفاده کنند. در بحران کرونا نیز سعی کردیم تغذیه‌شان به‌مراتب بهتر از قبل باشد».
وی به شرایط معلولانی که در مجموعه حضور دارند اشاره می‌کند و می‌افزاید: «نگهداری این معلولان به‌ویژه در بحران کرونا در خانه کار دشواری است و حتی خانواده‌های متمولی که دارای چنین کودکانی هستند، برای نگهداری آنها در خانه، مشکلات زیادی دارند و ترجیح داده‌اند در این دوره مراقبت از آنها را بر عهده ما بگذارند. از طرفی چون مرکز به شکل خیریه اداره می‌شود، سعی کرده بیشتر از معلولان متعلق به خانواده‌های محروم و مددجویانی که سرپرست نداشته‌اند، حتی از شهرستان‌ها پذیرش کند که در شرایط کنونی تنها پذیرش ما از تهران است. رویکرد مرکز وحدت، بهبود شرایط روحی - جسمی بیماران با استفاده از تجهیزات ممکن وبهره‌گرفتن از مربیان و پزشکان فعال است و هدف ما در هیچ زمانی صرفا نگهداری از این معلولان نبوده است. انواع خدمات مورد نیاز معلولان در دوره کرونا بیشتر هم شده است؛ مثلا پرستاران سعی کرده‌اند روی مددجویانی که توانایی راه‌رفتن ندارند بیشتر کار کنند و روی تقویت عضلات و در کل سلامتی‌شان متمرکز شوند تا جایی که به کمک دوره‌های کاردرمانی اکنون می‌توانند حرکت کنند. یا معلول ذهنی نابینایی داشتیم که زمانی که به مرکز آمد، شرایط مناسبی نداشت اما در بحران کرونا با تلاش شبانه‌روزی مادریاران و کادردرمان یاد گرفته به ‌تنهایی غذا بخورد ، با واکر حرکت کند و همین ایجاد انگیزه‌هاست که امید به زندگی و سیستم ایمنی مددجویان را تقویت می‌کند». 
فاطمه عظیم عراقی، معاون مدیریت مرکز خیریه معلولان ذهنی وحدت در گفت‌وگو با همشهری به شکل تخصصی‌تر در مورد شرایط نگهداری مددجویان در دوره کرونا و اقدامات انجام‌شده می‌گوید: «خوشبختانه ما در این مرکز تاکنون مبتلا نداشتیم چون مدیریت مؤسسه حساسیت خاصی روی سلامتی و مراقبت از مددجویان دارند و مصرند تا کل پروتکل‌های بهداشتی به‌ویژه توسط پرسنل برای جلوگیری از شیوع این بیماری انجام و رعایت شود؛ چرا‌که تعداد زیادی از مددجویان اصلا درکی از این شرایط ندارند و لازم است پروتکل‌های بهداشتی برایشان انجام شود. مادریاران، پرستاران و کارمندان مرکز که 70نفر هستند به‌طور کامل این پروتکل‌ها را اجرا می‌کنند. در این مدت با توجه به اینکه این مددجویان امکان‌رفتن به خانه را نداشتند کادر درمان و مراقبت پزشکی بیش از پیش حضور مستمری در مجموعه داشتند».
وی می‌افزاید: «سختگیری برای اجرای پروتکل‌های بهداشتی تا حدی است که اگر یکی از پرسنل ماسک نزند، باید جریمه پرداخت کند. تمام سطوحی که بچه‌ها به نوعی ممکن است با آنها ارتباط داشته باشند روزانه در دو نوبت ضدعفونی می‌شود».
معلولیت ذهنی مددجویان به مرور موجب کم‌تحرکی و معلولیت جسمی آنها نیز می‌شود به همین دلیل سوخت‌وساز کمتری دارند و اگر در مراقبت از آنها کم‌دقتی شود وزن‌شان بی‌رویه در کوتاه‌مدت بسیار بالا می‌رود و چاق می‌شوند. بنابراین سعی شده در دوره کرونا سبک زندگی کمی تغییر کند و این عزیزان آنچه از نظر تغذیه لازم است را مصرف کنند تا وزن‌شان از یک حدی بالاتر نرود. مادریاران و پرستاران هم‌ در مدت کرونا به مددجویان بیشتر از قبل کمک می‌کنند تا تحرک داشته باشند و ورزش کنند تا سیستم ایمنی قوی‌تری داشته باشند.

هزینه‌های سنگین کرونا
عظیم عراقی در مورد هزینه‌های مرکز در مدت کرونا عنوان می‌کند: «روزانه 70عدد ماسک به پرسنل می‌دهیم. همچنین تامین داروهای پشتیبان مانند D3  که به همه مددجویان و پرسنل از زمان شیوع کرونا داده می‌شود برای ما هزینه‌بر بوده است. در این مدت، حضور خیران هم در مجموعه کمتر بوده و برای اینکه  از این دوران به سلامت عبور کنیم از پس‌انداز مجموعه تامین مخارج کردیم». البته تامین هزینه‌ها فقط از سوی خیران نیست و بستگی به شرایط مالی خانواده‌ها دارد و از آنها نیز دریافت می‌شود.
معاون مدیریت مرکز خیریه معلولان ذهنی وحدت در مورد محدودیت دیدار مددجویان با خانواده‌هایشان می‌گوید: «ما در این مدت اجازه ملاقات به خانواده‌ها ندادیم و فقط از طریق واتساپ می‌توانند بچه‌ها را ببینند. اگر خانواده‌ای اصرار به نگهداری در منزل کند باید حتما درصورت بازگشت به مجموعه جواب آزمایش پی سی آر منفی با خود داشته باشد. البته خیلی از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که بچه‌ها همین‌جا بمانند؛ چراکه نگهداری در منزل کاری سخت و مشکل‌زاست». 

قرنطینه مددجویان
«بچه‌های آسمان» یکی از مراکز نگهداری و توانبخشی کودکان معلول جسمی و ذهنی است که اکثر بچه‌هایی که در این مرکز نگهداری می‌شوند، به دلایل مختلف از داشتن خانواده محروم و بی‌سرپرست هستند. این مؤسسه با داشتن 3 آسایشگاه یک خانواده 400نفری با 150پرسنل است که در این روزهای کرونا کمی سبک زندگی‌شان متفاوت‌تر از قبل شده است. سمیه حسین‌زاده، سرپرست منابع انسانی مجموعه توانبخشی بچه‌های آسمان در گفت‌وگو با همشهری در مورد زندگی و وضعیت نگهداری مددجویان در بحران کرونا می‌گوید: «این مجموعه به‌صورت شبانه‌روزی با مشارکت‌های مردمی از افراد تحت پوشش خود حمایت می‌کند و کل هزینه روزانه، از خورد و خوراک تا مراقبت، نگهداری و درمان افراد توسط مؤسسه انجام می‌شود. در این ایام کرونا که حساسیت‌ها به لحاظ حفظ سلامتی بالاست حتما پرسنل در بدو ورود با تب‌سنج چک می‌شوند. رختکن جداگانه برایشان درنظر گرفته‌ایم که آنجا لباس‌هایشان را عوض کنند و بعد وارد بخش شوند. بخش مددجویان را نیز از همان روزهای ابتدایی شیوع کرونا قرنطینه کردیم و تغییری هم در ساعت کار کارکنان در همان زمان دادیم. در شرایط کنونی مددجویان هم روزی ۲بار با تب‌سنج چک می‌شوند تا مطمئن باشیم مشکل حادی وجود ندارد. اگر پرسنل، علائمی داشته باشند مرکز بهداشت به‌صورت رایگان از آنها تست کرونا می‌گیرد و اگر مددجویان مشکلی داشته باشند از مرکز بهداشت به اینجا مراجعه می‌کنند و از آنها تست می‌گیرند. تغذیه مددجویان را نیز برای قوی‌تر‌شدن سیستم ایمنی‌شان تغییر دادیم و یک‌سری از ویتامین‌ها را به لیست خورد و خوراک‌شان افزودیم».
وی در مورد آموزش رعایت پروتکل‌های بهداشتی به مددجویان در دوره کرونا عنوان می‌کند: «اکثر مددجویان ما حمایت‌پذیرند؛ یعنی نمی‌توانند از پس کارهای روتین خود برآیند؛ به‌طوری که حتی غذایشان را مادریاران مؤسسه در دهانشان می‌گذارند. البته به مددجویانی که می‌توانند سرپایی برخی امورشان را انجام دهند، آموزش داده شده که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند که تعدادشان 6 نفر است. بخش اعظم آموزش‌های ما مربوط به مادریاران، بهیاران و پرستاران و در مجموع کادر درمانی بود که هنوز هم هرچند وقت یک‌بار همچنان ادامه دارد». «در این مدت برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی با افزایش هزینه‌های سنگینی روبه‌رو شده‌ایم که کمی ما را در تامین آن از سوی خیران و حامیان دچار مشکل کرده است؛ چراکه شرایط اقتصادی و تورم کشور دامنگیر تمام رسته‌های شغلی شده است.»؛ حسین‌زاده با بیان این موضوع ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلات در ابتدای بحران کمبود نیرو بود؛ چرا که پرسنل به‌علت ترس از کرونا حاضر به حضور در محل کار نمی‌شدند و ما در آن شرایط امکان افزودن نیرو نداشتیم. هم‌اکنون خیلی در این زمینه مشکل خاصی نداریم».