اقبال مردم به مدارس دولتی

علی‌اصغر محمدی‌-روزنامه‌نگار

امسال ثبت‌نام دانش‌آموزان رنگ و بوی دیگری دارد؛ ثبت‌نام در مدارس دولتی! والدین بسیاری از دانش‌آموزان با توجه به شیوع بیماری کرونا و وضعیت آموزشی کشور تصمیم گرفته‌اند فرزندان‌شان را در مدارس دولتی ثبت‌نام کنند. هرچند رویگردانی مردم از غیردولتی‌ها به مذاق مؤسسان این مدارس و برخی مسئولان پیشین و کنونی آموزش و پرورش که خود مؤسس مدارس غیردولتی‌اند، خوش نیامده است.
بازگشت مردم به مدارس دولتی دلایل مختلفی دارد؛ یکی از آنها افزایش نرخ شهریه است، امسال هم آموزش و پرورش نرخ شهریه مدارس غیردولتی را تعیین و اعلام کرد که شهریه دوره‌های ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم به ترتیب 12، 14 و 17میلیون تومان شد. البته کم نیستند مدارسی که قانون خاص خود را دارند و به طرق مختلف قانون‌گریزی کرده و شهریه مدنظر خود را از والدین دانش‌آموزان دریافت می‌کنند.
بسیاری از مدارس غیردولتی با آنچه تبلیغش را می‌کنند، فاصله زیادی دارند و از کیفیت لازم برخوردار نیستند و فقط برخی مدارس غیردولتی برند که شهریه ویژه خود را دارند از کیفیت مطلوبی برخوردارند. به‌گفته مسئولان در مجموع 30درصد ظرفیت کل مدارس غیردولتی خالی است و شاید به همین دلیل است که مدارس غیردولتی همچنان با کنکورمحوری و به‌تبع آن وعده تسخیر صندلی‌های دانشگاه‌های مطرح کشور به‌دنبال بازار گرمی و جذب دانش‌آموزان هستند.
از سوی دیگر، نتایج کنکور در چند سال اخیر نشان می‌دهد که بسیاری از مدارس غیردولتی در این زمینه موفق نبوده‌اند و فقط مدارس برند موفقیت‌هایی کسب کرده‌اند. براساس اظهارات رئیس پیشین مرکز سنجش آموزش وزارت آموزش و پرورش، «در صدر نتایج امتحانات نهایی ابتدا مدارس خاص دولتی و بعد مدارس خاص غیردولتی که تعدادشان زیاد نیست، قرار دارند. به‌عبارتی در نتایج امتحانات نهایی هرساله بالاترین میانگین نمره برگه امتحانی و بالاترین میانگین درصد قبولی مربوط به مدارس خاص دولتی است. درواقع نتایج امتحانات نهایی از صدر تا ذیل جدول به‌ترتیب عبارتند از: مدارس دولتی خاص، مدارس غیردولتی خاص، مدارس عادی دولتی و بعد مدارس عادی غیردولتی.»
یکی دیگر از دلایل روی آوردن مردم به مدارس دولتی شیوع بیماری کروناست که منجر به تعطیلی مدارس و ارائه آموزش‌ها به‌صورت مجازی شده است. استدلال اولیای دانش‌آموزان این است که اگر آموزش‌ها مجازی باشد چه لزومی دارد که فرزندان‌شان را به مدارس غیردولتی بسپارند و شهریه هنگفتی نیز بپردازند؛ همان بهتر که در یک مدرسه دولتی ثبت‌نام کنند.
این نوع استدلال در مورد مدارس غیردولتی - البته جز معدودی غیردولتی بابرنامه و باکیفیت - صحیح است. وقتی قرار است هیچ اتفاقی نیفتد، خوب چه بهتر که در مدرسه دولتی ثبت‌نام کنند. البته بسیاری از والدین دانش‌آموزان معتقدند که آموزش‌های مجازی هزینه بسیار کمتری دارد، در نقطه مقابل مؤسسان مدارس غیردولتی بر این باورند که آموزش‌های مجازی هزینه‌بر است.
یکی دیگر از دلایل رویگردانی مردم از مدارس غیردولتی افزایش هزینه‌های خانوار و کاهش بنیه اقتصادی خانواده‌هاست. واقعیت این است که درآمد بسیاری از خانواده‌ها تحت‌تأثیر بیماری کرونا و فشار اقتصادی ناشی از تحریم‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرده و در نتیجه خانواده‌ها از تامین هزینه‌های معیشتی و تحصیل فرزندان‌شان عاجز شده‌اند و در مضیقه هستند. همه عوامل دست به‌دست هم داده تا والدینی که توان تقبل تحصیل فرزندان‌شان در مدارس غیردولتی را داشتند، این روزها به این جمع‌بندی برسند که بهتر است اندک درآمد خود را باتوجه به اینکه نمی‌توان به این زودی‌ها پایانی برای فشار مالی متصور بود، در بخش‌های دیگر زندگی و سایر اولویت‌های خانواده هزینه کنند.
در روی دیگر سکه اما مدارس دولتی توان جذب و آموزش این میزان دانش‌آموز را ندارند، تراکم دانش‌آموزی در بسیاری از مدارس دولتی به‌ویژه کلانشهرها بیش از حد استاندارد است. برای مثال در بسیاری از مدارس دولتی پایتخت کلاس‌های 40نفره و حتی بالاتر و مدارس دو نوبته وجود دارد که یقینا بر کیفیت آموزشی تأثیر منفی می‌گذارد و افت تحصیلی یکی از بدیهی‌ترین آفت‌های این نوع کلاس‌ها و مدارس است. رویگردانی مردم از مدارس غیردولتی و اقبال به مدارس دولتی آسیب‌هایی نیز به‌دنبال دارد که نباید از آنها غافل شد؛ تعطیلی بسیاری از مدارس غیردولتی و در نقطه مقابل افزایش بیش از پیش تراکم دانش‌آموزی، دونوبته و شاید 3نوبته شدن مدارس دولتی. این معضل مهمی است که مسئولان وزارت آموزش و پرورش - فارغ از اینکه مدرسه غیردولتی دارند یا ندارند - امروز باید برای حل آن چاره‌اندیشی کنند که فردا دیر است.