راهبرد جدیدی برای تأمین مالی شهرداری داریم

شورای شهر تهران پس از تصویب بودجه سال99 می‌خواست که نفس راحتی در آخرین روزهای سال98 بکشد و آماده اقداماتی جدی برای پیشبرد اهداف خود در زمینه چگونگی تامین منابع لازم شود که کرونا همه‌‌چیز را تغییر داد، آن هم در روزگاری که مدیریت شهری بار بدهی‌های سنگین سال‌های نه‌چندان دورتر را به دوش می‌کشد و برای تعریف پروژه‌های جدید و اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره نیازمند تزریق اعتبارات قابل توجه است. اما پاندمی یک‌بیماری نوظهور سبب شد که برنامه‌ها تا حدودی تغییر کند، چراکه همه فکرها، اندیشه‌ها و نگاه‌ها به سمت حل بحران شکل‌گرفته معطوف شد. به هرحال بحرانی در ابعاد جهانی از راه رسیده و درآمدهای شهرداری را به‌شدت کاهش داده و روی سبک زندگی شهروندان تاثیر گذاشته است. اما مگر می‌شود یک‌روز، 7هزار تن پسماند تولیدی روزانه در تهران را بی‌خیال شد یا وقتی که مردم می‌خواهند سر کار بروند از ورودشان به مترو و اتوبوس جلوگیری کرد؟ به عبارتی چرخ شهر باید بچرخد، چراکه زندگی جریان دارد. با وجود این، کار بسیار سخت شده است و مدیریت شهری به‌عنوان یکی از نهادهای اصلی در خط مقدم مبارزه با کرونا باید از تمام توانش بهره ببرد. این موضوع تا حدی ابهامات فراوانی را درباره آینده تهران ایجاد می‌کند. به هر ترتیب پاسخ این سؤال که با توجه به کاهش درآمدهای شهر و افزایش هزینه‌ها، سرنوشت پایتخت چه می‌شود، مهم  است اما در عین حال روشن به نظر نمی‌رسد. در مورد پایتخت ایران، بحران کرونا درست زمانی رخ داده که پس از سال‌ها قرار بود بودجه شهر با درصد زیادی نسبت به 2سال پیش‌تر، افزایش چشمگیری داشته باشد. در این میان، محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران، به آینده امیدوار است و می‌گوید که باید به مردم امید توأم با احتیاط و عقلانیت داد. او به‌عنوان رئیس مهم‌ترین پارلمان شهری کشور، بر لزوم حمایت از مدیریت شهری تاکید می‌کند و می‌گوید شهرهایی در آینده موفق خواهند شد که از یک‌سو شوراهای قوی دارند و از سوی دیگر تاب‌آور و هوشمند هستند. با محسن هاشمی به مناسبت روز ملی شوراها گفت‌وگو کرده‌ایم که بخش نخست آن روز یکشنبه هفته جاری به چاپ رسید و بخش دوم را در ادامه می‌خوانید.

رویکرد شما در زمینه اطلاع‌رسانی همیشه روشن بوده؛ حتی درباره نتایج جلسات هم‌اندیشی. بهتر نیست آقای حناچی، شهردار، هم درباره برخی مسائل و موضوعات شخصا اطلاع رسانی کند؟ گزارش‌های شهردار بهتر نیست در صحن شورا و کمی شفاف‌تر باشد؟
باید بپذیریم که هر مدیری سبک و رفتار خاص خود را دارد و روش عملکرد شهردار محترم هم بنا به صلاحدید خود ایشان است و نباید توقع داشت که همه یکسان عمل کنند. البته معضلات امروز شهرداری جدای از مسائل کلی کشور نیست و تحریم‌ها، تورم رکودی و کرونا همه بخش‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده است و بسیاری از این معضلات با اطلاع‌رسانی و فعالیت رسانه‌ای حل نمی‌شوند بلکه نیاز به پیگیری ویژه وجسارت در تصمیم‌گیری دارند.

 دوره پنجم شورای شهر تهران آیا مصوباتی داشته که تا‌کنون اجرایی نشده یا اینکه موضوعاتی وجود دارد که قرار بوده شهرداری آنها را در قالب لایحه به شورا بیاورد اما (به هر دلیلی) هنوز به شورا نرسیده است؟ 
بله، از این موارد همیشه در شورا وجود دارد. بخشی از مصوبات اجرا نمی‌شوند و بخشی از الزاماتی که شورا برای ارائه لایحه‌ای در موضوعی خاص برای شهرداری تصویب می‌کند، در زمان مقرر انجام نمی‌شود. وظیفه معاونت مصوبات شورا، پایش و پیگیری این الزامات است تا از طریق معاونت برنامه‌ریزی شهرداری، لوایح لازم به شورا ارائه شود، البته در این دوره 15مصوبه مربوط به الزام شهرداری به ارائه طرح مصوب شده است که همه آنها هرچند با تاخیر 2 تا 16ماهه ارائه شدند.

با توجه به بحران کرونا و کاهش درآمدهای شهر، شورا چه تمهیداتی را برای عبور از این بحران درنظر دارد؟ به‌ویژه در زمینه بودجه قرار نیست تغییراتی در بخش‌هایی از بودجه سال99 اعمال شود؟
با توجه به شرایط ویژه کشور، قطعا بودجه سال1399 نیاز به بازنگری و تغییر خواهد داشت، چرا که منابع شهرداری از 2بُعد دچار تغییر شده است؛ بُعد نخست به‌دلیل شیوع پاندمی کرونا و شرایط فوق‌العاده حاکم برکشور فعالیت‌های اقتصادی، به‌خصوص در حوزه ساختمان با رکود مواجه شده و فرایند اخذ پروانه و مجوز نوسازی که بخش قابل‌توجهی از درآمدهای شهرداری را ایجاد می‌کند، بسیار راکد و کند شده است و بخش وصول عوارض و درآمدهای پایدار هم با مهلتی که به شهروندان داده شده، پرداخت عوارض با تاخیر و اختلال همراه خواهد بود.
 بُعد دوم تصمیماتی است که توسط دولت و ستاد ملی کرونا تصویب شده و در فعالیت و درآمدهای مدیریت شهری مؤثر است. مسائلی مانند لغو طرح ترافیک، فعالیت سیستم حمل‌ونقل عمومی یا افزایش حقوق و دستمزد در کنار افزایش هزینه‌های ناشی از فعالیت‌های مبارزه با کرونا، مثل ضدعفونی‌کردن فضاهای شهری، معابر و سیستم حمل‌ونقل عمومی موجب ایجاد کسری بودجه 50درصدی برای شهرداری شده است که انتظار داریم از محل کمک‌ها وتسهیلات مصوب هیأت وزیران برای مبارزه با کرونا، این کاهش منابع جبران شود.

 ارزیابی‌تان از چشم‌انداز یک سال باقیمانده دوره پنجم شورای شهر تهران چیست؟ انتظاراتی که مردم در این سال‌ها از مدیریت شهری داشتند و هنوز اجرایی نشده، در این یک سال باقیمانده چقدر در اولویت قرار دارد؟ 
شورا در بُعد قانون‌گذاری وظیفه خود را انجام داده است، اما در مرحله اجرا، بخش‌های قابل‌توجهی از انتظارات برآورده نشده است؛ به‌خصوص در مورد توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی که از اولویت‌های این دوره شورا بود، اما در اجرا شهرداری نتوانست برنامه را محقق کند. شاید به دلیل شرایط خاص کشور، نتوان در بخش‌های عمرانی و اجرایی تحول فوق‌العاده‌ای ایجاد کرد، اما شورای پنجم درنظر دارد راهبرد جدیدی نسبت به اصلاح بنیادین ساختار تامین مالی و مالکیت شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به شهرداری را اجرا کند که براساس آن با اصلاح ساختار مالکیت این شرکت‌ها و سازمان‌ها و تبدیل به سهامی عام‌شدن آنها، بخشی از مالکیت این بخش‌ها به بازار سرمایه عرضه خواهد شد. طبیعتا نتیجه، اصلاح و بهبود عملکرد، شفافیت و تامین منابع مالی برای مدیریت شهری خواهد بود.

شما به‌عنوان یک شهروند چه انتظاری از مدیریت شهری دارید؟
انتظار من به‌عنوان یک شهروند، انجام وظایف اولویت‌دار مدیریت شهری توسط شهرداری است. بعضی از فعالیت‌های مدیریت شهری متولیان دیگری نیز دارد مانند حوزه فرهنگی و اجتماعی که اصولا ما با ترافیک دستگاه‌های موازی مواجه هستیم یا حتی در حوزه نوسازی بافت‌های فرسوده که دولت هم وظیفه و نقش دارد. اما بخشی از فعالیت‌های مدیریت شهری، انحصارا به شهرداری واگذار شده است؛ مانند حوزه خدمات شهری که شامل نظافت، پسماند و بوستان‌هاست، یا حوزه حمل‌ونقل عمومی که مترو و اتوبوسرانی جزو وظایف اصلی شهرداری است. انتظار شهروندان از مدیریت شهری این است که در این فعالیت‌ها که اولویت شهر و تنها دستگاه مسئول، شهرداری است، شاهد اهتمام و جدیت و پیگیری بیشتری از سوی مسئولان مدیریت شهری باشند، به‌خصوص که معضلات اصلی شهری مانند آلودگی هوا و ترافیک نیز در این حوزه هست و بدون اقدامات زیربنایی امکان رفع آنها ممکن نیست.

 کسری بودجه 50درصدی برای شهرداری
 مسائلی مانند لغو طرح ترافیک، فعالیت سیستم حمل‌ونقل عمومی یا افزایش حقوق و دستمزد در کنار افزایش هزینه‌های ناشی از فعالیت‌های مبارزه با کرونا، مثل ضدعفونی‌کردن فضاهای شهری، معابر و سیستم حمل‌ونقل عمومی موجب ایجاد کسری بودجه 50درصدی برای شهرداری شده است که انتظار داریم از محل کمک‌ها وتسهیلات مصوب هیأت وزیران برای مبارزه با کرونا، این کاهش منابع جبران شود