مسیر پیش روی گردشگری ایران

علی شعبانی- مدیرکل اسبق دفتر برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری داخلی

شیوع کرونا بیش از همه صنعت گردشگری را به‌دلیل ایجاد محدودیت فراگیر در تردد و سفر متاثر کرد. بنابراین کاستی‌های حوزه گردشگری در زیرساخت‌ها به‌معنای محرک توسعه و بازدارنده‌ها با هدف به فعلیت رساندن ظرفیت‌های بالقوه، باید تبیین شود.
نخست - متخصصان زیادی در حوزه گردشگری حضور دارند، اما نبود ایده و طرح‌هایی که توجه فعالان سومین صنعت جهان را به سوی ایران معطوف کند در 2 دهه اخیر مشهود است. آنچه توجه گردشگران را به ایران جلب کرد جاذبه‌های کشور بود نه دانش و اندیشه گردشگری.
دوم - به تناسب عدم‌شکوفایی دانش‌محوری در گردشگری، این صنعت در برنامه‌ریزی نهاد سیاست قرار نگرفت و فقدان استراتژی گردشگری نیز همچنان احساس می‌شود. به‌دلیل نبود صدای این بخش در مجلس و قرار نگرفتن صنعت گردشگری در متن سیاستگذاری‌ها، امید چندانی به توجه به این صنعت نمی‌رود؛ بنابراین تشکیل کمیسیون گردشگری در مجلس می‌تواند اندکی از کاستی‌ها بکاهد.
سوم - فعالیت بخش‌خصوصی و نیمه‌دولتی صنعت گردشگری، دانش‌محور نیست و این موضوع در بزرگ‌ترین تاسیسات سرمایه‌گذار و مراکز خدمات و اقتصاد کلان کشور مورد توجه نیست. فعالیت‌ها بیشتر رنگ و بوی کسب‌وکار دارد نه جنبه اقتصادی.
چهارم - گردشگری، صنعت پاک، فرهنگی، فراگیر و فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی و ایدئولوژیک است. این صنعت از صنایع پایه‌ای و استراتژیک توسعه پایدار و بسیار سودآور، جذاب با منزلت اجتماعی بالا و زمینه‌ساز صلح است. در عین حال کاملا متاثر از سیاست‌خارجی کشورهاست. پس مادام که اقتصاد، بنیان دیپلماسی کشور نباشد و گردشگری در ردیف محورهای اصلی آن قرار نگیرد، نمی‌توان امیدی به تحقق اهداف کمی و کیفی توسعه گردشگری داشت.
پنجم - توجه به توسعه گردشگری هنوز تبدیل به باور در برخی نهادهای مهم و محوری همچون نهادهای امنیتی، مذهبی، رسانه‌ای و فرهنگی نشده است.
ششم - بخش خصوصی و دولتی در رسیدن به تعامل سازنده، کامیاب نبودند. دولت در هدایت، حمایت و نظارت و بخش خصوصی در ارائه ایده و راهکار به بخش دولتی برای سیاستگذاری جهت رونق و شکوفایی گردشگری ضعف دارد. کارکرد متولی دولتی بیشتر  سنگربانی است تا سیاستگذاری برای توسعه و ایجاد تحول در صنعت گردشگری. کاستی اصلی این بخش نیز فقدان بهره‌گیری از ظرفیت علمی خارج از سیستم سازمانی است.
هفتم - در شرایط فعلی بستر بازاریابی و جذب گردشگر خارجی فراهم نیست. بنابراین در فرصت کنونی باید بر بازارسازی و نه برنامه‌ریزی صرف بر بازارهای آماده که در روند رقابت، تأثیر مثبت ندارند متمرکز شد.