تبادل پیام از کانال قطر

اسماعیل سلطنت‌پور _ خبرنگار

با کنار رفتن عمان از مسیر تعاملات دیپلماتیک تهران و واشنگتن، قطر نقش جدیدی را در تبادل پیام بین ایران و آمریکا عهده‌دار شده است؛ امیر قطر در یک هفته اخیر 2 بار با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران تلفنی صحبت کرده است، قطری‌ها پس از تحولات ترور سردار سلیمانی هم فعال شده بودند.

براساس متن کوتاهی که دفتر رئیس‌جمهور ایران از تماس تلفنی سران ایران و قطر منتشر کرده، حسن روحانی در تماس «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» با وی با اشاره به تحرکات اخیر آمریکا در منطقه، اظهار داشته است: جمهوری اسلامی ایران فعالیت و تحرکات آمریکایی‌ها را با دقت زیرنظر داشته و آن را دنبال می‌کند، اما هرگز آغازگر هیچ درگیری و تنشی در منطقه نخواهد بود. «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» هم در این گفت‌وگوی تلفنی بر ضرورت تلاش همه کشورها برای جلوگیری از تنش آفرینی در منطقه تأکید کرده است.
به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوعی که باعث تماس امیر قطر و رئیس‌جمهور ایران شده تحولات اخیر خلیج‌فارس و تنش لفظی بین رئیس‌جمهور آمریکا و مقامات ایران بوده است. 2 هفته قبل بین ناوهای آمریکا در خلیج‌فارس و قایق‌های تندروی سپاه رویارویی شکل گرفت که خبرساز شد. 3روز قبل دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در توییتر نوشت که به نیروی دریایی آمریکا دستور شلیک به قایق‌های ایران را داده و در مقابل فرمانده سپاه ایران، گفت: به واحدهای نظامی خودمان در دریا دستور دادیم که اگر شناور یا واحد جنگی از نیروهای دریایی ارتش تروریست آمریکا بخواهد امنیت کشتی‌های غیرجنگی یا شناورهای رزمی ما را مورد مخاطره قرار دهد، آن شناور یا واحد نظامی را مورد هدف قرار بدهند. روحانی و شیخ تمیم یک هفته قبل هم با هم گفت‌وگوی تلفنی داشتند که محتوای آن درباره روابط دوجانبه، کرونا، تحریم و مسائل منطقه بود.
امیر قطر در تماس هفته گذشته با اشاره به ظالمانه بودن تحریم‌های آمریکا علیه ایران، گفت: امروز جهان در شرایط خاصی قرار دارد و معتقدیم در این شرایط آمریکا باید تحریم‌های خود را برداشته و همه کشورها نیز باید در راستای شرایط جدید حرکت کنند.
اواخر سال 98هم روحانی و شیخ تمیم درباره موضوعات مشابه تبادل نظر کرده بودند. این نخستین بار نیست که تنش بین ایران و آمریکا باعث نقش‌آفرینی امیر قطر شده؛ دی‌ماه سال گذشته پس از ترور سردار سلیمانی در عراق توسط آمریکا، امیر قطر برای نخستین بار به تهران سفر کرد.
در آن زمان شایعاتی مبنی بر نقش داشتن پایگاه‌های آمریکا در قطر در عملیات ترور سردار سلیمانی مطرح شده بود و به همین دلیل امیر قطر شخصا به تهران سفر کرده و ضمن رد هرگونه ارتباط کشورش با این عملیات به مقامات ایران اطمینان خاطر داده بود که اجازه تعرض به ایران از خاک قطر را نمی‌دهد.

از سویی گفته شده بود که امیر قطر همچنین حامل پیامی از طرف آمریکایی‌ها بوده است؛ هرچند ایران همان زمان پیام کتبی را از طریق کانال دیپلماتیک موجود بین ایران و آمریکا یعنی سفارت سوئیس به مقامات کاخ سفید داده بود.
پس از محاصره قطر توسط عربستان و امارات و بحرین، روابط دوحه با تهران بیش از پیش توسعه یافت؛ چون ایران تنها کشوری بود که بلافاصله آسمان خود را در اختیار قطر قرار داد و نیازهای فوری بازار قطر را تامین کرد؛ از سوی دیگر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روابط خوبی با امیر قطر دارد و به همین دلیل در شرایطی که شینزوآبه نخست‌وزیر ژاپن، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و عمران خان نخست‌وزیر پاکستان درصدد میانجیگری بین ایران و آمریکا بوده‌اند، امیر قطر بیش از دیگران فرصت نقش‌آفرینی یافته است.

رایزنی تلفنی وزیران خارجه ایران و قطر

روز‌ گذشته ساعاتی بعد از تماس تلفنی سران ایران و قطر، وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و قطر نیز تلفنی گفت‌وگو کردند. بنا بر اعلام وزارت خارجه، طرفین درخصوص آخرین تحولات در افغانستان و تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای تفاهم سیاسی و تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان رایزنی و تبادل نظر کردند.