اعتماد عمومی دوای کرونا

محمدرضا نجفی _ نماینده تهران

در مدیریت بحران کرونا کوچک‌شماری و تأخیر 2 نقص عمده‌ای ‌است که رفع آنها در شرایط فعلی ضروری است و چه بسا خود علت پاره دیگری از ریسک‌ها و مخاطرات هستند. این رویکرد، مبتنی بر پیش‌فرض کم‌خطر بودن کرونا، کمی خطرناک‌تر از آنفلوآنزاست. در همین رویکرد خوش‌‌بینانه رخدادهای مبتنی بر کثرت بیماران بدحال و تلفات بسیار وسیع‌تر از موج اول، محتمل است. 

آنچه پیش روی این رویکرد است، اوج‌های متعدد و متناوب بیماری است و تا دستیابی به واکسن و دارو، ممکن است این امواج به هم متصل و باعث غافلگیری و خسران شود. ما هم امیدواریم سناریوی اول درست باشد و در کمتر از یک سال اکتشافات علمی، ‌واکسن و دارو گره از ریسمان در هم پیچیده این بلا بگشاید اما برنامه برای نیمه دیگر محتمل ماجرا چیست؟ در پاییز و همزمان با شیوع احتمالی آنفلوآنزا، چنان بهمنی سازمان سلامت و جامعه را درخواهد نوردید که مدیریت بحران فرصت اتخاذ سیاست‌های انقباضی را نخواهد داشت؛ به‌ویژه وقتی آن را در پس‌زمینه‌ای از شرایط اقتصادی- اجتماعی خود، بازخوانی کنیم، هول و هراس چنان تصویر آشوب‌زده‌ای صدچندان می‌شود. سؤال این است که برای این احتمال چه کنیم؟ هیچ استراتژیست و محققی در وضعیت مذکور، توان دولت‌ها و حکومت‌ها را برای مدیریت بحران مکفی نمی‌داند. از وضعیتی سخن می‌گویم که چنان قدرت ملی، توان اجتماعی و سرمایه انسانی را می‌لرزاند که هر عاقبتی پس از آن، محلی از احتمال دارد. اکنون، باید به این سناریو ‌اندیشه شود. برای مهیا شدن در برابر آن سیل احتمالی، سیل‌بند حکومت کفایت نمی‌کند، تک‌تک واحدهای اجتماعی باید مستحکم و فعال شوند. تکیه بر ابتکارات و ظرفیت‌های جوامع داوطلب محلی، توانمند‌سازی‌ و سازماندهی قابلیت‌های منطقه‌ای و محلی دولتی و غیردولتی، جلب مشارکت سرمایه‌های نمادین ملی و منطقه‌ای، اعتماد به نهادهای مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد، بخشی از اقداماتی است که مدیریت رویدادهای بدبینانه اما محتمل را، ممکن می‌کند. امروز، برای مدیریت آن وضعیت احتمالی، صداقت، شفافیت و هر آنچه باعث افزایش اعتماد عمومی ‌شود، لازم و ضروری است. تقلیل مسئله به مسائل ستادی و اداری به بیراهه رفتن است.  هر آنچه پیش از این، پذیرش و انجامش به‌نظر هزینه داشت، در چنان تصویری شدنی است، بله، از وفاق و آشتی ملی، عفو عمومی و بازسازی اعتماد ‌سخن می‌گویم؛ هرآنچه می‌توانید برای افزایش اعتماد و سرمایه اجتماعی انجام دهید. ان‌شاءالله سناریوی خوش‌بینانه محقق شود اما اگر چنین نشود، بدون مشارکت، همدلی، همراهی، وفاق و عزم ملی، فرصت اقدام به وقت، متناسب، کارآمد و مؤثر فراهم نخواهد شد و در پیشگاه خدواند متعال، حافظه جمعی و تاریخ یک ملت، پاسخی نخواهیم نداشت.