مشکلات جدی در آموزش مجازی
مازندران نخستین استانی بود که پس از شیوع کرونا فعالیت آموزش بر بستر فضای مجازی را آغاز کرد
اشکان جهان‌آرای- ساری- خبرنگار
یکی از بخش‌هایی که در دوران شیوع کرونا تغییر ساختاری گسترده‌ای در روال عادی اجرای آن رخ داد، حوزه آموزش و پرورش است. با اینکه سال‌هاست موضوع آموزش الکترونیک در مدارس ایران مطرح شده است و تلاش‌هایی نیز مانند طرح هوشمندسازی مدارس برای تحقق این رویای آموزشی صورت گرفته، اما کرونا نشان داد تا نخستین روزهای اسفند سال گذشته عملاً هیچ کاری در این زمینه انجام نشده است و پس از قرار گرفتن در این شرایط، تازه گام‌هایی برای ایجاد فرصت آموزش مجازی و استفاده از اینترنت و شبکه‌‌های مجازی برداشته شد که هنوز ادامه دارد.
علاوه بر پخش برنامه‌های آموزشی ویژه هر مقطع و پایه تحصیلی، آموزگاران موظف شدند آموزش دروس را در فضای مجازی انجام دهند، اما این نخستین و ساده‌ترین گام بود که انبوهی از ضعف‌ها و چالش‌ها پیش روی آن قرار داشت. از تعیین نشدن یک سامانه یا حتی پیام‌رسان مشخص برای تشکیل کلاس‌های مجازی تا ضعف در اینترنت یا محرومیت برخی خانواده‌ها از گوشی هوشمند و ممکن نبودن نظارت بر عملکرد دانش‌آموز از طریق ارتباط مجازی. به این مشکلات باید مدارس مناطق محروم و دورافتاده را هم افزود که حتی در برخی موارد سیگنال‌های شبکه آموزش را هم نمی‌توانند دریافت کنند.
ضعف‌های آموزش مجازی
وجود چالش‌های متعدد موجب شده است این وضعیت هم در خانواده‌ها انتقادهایی را به همراه داشته باشد و هم در میان معلمان پایه‌های مختلف نارضایتی‌هایی را ایجاد کند. «مصطفی. م» از معلمان استان مازندران است که این روزها کلاس‌هایش را در فضای مجازی برگزار می‌کند. از نظر او، آموزش آنلاین در فضای مجازی به دلیل نداشتن یک راهبرد مناسب، کارایی لازم را ندارد و این وضع ممکن است ذهنیت خانواده‌ها را نسبت به آموزش مجازی، که یک فرصت محسوب می‌شود، تغییر دهد.
«مریم. س» یکی دیگر از آموزگاران مازندرانی در غرب این استان نیز مشکلات متعدد زیرساختی را در این طرح سدی در برابر انجام درست کار آموزشی می‌داند و معتقد است که نداشتن پشتوانه برنامه‌‌ریزی برای آموزش مجازی موجب شده است انرژی زیادی از آموزگاران گرفته شود و خروجی مطلوبی نیز نداشته باشد.
به گفته این معلم باسابقه، برای اجرای این طرح حتی مسائل پیش پا افتاده مانند تأمین گوشی و اینترنت پرسرعت برای آموزگاران یا بهره‌مند بودن خانواده‌های دانش‌آموزان از این امکانات دیده نشد. این معلم مازندرانی می‌گوید: «27 دانش‌آموز در کلاسم دارم که این روزها مجبورم با حدود 10 نفر از آنان به دلیل نداشتن امکانات اولیه آموزش مجازی، به صورت تلفنی کار کنم. این وضعیت زمان بیشتری از آموزگار می‌گیرد و در نتیجه، ممکن است نتوانم به پرسش‌های بقیه دانش‌آموزان پاسخ دهم. درعین حال باید نگران این هم باشیم که آموزش و پرورش گفته عملکرد معلم‌ها ارزیابی می‌شود. در حالی که نه امکانات مناسبی داریم و نه کنترل ساعت‌های کلاس مجازی در اختیار ما قرار دارد.»
چالش‌های خانواده‌ها
این قبیل مشکلات را آموزگاران دیگر هم عنوان می‌کنند. «مرتضی. ح» آموزگار اهل شرق مازندران نیز علاوه بر تأمین نشدن برخی نیازهای اولیه اجرای آموزش آنلاین، گوشی هوشمند نداشتن دانش‌آموزان مقطع ابتدایی را عاملی در پایین آمدن سطح کیفیت آموزش می‌داند و می‌افزاید: «تصور کنید در یک گروه مجازی که 30 دانش‌آموز در آن حضور دارند، همه پرسش‌های خود را جداگانه بنویسند. معلم باید برای پاسخ دادن به همه پرسش‌ها جداگانه وقت بگذارد و توضیح دهد. نکته دیگر اینکه کنترل دانش‌آموزان برای اینکه تمرکزشان به مبحث درسی یا توضیحات معلم باشد از دست ما خارج است. ممکن است دانش‌آموز اصلا پشت گوشی نباشد یا با همکلاسی‌های خود مشغول چت کردن شود».
این چالش‌ها را برخی خانواده‌ها نیز مطرح می‌کنند و معتقدند آموزش و پرورش باید راهکار مناسب‌تری برای آموزش مجازی در نظر می‌گرفت.
«شبنم فلاحی» مادر 2 دانش‌آموز مقطع ابتدایی است که این روزها کلاس‌شان را باید در گوشی او برگزار کنند. همسرش به دلیل ضرورت شغلی در این شرایط کرونایی هم باید به محل کار برود و بنابراین فقط گوشی او می‌تواند در اختیار فرزندانش قرار گیرد. می‌گوید تداخل میان کلاس‌های مجازی سبب می‌شود بچه‌ها نتوانند درست از مباحث استفاده کنند.
تبدیل تهدید به فرصت
به این موارد باید خانواده‌های کم‌بضاعت را نیز افزود که هیچگونه امکاناتی ندارند؛ به‌ویژه دانش‌آموزانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند. به گفته مدیر کل آموزش و پرورش مازندران، 127 کلاس درس در مناطق محروم مازندران وجود دارد که امکان آموزش مجازی مانند شهرها و روستاها در آنها وجود ندارد و با این حال آموزگاران مباحث درسی را برای دانش‌آموزان این مناطق طرح می‌کنند.
«علیرضا سعدی‌پور» به همشهری می‌گوید: «ما هم قبول داریم که ضعف‌ها و کاستی‌های زیادی وجود دارد، اما نباید فراموش کنیم شرایط بحرانی و این نخستین تجربه ما در این زمینه است».
وی درباره مدارس مناطق محروم مازندران اظهار می‌کند: «ما در استان مناطقی داریم که ساکنان آن نه‌تنها اینترنت ندارند، حتی از پوشش تلویزیونی شبکه آموزش نیز برخوردار نیستند. 76 آموزگار مازندرانی با کمک همکاران خود با تولید درس‌نامه و جزوه و حضور فیزیکی در این مناطق فرآیند آموزش را ادامه می‌دهند».
مدیرکل آموزش و پرورش مازندران شرایط ایجادشده در کشور را تهدیدی می‌داند که در حال تبدیل به فرصتی برای فضای آموزشی است و می‌افزاید: «طبیعی است که در نخستین گام‌های این طرح با مشکل مواجه باشیم، چون تجربه‌ای در این زمینه نداریم».
به گفته سعدی‌پور، مازندران نخستین استان کشور بود که پس از شیوع کرونا فعالیت آموزش بر بستر فضای مجازی و اینترنت را با راه‌اندازی سایت «مازندمحتوا» آغاز کرد که اکنون از همه استان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این مسئول می‌گوید: «با تلاش همکاران ما در آموزش و پرورش مازندران، و همراهی بیش از 2 هزار آموزگار در چند روز، سامانه‌ای طراحی و رونمایی شد که در آن صدها فیلم آموزشی برای همه پایه‌های تحصیلی قرار دارد و روزانه هزاران بازدید و دانلود از آن انجام می‌شود».
این مسئول معتقد است یک تحول بزرگ آموزشی در کشور رخ داده است که به دلیل در ابتدای راه بودن، فعلا مشکلات و مسائل زیادی در آن دیده می‌شود و به مرور با شبکه اجتماعی دانش‌آموزان با نام مخفف «شاد» این مشکلات نیز رفع می‌شود.
