بررسی اکران آنلاین فیلم‌ها در گفت‌وگو با علی سرتیپی
حاتمی‌کیا انتحار کرد
نگار حسینخانی_روزنامه نگار
علی سرتیپی، تهیه‌کننده و از پخش‌کنندگان مهم سینمای ایران است. او را در وضعیت فعلی که سینماها تعطیل و سینماگران تن به اکران آنلاین فیلم‌هایشان داده‌اند، مخالف اکران آنلاین و جایگزینی آن به جای اکران عمومی می‌دانند. سرتیپی معتقد است که سینما جایگاه ویژه‌ای در جهان دارد و هیچ پلت‌فرمی قادر نیست آن را دستخوش نوسان و آسیب کند. با او درباره تجربه نخستین اکران آنلاین و ادامه‌دارشدن این روند صحبت کرده‌ایم.
شرایط به‌گونه‌ای است که اهالی سینما کم‌کم به این فکر افتاده‌اند به جای انتظار در نوبت اکران که حالا با شرایط موجود در کشور سخت‌تر هم خواهد شد، فیلم‌های خود را به شکل آنلاین به نمایش بگذارند. به‌نظر شما این نوع اکران می‌تواند جایگزین خوبی برای سینماها محسوب شود؟
مطمئنم که اکران آنلاین هیچ‌گاه نمی‌تواند جایگزین خوبی برای اکران عمومی باشد. اگر چنین بود با توجه به شرایطی که در دنیا حاکم است، تا امروز باید کشور چین و آمریکا خالی از سالن سینما می‌شد، درحالی‌که در هر هفته 5سالن سینما در چین ساخته می‌شود. این آمار نشان‌دهنده آن است که هر ظرفی خاصیت خودش را دارد. سینمای آنلاین بی‌شک مهم بوده و مشتریان خاص خود را خواهد داشت اما مجموعه تعاریفی که برای نمایش فیلم در سالن سینما شده است مثل صدای خوب، تصویر بزرگ، تجربه جمعی، تفریح و... با سینمای آنلاین متفاوت است. امروز شرایط ویژه‌ای در کشور حاکم بوده و سرمایه‌هایی در حال نابودی است. شاید اگر این شرایط برطرف شود و شرایطی برای اکران این فیلم‌ها که اکنون آنلاین نمایش داده می‌شوند، درنظر گرفته شود در گیشه نیز فروشی نداشته باشند؛ البته این صحبت درباره «خروج» صدق نمی‌کند. این فیلم می‌توانست 10تا 15میلیارد تومان در گیشه فروش داشته باشد.
چرا فکر می‌کنید تجربه اکران آنلاین خروج موفق نبود؟
اندازه و قاب فیلم خروج مناسب نمایش در vod نبود. اما تعداد زیادی فیلم تولیدشده که امکان نمایش در چنین پلت‌فرمی برایشان وجود دارد. همانطور که در آمریکا نیز مشکل نمایش فیلم در سالن همواره وجود داشته و از این طریق تسهیل می‌شود. فیلم‌های بسیاری وجود دارد که امکان نمایش در سالن سینما پیدا نمی‌کنند و با همین روش به نمایش گذاشته می‌شوند. به‌نظرم بد نیست به این سمت حرکت کنیم که فیلم‌هایی که باید زمان زیادی در نوبت اکران بمانند و فروش چندانی در گیشه نداشته باشند، از طریق همین پلت‌فرم‌ها به نمایش گذاشته شوند. البته این پلت‌فرم‌ها نیز باید حداقل شرایط را برای فروش و اکران درست فیلم مهیا کنند که سینماگران متضرر نشوند. شاید این روش کمکی شود تا از زمان انتظار اکران کم شود و فیلم‌های کمتری پشت صف اکران در سینما منتظر بمانند.
خروج متأسفانه چند ساعت پس از اکران قاچاق شد. آیا می‌توان با این تجربه، اکران آنلاین را تهدید به‌حساب آورد یا باید با اتکا به قانون و دستیابی به امنیت بیشتر این نوع اکران‌ها را فرصتی برای سینما دانست؟
متأسفانه در آمریکا نیز چنین شرایطی وجود ندارد که فیلم پس از نمایش قاچاق نشود. به محض آنکه فیلم به شکل vod منتشر می‌شود، با بهترین کیفیت قاچاق می‌شود و حتی ما در ایران آن را تماشا می‌کنیم. انگار خاصیت چنین اکران‌هایی این است که از دسترس هنرمندان و سرمایه‌گذاران به سرعت خارج شود. کسانی که به چنین اکرانی تن می‌دهند باید منتظر این باشند که فیلم‌شان پیش از فروش قاچاق شود. در آمریکا نیز این تجربه در هر فرمی موفق نبوده. مثلا به تازگی در مقاله‌ای خواندم که بعضی از فیلم‌هایی که مناسب اکران در سینما بودند، به شکل vod بارگذاری شده‌اند اما چندان استقبالی از آنها صورت نگرفته است. با توجه به اینکه جهان در شرایط خاصی به سر می‌برد و کاربران این نوع نمایش‌ها بیشتر شده و استقبال خوبی صورت گرفته اما ارزش این را ندارد که فیلم در این شبکه و به شکل آنلاین نمایش داده و قاچاق شود.
گفتید اکران آنلاین ارزش این را ندارد که سینماگران ریسک کنند؟ از چه نظر ارزش ندارد؟
در ابتدا بازگشت هزینه سرمایه‌گذار و در وهله بعدی کیفیت نمایش فیلم. در هر دو صورت به‌نظرم این تجربه منفی است.
پس حتما شما از آن دسته افرادی هستید که معتقدند ابراهیم حاتمی‌کیا با اکران فیلمش به‌عنوان نخستین تجربه اکران آنلاین ریسک و از خودگذشتگی کرده است.
به‌نظرم حاتمی‌کیا انتحار کرده و مطمئنم اگر خروج در سینما اکران می‌شد قطعا اتفاق بسیار بهتری برایش می‌افتاد تا حالا که به شکل آنلاین در دسترس مخاطب قرار گرفته است.
بعضی از رسانه‌ها تلویحا به دست‌های پشت پرده برای شکست این اکران اشاره می‌کنند و معتقدند با توجه به اینکه متضرران این نوع از اکران سینماداران خواهند بود، ممکن است در آسیب‌رساندن به این پروژه دست داشته و خواسته‌اند تجربه اول را با دشواری روبه‌رو کنند. به‌نظر شما این گمانه‌زنی که خیانتی از داخل خانواده سینما صورت گرفته چقدر بر پایه‌ای از واقعیت استوار است؟
این گمانه‌زنی بسیار احمقانه است. ما چه در ایران و چه در دنیا با چنین معضلی مواجهیم. حتی در اکران‌های سینما نیز از این آسیب برحذر نیستیم. آیا باید آن زمان هم این شائبه را مطرح کرد که آن دسته که موافق با اکران vod هستند، فیلم‌های اکران‌شده در سالن‌های سینما را قاچاق می‌کنند؟ نه حقیقت این است که امنیت ما برای چنین اکران‌هایی کامل و بدون مشکل نیست. همین امنیت پایین باعث می‌شود عده‌ای از آن سوءاستفاده کنند. این کار آنها گاهی دلایل اقتصادی دارد، گاهی برای جمع‌کردن کاربر بیشتر و رضایت مخاطبان‌شان در کانال‌هایی که اداره می‌کنند اتفاق می‌افتد. سیر طبیعی سینما چنین است و همواره دستخوش آزمون و خطاهایی بوده. این سناریوی توطئه بسیار پوچ و احمقانه است.
کمپانی‌های بزرگی چون نت‌فلیکس یا hbo با تمرکز بر عرضه آنلاین فیلم و سریال قدرت‌های بزرگ صنعت سرگرمی‌سازی محسوب می‌شوند. به‌نظرتان سینمای آنلاین عرصه ناگزیری نیست؟
حرکت به سمت سینمای آنلاین شاید ناگزیر باشد اما اکران در سالن‌های سینما نیز شرایط خاصی دارد. قرار بر حذف هیچ گروهی نیست؛ مثل اینکه پارک و رستوران‌رفتن، سفرکردن و... را نمی‌توان از تفریحات و اوقات فراغت آدم‌ها حذف کرد، سینما را هم نمی‌توان نادیده گرفت. سینما فقط جایی برای تماشای صرف یک فیلم نیست، خصوصا در ایران که محدوده تنگی برای سرگرم‌کردن آدم‌ها دارد. با کمترین مبلغ می‌توان با خانواده بیرون رفت و در سینما به تجربه مشترک گریه‌کردن، خندیدن و... رسید. بسیاری از علاقه‌مندان به سینما با وجود اینکه فیلم‌های هالیوودی را بارها در محیط شخصی خود تماشا کرده‌اند، به محض نمایش در سالن سینما راغبند تماشای فیلم را با تصویر بزرگ‌تر و صدای بهتر تجربه کنند. در نهایت سینما تفریح است و فقط تماشای محض یک فیلم نیست. و همین نشان می‌دهد که با نمایش خانگی بسیار متفاوت خواهد بود. بنابراین معتقدم سینما به شکل vod رشد کرده و موفق‌تر خواهد شد اما هیچ‌گاه جای سینما و لذت تماشای فیلم در سالن را نخواهد گرفت.
شرایط موجود در کشور به‌گونه‌ای نیست که سینماگران بتوانند دست روی دست بگذارند. ممکن است پس از کرونا نیز خیلی‌ها جرأت نکنند مدت‌ها به سینما بروند، راهکار شما برای شرایط فعلی چیست؟ آیا باید منتظر از بین‌رفتن سرمایه‌ها بود؟
نمی‌توانم پیشنهاد خاصی بدهم. به هر حال مجبوریم این شرایط را بگذرانیم و این مختص به سینما نیست بلکه دامن تئاتر، موسیقی، رستوران‌ها و... را هم گرفته است. دولت باید کمک کند تا سینماداران بتوانند از این شرایط گذر کرده و پابرجا بمانند. در ایران تعداد زیادی سالن جدید ساخته شده یا در حال ساخت است، باید از این رویه حمایت کرد تا اتفاقات بهتری برایمان بیفتد. فرهنگ ما بعد از کرونا تغییر خواهد کرد و نمی‌توان گفت دستخوش چه تغییراتی می‌شویم اما لذت فیلم‌دیدن در سینما، این سفر ارزان قیمت و تجربه جمعی جایگزینی نخواهد داشت.
سینما را نمی‌شود حذف کرد
حرکت به سمت سینمای آنلاین شاید ناگزیر باشد اما اکران در سالن‌های سینما نیز شرایط خاصی دارد. قرار بر حذف هیچ گروهی نیست؛ مثل اینکه پارک و رستوران رفتن، سفرکردن و... را نمی‌توان از تفریحات و اوقات فراغت آدم‌ها حذف کرد، سینما را هم نمی‌توان نادیده گرفت. سینما فقط جایی برای تماشای صرف یک فیلم نیست، خصوصا در ایران که محدوده تنگی برای سرگرم‌کردن آدم‌ها دارد
در همینه زمینه :
