گره آستانه باز شد

اسماعیل سلطنت‌پور ـ خبرنگار

امروز نشست مشترک ایران، روسیه و ترکیه در شرایطی برگزار می‌شود که به‌دلیل شیوع کرونا، وزیران خارجه 3کشور به‌صورت مجازی با هم رایزنی می‌کنند. قرار بود سال گذشته نشستی با حضور ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در تهران برگزار شود اما تحولات ادلب، مذاکرات آستانه را متوقف کرد و حتی بیم آن می‌رفت ساختار آستانه فرو بپاشد.
وزارت امور خارجه روسیه دیروز تاریخ برگزاری مذاکرات صلح آستانه را که میان وزرای خارجه 3کشور ایران، روسیه و ترکیه برگزار خواهد شد، ۲۲آوریل یعنی امروز اعلام کرده است؛ این نخستین بار است که مذاکرات صلح آستانه به‌صورت ویدئوکنفرانس و از راه دور برگزار می‌شود.
آخرین دوره این مذاکرات در‌ماه دسامبر سال۲۰۱۹ و در نورالسلطان برگزار شد. دیدار بعدی برای مارس۲۰۲۰ برنامه‌ریزی‌ شده بود که به‌خاطر شیوع ویروس کرونا و تحولات ادلب به تعویق افتاد.
ایران، روسیه و ترکیه از سال95 مذاکراتی را آغاز کردند که هدف آن کاهش تنش در سوریه و تلاش برای کاستن از بحران سوریه بود. این رایزنی‌ها در ادامه به ایجاد مناطق کاهش تنش و آزادی زندانیان و انتقال آذوقه و بازگشت آوارگان در بخش‌های وسیعی از سوریه انجامید اما در مرحله‌ای که به‌نظر گام نهایی حل بحران در سوریه تلقی می‌شود، ورود نیروهای ترکیه به خاک سوریه مذاکرات را به محاق برد. در سال گذشته ارتش ترکیه به مناطق شمالی سوریه یورش برد و بخش‌هایی از آن را اشغال کرد. ادعای ترکیه جلوگیری از حملات تروریستی بود که به ادعای آنکارا از جانب گروه‌های کرد در شمال سوریه سازماندهی می‌شود اما در واقع ترکیه با حضور در سوریه در حال حمایت از نیروهای مسلح معارض دولت سوریه در شهر ادلب یعنی کانون تجمع این افراد بود. تحولات ادلب باعث تبادل آتش بین نیروهای ترکیه، سوریه و روسیه شد که در نتیجه تعدادی از نیروهای ارتش 3کشور کشته شدند و در مقطعی رجب‌طیب اردوغان پایان مذاکرات آستانه را اعلام کرد.
همان زمان ایران برای کاهش تنش بین ترکیه، سوریه و روسیه پیشقدم شد و ضمن دعوت طرفین به خویشتنداری، بر برگزاری نشست آستانه تأکید کرد. در سال‌های اخیر سران ایران، روسیه و ترکیه به‌صورت دوره‌ای میزبانی نشست‌های آستانه را عهده‌دار بوده‌اند و سال98 نوبت ایران بود که میزبان سران اعضای آستانه شود. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه در آستانه برگزاری نشست وزیران خارجه آستانه، به دمشق پایتخت سوریه سفر کرد تا درباره این نشست با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه رایزنی کند. سفر ظریف نخستین سفر او در سال99 بود که با تدابیر کرونایی و تمهیدات بهداشتی انجام شد و در تصاویری که از دیدار ظریف و اسد منتشر شد، مشخص بود ظریف و اسد با حفظ فاصله اجتماعی در حال مذاکرات خصوصی هستند.
سفر ظریف خشم مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا را برانگیخت. او با انتشار عکسی فتوشاپی از کمک‌های ایران به سوریه انتقاد کرد. ظریف پس از سفر یک‌روزه به دمشق در توییتی نوشت: در جهت حفظ صلح و منطقه و تلاش‌هایمان برای مقابله با تروریسم پیش از ویدئو‌کنفرانس نشست آستانه در سطح وزیران با رئیس‌جمهور اسد و وزیر امور خارجه سوریه دیدار کردم. نماینده ویژه‌مان در افغانستان طی روزهای گذشته دیدارهایی با تمامی طرفین در کابل داشته است. وی در ادامه توییت نوشت: درخصوص یمن نیز نماینده ویژه‌مان در حال همکاری با یمنی‌ها و سازمان ملل است تا به درد و رنج آنها پایان دهد.