مقاومت برای نجات اراضی ملی در زنجان

زهرا رفیعی- خبر‌نگار

اهالی روستاهای چایرلو و مرصع و 2 روستای دیگر از توابع زنجان، با تجمع در محل جدید دپوی پسماندهای سرب و روی خواستار تغییر محل دپوی زباله‌های صنعتی شدند. اهالی شورای روستای چایرلو نیز در اعتراض به انتخاب اراضی اطراف روستای خود برای دپوی پسماندهای خطرناک استعفا کردند و روز گذشته نیز با استعفای آنها موافقت شد.
مکان انتخاب‌شده برای دپوی زباله‌های صنعتی حدود یک‌سال و نیم پیش برای دپوی پسماندهای صنایع سرب و روی از میان 7محل پیشنهادشده انتخاب و کارهای تحقیقاتی مرتبط با آن نیز 2سال‌ونیم قبل انجام شده بود.
پسماندهای ویژه شهرک‌های صنعتی زنجان 15سال است که به‌صورت غیراصولی نزدیک شهر زنجان دپو می‌شود و سال‌ها اعتراض زنجانی‌ها به چنین اقدامی نیز بی‌نتیجه مانده است. افزایش آمار ابتلا به سرطان که از سوی مسئولان دولتی در ارتباط با پسماندهای سرب و روی مطرح شد، موجب شده که صدای اعتراض مردم به دپوی پسماندهای سرب و روی در اطراف روستاهای محل زندگی‌شان بالا بگیرد.
روستاییان چایرلو، مرصع و شیخ‌جابر در مسیر زنجان به دندی، که نزدیک به محل جدید دپوی پسماندهای سرب و روی قرار دارند، بارها نسبت به تصمیم صنایع برای دپوی زباله‌های سرب و روی در نزدیکی محل زندگی خود اعتراض کرده‌اند و کشمکش بین مقامات دولتی با اهالی حتی به بازداشت مکرر روستاییانی که از سال قبل در اعتراض به دپوی پسماندهای سرب و روی تحصن کردند انجامید. اهالی روستاهایی که محل دپوی پسماندهای سرب و روی زنجان نزدیک به محل زندگی‌شان است، معتقدند اگر این پسماندها آنچنان که مسئولان می‌گویند خطرناک نیست، چرا در شهر زنجان محلی برای دپوی آنها تعبیه نکرده‌اند و این زباله‌ها را به روستاهای اطراف انتقال می‌دهند؟
یکی از اهالی روستای چایرلو که علاقه‌ای به ذکر نام خود در این گزارش ندارد به همشهری می‌گوید: با تجمع مردم در محل دپوی زباله‌های سرب و روی زنجان، فرماندار و استاندار به منطقه آمدند؛ گفتیم نمی‌خواهیم این منطقه به محل جدید دپو تبدیل شود و تا کانکس‌ها و ماشین‌آلات دپو را نبرید به تحصن ادامه می‌دهیم. آنها هم ماشین‌آلات را جمع کردند و به یک روستا کمی آن‌طرف‌تر بردند. در نتیجه هر آن ممکن است بازگردند. چند نفر نیز در تحصن جلوی فرمانداری بازداشت شدند. آنها خودروهایی که اهالی را برای تحصن آورده بودند توقیف و عده‌ای را نیز بازداشت کردند.

باید توجیه می‌شدید
مسئولان بارها به اهالی روستاهای اطراف زنجان که با دپوی زباله‌های سرب و روی زنجان دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اطمینان خاطر داده‌اند که مشکلی برای آب، خاک و هوای این مناطق ایجاد نخواهد شد. ولی روستاییان متقاعد نشده‌اند و معتقدند محل جدید دفن پسماند سرب و روی به محل زندگی و چرای دام‌ها نزدیک است و باعث افزایش بیماری و سقط جنین در دام‌ها می‌شود. یک ساکن روستای چایرلو می‌گوید: معاون استاندار در جمع مردم حاضر شد و گفت ما کار کارشناسی انجام داده‌ایم و تا الان شما باید توجیه می‌شدید. ما که نمی‌توانیم به اهالی بگوییم بروید دانشگاه کارشناس شوید تا حرف‌های مسئولان را باور کنید.
حرف از انتقال 5 تا 13میلیون تن پسماند سرب و روی است که روزانه حجم بیشتری به این پسماندها افزوده می‌شود. مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست زنجان، مکان جدید دپوی زباله‌های سرب و روی زنجان را به‌دلیل سال‌ها بررسی شرکت‌های ارزیابی و تعهداتی که مجری برای رعایت استاندارد‌ها داده، ایمن توصیف کرده است. حسین آبسالان به همشهری گفته است: مکان جدید دپوی زباله‌های سرب و روی یک‌سال‌ونیم قبل تأیید شده است.
مشاور ارزیابی پروژه انتقال پسماند توسط شهرک صنعتی سرب و روی زنجان انتخاب شده و به سازمان حفاظت محیط‌زیست تضمین داده است که همه الزامات حفظ خاک، آب، هوا و سلامت مردم در این پروژه رعایت شود.
حالا حسین آبسالان، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست زنجان درباره این پروژه می‌گوید: انتقال پسماند به این منطقه مانند دپوی آن در زنجان نیست و از همان ابتدا فلزات سنگین آن گرفته شده و پسماندها به‌صورت ایزوله دفن می‌شوند. اگر هم خلاف آنچه شرکت مشاور ارزیابی کرده است عمل شود، خودمان شکایت می‌کنیم و جلوی کار را می‌گیریم.
به گفته آبسالان، معادن سرب و روی رو به اتمام و خاک پسماندها بسیار ارزشمند است. در واقع، پسماندها بازیافت می‌شوند و سپس به محل جدید انتقال خواهند یافت.

 جابه‌جایی خطرناک
گروهی از متخصصان معتقدند می‌توان با اقدامات جایگزین، پسماندها را در همان محل قبلی نگهداری کرد و جلوی انتشار مواد سرطان‌زای موجود در پسماندهای سرب و روی به خاک، هوا و آب منطقه را گرفت. به اعتقاد عباسعلی زمانی، ‌استاد شیمی در گروه علوم محیط‌زیست دانشگاه زنجان، انتقال بیش از 5میلیون تن پسماند‌ خطرناک اساسا کار عبثی است.
او به همشهری می‌گوید: جابه‌جایی میلیون‌ها تن پسماند، آن هم صرفا برای دفن و نگهداری کاری اشتباه و خطا است. مگر اینکه بگویند کاربرد اشتباه برای پسماند‌ها را کشف و به همین دلیل اقدام به جابه‌جایی پسماندهای سرب و روی کرده‌اند.  درحالی‌که می‌توان به‌جای دپوی پسماندهای سرب و روی در محل کنونی، با پاشیدن دوغاب سیمانی بر سطح پسماندها، نفوذناپذیرکردن کف و احداث بادشکن را برای نگهداری پسماندها در مکان قبلی اجرایی کرد و پس از آن پسماند‌های جدید را با رعایت بالاترین استانداردهای جابه‌جایی پسماند خطرناک، به محل جدید برد.