جدال مالی ایران و آمریکا بر سر تحریم

اسماعیل سلطنت‌پور- خبرنگار

ایران و آمریکا در هفته‌های اخیر در 2 پرونده حقوقی سرشاخ بوده‌اند، ایران دست‌کم تا‌کنون در یکی از این دو پرونده پیروز شده اما به‌نظر می‌رسد پرونده دوم که به سلامت مردم هم گره خورده با فشار دولت آمریکا به ضرر ایران در حال مختومه شدن است.
پس از شیوع کرونا در جهان صندوق بین‌المللی پول اعتباری 50میلیارد دلاری برای کمک به کشورهای درگیر اختصاص داد و ایران به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین اعضا و دولتی که بیش از 4دهه از مزایای اعتباری این صندوق استفاده نکرده بود درخواست دریافت وام به مبلغ 5میلیارد دلار داد و سپس حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران خواستار بررسی بدون تبعیض درخواست ایران توسط صندوق بین‌المللی پول شد.
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران هم هفته قبل درباره آخرین وضعیت درخواست وام ایران، تأکید کرد: درصورت عدم‌تبعیض و سیاسی کاری، این وام اضطراری باید به ایران هم اعطا شود. رایزنی‌ها ادامه دارد. اگر کسانی به‌دنبال سیاسی‌سازی‌ و مانع‌تراشی هستند تا به این موضوع خدشه وارد کنند، نباید چنین کاری کنند.
زمزمه‌ها مبنی بر احتمال مخالفت صندوق با درخواست ایران به گوش می‌رسید تا اینکه 2 روز قبل وزیر خارجه آمریکا صراحتا مخالفت آمریکا با اختصاص وام به ایران را اعلام کرد.
پمپئو در این‌باره گفته است: ما کمک‌های بشردوستانه‌مان را به مردم ایران پیشنهاد دادیم اما قرار نیست برای نظام پول ارسال کنیم.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در آخرین موضع‌گیری درباره تحولات روابط ایران و آمریکا در توییتر نوشت: «کووید ۱۹ فرصتی برای آمریکا بود تا اعتیاد خود به تحریم‌ها را ترک کند. درواقع آمریکا با بدنامی در یاد مردم ما باقی خواهد ماند.»
ایران از سال ۱۹۴۵ عضو صندوق بین‌المللی پول است و براساس اطلاعات مندرج در سایت این صندوق ایران مالک حدود یک درصد سهام موجود در صندوق به شمار می‌رود؛ البته آمریکا با سهم حدود 17درصدی در تصمیمات صندوق بین‌المللی پول نفوذ اصلی را دارد و به‌دلیل تناسب حق رأی در صندوق بین‌المللی پول با میزان سهمیه کشورها، آمریکا قادر به وتوی تصمیمات در این صندوق است.
اروپایی‌ها پیش‌تر با درخواست ایران برای دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول موافقت کرده بودند.
روز گذشته کریس مورفی، سناتور آمریکایی در یک کنفرانس خبری با اشاره به اینکه تحریم‌های آمریکا مانع از ارسال تجهیزات پزشکی و کمک‌های بشردوستانه به ایران در پی شیوع ویروس کرونای جدید شده است، گفت: اگر رشد و گسترش این بیماری همه‌گیر در ایران ادامه پیدا کند، منجر به جان باختن مردم بی‌گناه خواهد شد.
مورفی همچنین در این‌باره گفت: به‌خاطر بسپارید که اگر ما [این بیماری را] در آنجا شکست ندهیم، در اینجا هم شکست نداده‌ایم. این ویروس مرزی نمی‌شناسد. اینکه حتی به مخالفان‌مان کمک کنیم که بر این بلا غلبه کنند، سیاست خوبی در زمینه سلامت عمومی است.
روز سه‌شنبه خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی با اشاره به اینکه «ایران و آمریکا این روزها با یک دشمن مشابه مقابله می‌کنند» آورده است: واشنگتن که در سال2018 به‌طور یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و تحریم‌ها علیه این کشور را بازگرداند، ادعا می‌کند که باوجود این تحریم‌ها، کمک‌ها به تهران ارسال می‌شود اما سازمان‌های بشردوستانه تأکید دارند که تحریم‌های آمریکا حتی تجارت مجاز با ایران در امور بشر دوستانه را نیز مختل کرده است.
دیده‌بان حقوق بشر به تازگی در یک گزارش اعلام کرد که قوانین آمریکا بر دسترسی ایران به تجهیزات مهم از قبیل دستگاه تنفس مصنوعی، سی‌تی‌اسکن و تجهیزات ضد‌عفونی‌کننده اثر گذاشته است، چراکه شرکت‌های خارجی هنوز به‌دلیل تحریم‌های آمریکا حتی برای تجارت کالاهای مجاز با ایران هراس دارند.
در این رابطه اولیور واندکاستیلی، رئیس بخش ایران در سازمان کمک‌رسانی بین‌المللی در یک بیانیه تصریح کرد: یکی از مشکلات کمک‌رسانی بین‌المللی، شفاف‌سازی‌ درخصوص مسائل حقوقی مرتبط با تحریم‌ها برای تضمین ورود لوازم پزشکی و داروها به ایران است.
همزمان با تقابل ایران و آمریکا در صندوق بین‌المللی پول، زورآزمایی 2 کشور در یک پرونده قدیمی موسوم به مصادره اموال ایران در بانکی در لوکزامبورگ به نفع ایران خاتمه یافته است و ایران موفق شد مانع مصادره یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های ایران به نفع خانواده‌های قربانیان حملات یازدهم سپتامبر شود.
پیش از این دادگاهی در نیویورک در سال ۲۰۱۲ پس از بررسی شکایت بعضی از خانواده‌های قربانیان حملات 11سپتامبر، با این ادعا که ایران امکان تردد آزادانه اعضای القاعده را در خاک خود فراهم کرده بود، تهران را به پرداخت 7 میلیارد دلار غرامت به خانواده قربانیان محکوم کرد.
با این حال یک مقام وزارت خارجه آمریکا به واشنگتن‌فری‌بیکن گفته است: ایالات متحده از تمامی ابزارهای ممکن برای حصول اطمینان از عدم‌آزادسازی این وجوه استفاده خواهد کرد.