دستیابی ایران به فناوری پیشران هسته‌ای

سازمان انرژی اتمی قرار بود 20فروردین به مناسبت روز ملی فناوری هسته‌ای مثل سال‌های قبل از مجموعه‌ای از دستاورد‌ها رونمایی کند. این برنامه به‌دلیل شیوع کرونا لغو شد اما بخشی از این دستاورد‌ها را سخنگوی سازمان انرژی اتمی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد. بین این 122دستاورد یکی از بقیه بیشتر خودنمایی می‌کرد؛ پیشران هسته‌ای.
بهروز کمال‌وندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مصاحبه با شبکه خبر با اشاره به تعویق رونمایی از این 122دستاورد گفته بود: این دستاوردها به حوزه‌های پزشکی و صنعت و انرژی مربوط می‌شوند؛ ازجمله تعدادی رادیوداروی جدید که در حوزه سرطان کاربرد دارند یا پیشران هسته‌ای که در زیردریایی‌ها و کشتی‌ها مورد استفاده دارد و لیزرهایی با توان بالا و متوسط که کاربرد صنعتی دارند.
پیشران هسته‌ای ازجمله فناوری‌های فوق‌پیشرفته است که تنها تعداد معدودی از کشورها ازجمله ایالات متحده آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین و هند به آن دسترسی دارند.
مهم‌ترین کاربرد پیشران هسته‌ای در صنعت دریایی و زیردریایی است که استفاده از آن روی کشتی‌های تجاری، نفتی و نظامی باعث می‌شود شناور‌ها به‌مدت طولانی بر سطح آب یا برای زیردریایی‌ها در عمق آب بدون نیاز به سوخت‌گیری در حال انجام ماموریت و حرکت باشند و به این ترتیب علاوه بر صرفه‌جویی زمانی در مصرف سوخت نیز صرفه‌جویی می‌شود.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور آذرماه 95پس از تمدید تحریم‌های ایران توسط آمریکا موسوم به آیسا دستور برنامه‌ریزی در زمینه مطالعه و ساخت پیشران هسته‌ای قابل کاربرد در کشتیرانی را صادر کرده بود.
پیشران هسته‌ای یک رآکتور کوچک است که بسته به نیاز روی شناورهای سطحی و زیرسطحی قرار داده می‌شود و سوخت آن براساس مقیاس و مدت زمان حرکت، حدود 50درصد یا بیشتر غنی‌سازی‌ می‌شود.
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی آبان سال گذشته در پاسخ به سؤال خبرنگار همشهری درباره آخرین وضعیت پروژه پیشران هسته‌ای گفته بود: ما در پیشران هسته‌ای به‌صورت غیرقابل باور جلو رفتیم. من اعلام کردم که اگر امکانات مالی و تسهیلات مقرراتی باشد حداقل ۱۵سال طول می‌کشد ولی ما خیلی جلو رفتیم.
معاون رئیس‌جمهور در عین حال ایمنی را از دلایل کندی پیشرفت در زمینه پیشران عنوان کرده و گفته بود: الان ۱۹ سال است داریم روی رآکتور اراک کار می‌کنیم و طراحی رآکتور اراک یک طراحی بومی نبود، یک طراحی قدیمی روسی بوده است. حتی اگر ۴ سال پس از برجام را هم حساب نکنیم می‌شود ۱۵سال که هنوز کامل نشده است. پیشران هسته‌ای در عمل یک رآکتور کوچک است و می‌خواهید آن را در یک شناور جابدهید. فرق آن با رآکتور عادی این است که رآکتور عادی در زمین می‌سازید تکان نمی‌خورد اما در یک شناور تکان می‌خورد. مسائل ایمنی و فنی فراوانی نسبت به یک رآکتور عادی دارد.
صالحی 2 سال قبل با بیان اینکه ایران فعلا قصد استفاده از پیشران هسته‌ای در اهداف نظامی را ندارد، گفته بود: 5 کشور صاحب پیشران هسته‌ای در بعد نظامی هستند و هند سال گذشته به آنها اضافه شد که آن هم استفاده نظامی دارد. درحالی‌که ما چنین تصمیمی را اعلام نکردیم و فعلا قصد این مسئله را نداریم.
به گفته صالحی، پیشران‌ها موارد غیرنظامی هم دارند و کشورهایی مثل ژاپن و روسیه در رابطه با شناورهای بزرگ صید ماهی یا یخ‌شکن‌ها از آنها استفاده کرده و می‌کنند. با توجه به اینکه علم و تکنولوژی در رابطه با ساخت پیشران خیلی جلو رفته است بسیاری از کشورها آرام‌آرام به این سمت می‌روند که پیشران‌های هسته‌ای را در عرصه تجاری به‌کار گیرند.