ابتلای تولید به بیکاری کرونایی
بررسی‌ها نشان می‌دهد شاغلان بخش خدمات بزرگ‌ترین قربانی شیوع کرونا بوده‌اند اما به نظر می‌رسد در آینده نزدیک، حوزه اشتغال صنعتی و کشاورزی با تهدید جدی کرونا مواجه خواهند شد
احمد میرخدائی _ روزنامه‌نگار
هشدار نسبت به افزایش بیکاران ناشی از کرونا به 4 میلیون نفر، تازه‌ترین اظهارنظری است که یک مقام رسمی مطرح کرده اما فعلاً بررسی‌ها نشان می‌دهد 3.3 میلیون نفر از شاغلان رسمی کشور در معرض آسیب‌های ناشی از محدودیت‌های کرونا قرار گرفته‌اند و طبیعتاً نیازمند تمهیداتی برای گذران معیشت و بازگشت به کار هستند. البته این تعداد جدا از مشاغل غیررسمی و فصلی است که در آستانه سال نو و آغاز فصل بهار از فعالیت بازمانده و بیکار شده‌اند.
به گزارش همشهری، شیوع ویروس کرونا با اثرگذاری مستقیم بر فعالیت‌های اقتصادی به‌ویژه در حوزه خدمات باعث بیکاری بخش قابل‌توجهی از شاغلان شده؛ به‌طوری که حتی سخنگوی دولت معتقد است در صورت تعطیلی طولانی‌مدت فعالیت‌های اقتصادی، احتمال بیکاری 4میلیون نفر وجود دارد. در ترکیب بازار کار ایران بخشی از نیروی کار در بخش غیررسمی و خویش‌فرما فعال هستند و تغییرات شغلی آنها، حداقل در زمان کوتاه در آمارها منعکس نمی‌شود؛ ازاین‌رو آمارهای مربوط به بیکاری شاغلان رسمی در ماجرای کرونا، فقط بخشی از تبعات شیوع این ویروس بوده و همین وضعیت باید در مورد مشاغل غیررسمی و خارج از قانون کار نیز مدنظر قرار بگیرد.
مستمری گزینشی برای بیکاران
بر اساس مصوبه دولت، 5هزار میلیارد تومان برای تأمین معیشت کارگران بیکار شده در دوره کرونا به صندوق بیکاری تزریق شده و کارگران بیکار شده می‌توانند بعد از ثبت‌نام در سامانه اعلام بیکاری در سایت وزارت کار در صورت احراز شرایط تا پایان اردیبهشت‌ماه 99 یا تا زمانی که ازنظر قانون بیکاری مشمول شناخته شوند، مستمری بیکاری دریافت کنند. البته این مستمری فقط به کارگرانی که مشمول قانون کار باشند و حق بیمه بیکاری آنها پرداخت شده باشد تعلق می‌گیرد و کارگران خارج از قانون کار باید چشم‌انتظار حمایت‌های معیشتی دولت در قالب یارانه عبور از کرونا، وام یک‌میلیونی به یارانه بگیران و تسهیلات کم‌بهره به مشاغل آسیب‌دیده از کرونا باشند. همچنین مشاغلی مانند کارگران ساختمانی، قالیبافان و رانندگان که قوانین بیمه‌ای آنها مشمول قوانین خاص است، نمی‌توانند بیمه بیکاری دریافت کنند. بر این اساس تمهیدات دولت برای حمایت از بیکاران کرونا فقط به بیکارانی تعلق دارد که حتی بدون این حمایت‌ها نیز باید از سوی تأمین اجتماعی حمایت می‌شدند و کمک دولت فقط کار این سازمان را برای تأمین بودجه آسان کرده است.
شتاب ثبت‌نام بیکاران
با فراخوان وزارت کار برای ثبت‌نام بیکاران در سامانه‌ای که برای این کار ایجاد شده؛ باعث شد موجی از بیکارشدگان کرونا اعم از مشمول و غیرمشمول قانون کار در این سامانه ثبت‌نام کنند. البته درمجموع وزارت کار و سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرده‌اند فقط پرداخت به بیکاران مشمول قانون کار را تقبل می‌کنند و ازاین‌رو انتظار می‌رود بخشی از این ثبت‌نام‌کنندگان در این سامانه موفق به دریافت مستمری نشوند. آمار بیکارانی که در سامانه درخواست بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند حاکی است تا پیش از نیمه فروردین 7هزار و 752 نفر شاغل در استان تهران همه به‌دلیل بیکاری در اثر شیوع ویروس کرونا در سامانه درخواست بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند. طبق اعلام اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان، در این دوره زمانی تعداد بیکاران ثبت‌نام شده در این استان به 12هزار نفر رسیده و احتمال افزایش این تعداد وجود دارد. این اداره پیش‌بینی می‌کند ۱۰۰هزار شغل در استان کرمان بر اثر کرونا آسیب‌دیده باشند که بخشی از آنها عاقبت خواستار دریافت مستمری بیکاری خواهند شد. همچنین آمارها نشان می‌دهد در استان کرمانشاه نیز تا 22 فروردین ۱۰هزار و ۱۷۰نفر در سامانه بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند که البته از این تعداد فقط ۴هزار و ۷۹۰نفر مشمول دریافت بیمه بیکاری هستند و مابقی یا مشمول قانون کار نبوده‌اند یا حق 3درصدی بیکاری آنها در گذشته واریز نشده است. تعدادی از ثبت‌نام‌کنندگان نیز بیکاران فاقد شغل بوده‌اند که ازنظر قانون مشمول دریافت بیمه بیکاری نیستند. اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان نیز از ثبت‌نام 18هزار و 500 نفر از بیکاران کرونا خبر می‌دهد و پیش‌بینی می‌کند 30 تا 40شغل در استان اصفهان تحت تأثیر جدی شیوع کرونا قرار بگیرد و تعداد بیکاران افزایش پیدا کند.
در آذربایجان غربی نیز آن‌گونه که رئیس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوکان می‌گوید: فقط در این شهرستان تا 22 فروردین هزار و ۱۹۲ نفر بر اثر شیوع ویروس کرونا شغل خود را از دست داده‌اند و در سامانه بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین در این شهرستان 3هزار و ۲۰۰ نفر از کارگران ساختمانی به اداره کار معرفی شده‌اند که حمایت از آنها به پرداخت تسهیلات یا کمک‌های مالی از سوی دولت مشروط است.
از سوی دیگر در خراسان رضوی نیز تا 19فروردین 21هزار و 700نفر در سامانه بیمه بیکاری ثبت‌نام کردند که بخش عمده آنها در حوزه‌های خدمات، گردشگری، هتل و صنوف شاغل بوده‌اند. در این استان 17هزار نفر کارگر روزمزد و ساختمانی نیز به‌صورت جدی تحت تأثیر کرونا قرار گرفته‌اند که البته رسیدگی به آنها خارج از مقوله مستمری بیکاری است و ستاد ملی کرونا باید تمهیداتی برای تأمین معیشت آنها بیندیشد. به گزارش همشهری، این آمارها فقط گوشه‌ای از نتایج ثبت‌نام بیکاران کرونا در سامانه بیمه بیکاری است که تاکنون منتشر شده و به‌یقین با انتشار آمار تجمیعی همه استان‌ها در وزارت کار، تعداد آنها به‌مراتب افزایش خواهد یافت.
فعالان بازار کار چه می‌گویند؟
ترکیب بازار کار ایران به‌گونه‌ای است که 51درصد آن به بخش خدمات اختصاص دارد، 33درصد سهم حوزه صنعت است و 16درصد نیز به بخش کشاورزی تعلق دارد. در این وضعیت بخش خدمات هم به‌واسطه سهم بالا و هم به‌واسطه ارتباط نزدیک شاغلان آنها با مردم بیشترین آسیب را از شیوع کرونا متحمل شده‌اند و بخش عمده بیکاران کرونایی به این حوزه تعلق دارد. یکی از فعالان صنعت غذا در گفت‌وگو با همشهری ضمن تائید این مسئله، می‌گوید: صنایع تولیدکننده غذا، دارو و کالای اساسی در دوره شیوع کرونا با حداکثر ظرفیت مشغول به کار بودند و صنایع نیز نسبت به تعدیل نیرو اقدام نکرده‌اند اما در حوزه خدمات وضعیت به‌مراتب بدتر بوده است. به گفته او، در صورت تداوم دوره شیوع کرونا، حوزه‌های صنعت و کشاورزی نیز شاهد ریزش شاغلان خواهند بود؛ ضمن اینکه در دوره پساکرونا نیز کاهش تقاضای بازار باعث می‌شود اشتغال صنعتی با چالش جدی مواجه شود. این فعال حوزه غذا می‌گوید: میان بیکاری بخش خدمات و کاهش تقاضای بازار صنایع رابطه مستقیمی وجود دارد و اگر امروز فکری به حال بیکاران کرونایی حوزه خدمات نشود، چندی دیگر شاهد بروز مشکلات جدی برای حوزه تولید خواهیم بود.
