خطر پسماندهای کرونایی؛ بیخ گوش شهرها
دفن پسماندهای کرونایی، مانند زبالههای معمولی، باعث دغدغه‌های بهداشتی و زیست‌محیطی مردم و برخی مسئولان شده است
مریم سرخوش _ خبرنگار
دفن غیراصولی پسماند سال‌هاست که دغدغه زیست‌محیطی و عاملی برای تهدید سلامت در شهرهای مختلف کشورمان است؛ اتفاقی که این روزها با شیوع کرونا به شکلی جدی مورد توجه قرار گرفته و دفن اصولی پسماند بیمارستان‌های درگیر با این بیماری را به دغدغه‌ای اساسی تبدیل کرده است. البته این روزها مراکز درمانی تنها تولیدکننده پسماندهای عفونی نیستند، بلکه بیمارانی که دوران قرنطینه خانگی ناشی از کرونا را سپری می‌کنند نیز به تولیدکنندگان زبالههای عفونی تبدیل شده‌اند؛ زباله‌هایی که خطرات ویژه خود را دارند و به دلیل ناآگاهی برخی خانواده‌ها، به همراه دیگر پسماندها دور ریخته می‌شوند. هرچند که پیگیری‌ها نشان می‌دهد اکنون تفکیک زباله در مراکز پسماند شهرهای مختلف کشور متوقف شده است، اما دفن غیراصولی پسماندهای کرونا که با دیگر زبالههای خانگی دور ریخته می‌شوند نیز می‌تواند سبب آلوده شدن خاک و هوا شود. بی‌شک کرونا فقط یک ویروس نیست که انسان را بیمار کند بلکه تبعات زیاد دیگری نیز به همراه دارد که یکی از آنها تولید پسماندهای آلوده به این ویروس یا پسماندهای کرونایی است که زمینه‌ساز آسیب رساندن به محیط زیست میشود و باید با دقت بسیار بیشتر جمع‌آوری و امحا شود.
جداسازی زباله بیماران کرونایی در منزل
تبریزی‌ها نه‌تنها با افزایش تولید زباله مواجه شده‌اند، بلکه این روزها رها شدن ماسک و دستکش هم صحنه‌های نگران‌‌کننده‌ای را در برخی خیابان‌های این شهر ایجاد کرده است. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز در این باره به همشهری می‌گوید: رعایت بهداشت فردی و اجتماعی از جمله دور انداختن دستکش‌ها و ماسک‌های مصرفی با ملاحظات زیست‌محیطی از الزام‌های مقابله با ویروس کروناست، اما شیوه نادرست دفع زبالههای خانگی و بیمارستانی در شرایط کنونی به افزایش دامنه انتشار و ماندگاری این ویروس دامن می‌زند.
علیرضا اصغری با تاکید بر این‌که زباله و پسماند می‌تواند از عوامل انتقال ویروس کرونا باشد، از شهروندان می‌خواهد پسماندهای روزانه خود، به‌ویژه زباله بیماران کرونایی بستری‌شده در خانه را به‌طورکامل ضدعفونی و بسته‌بندی کنند.
وی با بیان این‌که میزان زباله تولید‌شده در تبریز با توجه به کاهش سفرها و استقرار مردم در خانه‌های خود به ۱۲۰۰ تن در روز رسیده است، عنوان می‌کند: خانه‌نشینی مردم تبریز از ابتدای سال جاری سبب افزایش ۱۰ درصدی تولید زباله شده است. به گفته این مسئول تا پیش از شیوع کرونا، روزانه حدود ۶ تا 7 تن پسماند عفونی در تبریز تولید می‌شد که با شیوع آن و افزایش مبتلایان، میزان پسماندهای شهری و بیمارستانی تبریز نیز افزایش یافته است. اصغری با بیان این‌که پسماندهای پزشکی تبریز پس از بی‌خطرسازی با آب آهک دفن می‌شوند، تاکید می‌کند: درباره پسماندهای عفونی و بیمارستانی همه مراحل بی‌خطرسازی و امحا در مرکز دفن به‌طور استاندارد و با رعایت همه اصول ایمنی و بهداشتی انجام میشود. بر اساس قانون کارگروه پسماند کشوری، تا اطلاع ثانوی هیچ‌گونه بازیافت و تفکیک پسماند در هیچ‌یک از کارخانه‌های کلان‌شهرها انجام نمی‌شود. این مسئول با بیان این‌که نظارت بر پسماند تولید‌شده بیش از ۲ میلیون شهروند تبریزی کار ساده‌ای نیست، درباره نحوه ضدعفونی کردن پسماندهای بیماران کرونایی در منزل اضافه می‌کند: شهروندان می‌توانند پسماند بیماران کرونایی را پس از ضدعفونی کردن با وایتکس و مواد ضدعفونی‌کننده در کیسه زباله‌ای جدا قرار دهند و روی آن عبارت «زباله بیمار کرونایی» را بنویسند. همچنین شهروندان می‌توانند با شماره ۱۳۷ تماس بگیرند تا همکاران این سازمان این پسماندها را در منزل تحویل بگیرند.
افزایش تولید زباله در البرز
فتانه احدی – البرز: مریم حسینی، یکی از شهروندان البرزی، معتقد است با ماندن همه اعضای خانواده در خانه به‌صورت مداوم و مستمر، ناخواسته زباله بیشتری تولید میشود و باید مردم مدیریت دقیق‌تری در تولید زباله داشته باشند؛ اتفاقی که رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج هم آن را تایید می‌کند و به همشهری می‌گوید: از ابتدای اسفند 98 با افزایش 30 درصدی تولید پسماند در کرج و شهرهای همجوار مواجه شدیم. با ورود 1400 تن زباله دریافتی در مرکز حلقه‌دره اکنون حجم این زباله‌ها به 2 هزار تن هم رسیده است. تولید زباله روزانه در البرز از 800 تن به 1050 تا 1100 تن رسیده است و این موضوع مشکلات زیادی را به همراه دارد. احمد خیری به نقش مهم مردم در کاهش تولید زباله اشاره می‌کند و می‌افزاید: در پسماند، اولویت با اجتناب از تولید است. انتظار داشتیم در فروردین که مردم در قرنطینه هستند و فعالیت اجتماعی مردم کمتر میشود، شاهد این افزیش نباشیم، اما این انتظار محقق نشد. هر سال در اسفند شاهد افزایش تولید پسماند هستیم، اما با توجه به وضعیت کرونایی در فروردین هم شاهد افزایش قابل توجه زباله بودیم.
خیری با بیان این‌که روزانه حدود 7 تن پسماند عفونی از مراکز بیمارستانی جمع‌آوری میشود، اظهار می‌کند: این زباله‌ها به‌صورت مجزا و با ماشین‌های استاندارد و نیروهای حرفه‌ای به یک مرکز دفن اختصاصی در حلقه‌دره هدایت و بر اساس دستورالعمل‌های دانشگاه علوم پزشکی و وزارت بهداشت در لندفیل‌های ویژه عفونی، به صورت بهداشتی با آهک دفن میشود.
این مسئول با بیان این‌که همکارانم در بخش جمع‌آوری پسماندهای از سربازان بهداشت و سلامت در خط مقدم مبارزه با کرونا هستند و خطرات زیادی آنها را تهدید می‌کند، می‌افزاید: از شهروندان درخواست می‌کنیم برای حفظ سلامتی خود و پاکبانان از ریختن زباله‌هایی مانند دستکش و ماسک روی زمین خودداری کنند.
حمیدرضا لشگری معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست البرز هم با تاکید بر ضرورت مشارکت و همکاری شهروندان با سازمان مدیریت پسماند، عنوان می‌کند: هر چه ما برای مقابله با ویروس کرونا در خانه‌های خود استفاده می‌کنیم و ماسک‌ها و دستکش‌های آلوده‌ای را که دور می‌ریزیم، همه در دسترس پاکبانان قرار می‌گیرد و سلامت این عزیزان را به خطر می‌اندازد. بنابراین شیوه صحیح دورریختن زباله‌ها و رعایت ساعت دورریختن زباله سلامت پاکبانان را کمتر در معرض خطر قرار می‌دهد.
جای نگرانی نیست
فاطمه کاظمی - همدان: سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری همدان معتقد است این شهر آن‌قدر وسعت ندارد که در این مدت زمان به میزان زبالههای معمولی آن اضافه شده باشد، اما قطعا میزان زبالههای بیمارستانی افزایش داشته است.
حسین سیبی می‌گوید: براساس آمار مقایسه‌ای با مدت مشابه سال گذشته، زبالههای معمولی همدان افزایش نداشته، اما میزان زبالههای تولیدی در مراکز درمانی مانند بیمارستان‌ها افزایش داشته است. بر اساس قانون، مراکز تولیدکننده موظفند این زبالههای تولیدی را با استفاده از دستگاه‌های اتوکلاو بی‌خطر کنند و در اختیار دستگاه‌های حمل و دفن قرار دهند که این اتفاق می‌افتد و این زباله‌ها طبق سیاست سازمان حفاظت محیط زیست در سایت جداگانه‌ای از محل دفن زبالههای معمولی با اضافه کردن مواد ضدعفونی‌کننده دفن می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: همزمان با روزهای ابتدایی مبارزه با کرونا، لباس‌های ویژه‌ای در اختیار پاکبانان قرار گرفت و پاکبانان تحت آموزش‌های خاص قرار گرفتند. ما حتی بسته‌های بهداشتی در اختیار زباله‌گردها قرار دادیم و بازهم این کار را تکرار خواهیم کرد. همین حساسیت را در مورد نیروهای خودمان نیز داریم. این مسئول تأکید می‌کند: تاکنون هیچ پاکبان همدانی به کرونا مبتلا نشده است. مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان نیز در این باره به همشهری می‌گوید: براساس بازدیدهایی که داشتیم، پسماندهای کرونایی به زبالههای بیمارستانی افزوده شده‌اند، اما مهم حجم این زباله‌ها نیست، بلکه کیفیت کار بی‌خطرسازی و دفن آنهاست که همین پسماندها بعدها به بحران بزرگ‌تری تبدیل نشوند.
محسن جعفری‌نژاد بسطامی می‌افزاید: اتفاق خوبی که در سال‌های گذشته در همدان افتاده این است که بیمارستان‌های دولتی دستگاه‌های اتوکلاو تهیه کرده‌اند که خیلی به ما کمک کرد. چون زبالههای کرونایی باید به وسیله دستگاه‌های اتوکلاو در بیمارستان‌ها بی‌خطر و بعد از آن از سوی شهرداری تحت شرایط خاصی دفن شوند. او معتقد است در زمینه بی‌خطرسازی و دفن زبالههای کرونایی در همدان مشکلی وجود ندارد و جای نگرانی نیست.
برخورد با خاطیان
فرشته رضایی - گیلان: به گفته مسئولان سازمان پسماند شهرداری رشت، روزانه 800 تن زباله شهری به دفنگاه سراوان وارد و سم‌پاشی و گندزادیی، تسطیح، جداسازی زبالههای عفونی و شن‌ریزی روی آنها انجام میشود، اما این روزها دفنگاه سراوان با افزایش سرریز زباله روبه‌رو شده است.
معاون خدمات شهری شهردار رشت در این باره به همشهری می‌گوید: از اسفند سال گذشته تاکنون تقریباً حدود ۱۰۰ تن زباله در روز به حجم تولید پسماندهای جمع‌آوری شده شهر رشت افزوده شده است. به عنوان نمونه، اگر قبلاً روزانه حدود ۵۰۰ تا ۵۵۰ تن زباله و پسماند در رشت جمع‌آوری می‌شد، حالا این میزان به ۶۵۰ تن رسیده است. علی مقصودی دلیل افزایش زباله‌ها و پسماندهای شهری را طرح «در خانه می‌مانیم» می‌داند و می‌افزاید: از آنجا که مردم این روزها بیشتر در خانه هستند و از مواد بسته‌بندی هم نسبت به گذشته بیشتر استفاده می‌کنند، به همین دلیل حجم تولید پسماندها در شبانه‌روز در شهر رشت افزایش یافته است.
استاد دانشگاه و یکی از مسئولان سازمان پسماند شهرداری رشت نیز درباره وضعیت دفنگاه سراوان و این‌که چقدر این دفنگاه‌ها به‌ویژه در دوران کرونا استاندارد هستند، اظهار می‌کند: در کل کشور دفنگاه به شکل اصولی و استاندار وجود ندارد و چیزی که انجام میشود در واقع دامپینگ است. با این حال این زباله‌ها آهک‌پاشی و سپس دفن می‌شوند. افشین پورعلی درباره مضرات آهک‌پاشی برای خاک گفت: این کار مضرات مختصری دارد، اما فوایدش بیشتر از مضراتش است. اگر این زباله‌ها آهک‌پاشی نشود آثار آن به خاک و آب‌های زیرزمینی منتقل میشود. با این حال همان‌گونه که کود و سم کشاورزی روی خاک تاثیر منفی می‌گذارد، اما همچنان از آنها استفاده می‌کنیم، آهک نیز مزایا و معایبی دارد. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گیلان هم با تاکید بر این‌که اگر مواردی مبنی بر ریختن زبالههای عفونی یا بیمارستانی در مناطق شهری و روستایی گیلان مشاهده شود برخورد می‌کنیم، می‌گوید: همه زبالههای عفونی بیمارستان‌ها در ایام ویروس کرونا گندزدایی و سپس به روش اصولی دفن و آهک‌پاشی می‌شوند. پویا شهشهانی ادامه می‌دهد: همچنین عملیات ضدعفونی و گندزدایی روستای سراوان با هدف پیشگیری از شیوع ویروس کرونا به همت سازمان مدیریت پسماندهای شهرداری رشت به طور کامل انجام شد. این اقدام برای مصون‌سازی اهالی روستای سراوان از خطر شیوع ویروس کرونا انجام شده و در آینده نیز تداوم می‌یابد.
کیسه زباله قرمز برای مبتلایان به کرونا
رئیس اداره خدمات شهری شهرداری اصفهان هم از اختصاص کیسه‌های زباله ویژه با رنگ قرمز برای خانواده‌های دارای بیمار کرونایی خبر می‌دهد و می‌گوید: خانواده‌های اصفهانی دارای بیمار مبتلا به کرونا، می‌توانند ضمن تماس با سامانه ۱۳۷ از شهرداری بخواهند کیسه‌های زباله مشخص‌شده با رنگ قرمز در اختیار آنان قرار گیرد تا پاکبانان هنگام جمع‌آوری زباله منازل مسکونی، از آلوده بودن آنها اطلاع پیدا کنند.
غلامرضا ساکتی ادامه می‌دهد: برای حفظ سلامت کارگران بخش‌های خدماتی شهر، با افرادی که از این اقلام بهداشتی برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا استفاده نکنند، برخورد میشود.
ساکتی با بیان این‌که جعبه‌های ایمن و مخازن زباله در محدوده اطراف بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای انداختن ماسک و دستکش استفاده‌شده همشهریان نصب شده است، تصریح می‌کند: از شهروندان اصفهانی انتظار می‌رود ضمن رعایت نکات بهداشتی، از رها کردن ماسک و دستکش استفاده‌شده خود در معابر عمومی خودداری کنند.
تلنبار زباله در دشت طالب قشلاقی
پوپک قاسمی – اردبیل: دشت طالب قشلاقی محل دفن زباله شهر اردبیل است. این روزها مشاهده انواع زباله بیمارستانی در این منطقه، واکنش‌های زیادی به دنبال داشته است. بر اساس گزارش کمیته خدمات داوطلبانه ستاد پیشگیری از شیوع ویروس کرونا در استان، بعد از اطلاع‌رسانی اهالی و چوپان‌های روستای طالب قشلاقی مبنی بر پخش زبالههای بیمارستانی شامل دستکش، ماسک و لباس پرستاری در دشت طالب قشلاقی این موضوع 27 اسفند 98 به اداره‌هایی مانند بخشداری گزارش و بازدیدهایی انجام شد، اما رسیدگی به این وضع تا قبل از انتشار تصاویر این محل در فضای مجازی انجام نشده بود.
مسعود امامی یگانه، فرماندار اردبیل، با بیان این‌که محل تعیین‌شده برای دفن زباله‌ها مناسب نیست، اظهار می‌کند: درباره نحوه دفن زباله اردبیل چند بار به شهرداری تذکر داده شده و خواسته شده است تا دفن زباله اردبیل که در نزدیکی روستای طالب قشلاقی و در 15 کیلومتری اردبیل واقع شده اصولی و به‌دور از تهدید سلامت اهالی و محیط زیست باشد.
حمید لطف‌اللهیان، شهردار اردبیل، نیز با بیان این‌که دفع زبالههای بیمارستانی به بخش خصوصی واگذار شده است، عنوان می‌کند: در این زمینه به بخش خصوصی تاکید شده است زباله‌ها بی‌خطرسازی و با پرس مکانیکی به محل دفن زباله منتقل شود. همچنین از مراکز درمانی خصوصی و مطب‌ها انتظار داریم با توجه به آگاهی از شرایط بحرانی شیوع ویروس کرونا زبالههای خود را تفکیک کنند.
تولید زباله در شهر سمنان افزایش یافت
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان هم درباره افزایش تولید زباله و دفن اصولی این زباله‌ها با توجه به نگرانی‌های مردمی به همشهری می‌گوید: زبالههای عفونی کرونا پس از بی‌خطرسازی در عمق ۲متری دفن و سپس به ارتفاع نیم‌متر با آهک پوشانده می‌شوند و روی آهک هم به ارتفاع نیم متر خاک ریخته میشود. امیر عبدوس تاکید می‌کند: پسماندهای پزشکی در سراسر استان، غیر از سمنان، به روش کاملا بهداشتی و اصولی دفن میشود و جای نگرانی نیست. سمنان هم مجهز به دستگاه زباله‌سوز است و خاکستر زبالههای عفونی و بیمارستانی در سمنان پس از سوزانده شدن در دستگاه‌های زباله سوز، براساس دستورالعمل بهداشتی دفن میشود.
رهاسازی پسماندها و آلودگی آب و خاک
زبالههای شهری در مناطق حاشیه‌ای کرمانشاه و در شهرک‌هایی مانند جعفرآباد، کیهان‌شهر، دولت‌آباد و کرناچی هم این روزها بیشتر به چشم می‌آید. زباله‌هایی که این روزها با انباشت ماسک و دستکش‌های مستعمل هم روبه‌رو شده و بر نگرانی‌ها افزوده‌اند. معاون نظارت و پایش محیط زیست استان کرمانشاه با اشاره به افزایش قابل توجه پسماندهای عفونی و بیمارستانی در کرمانشاه در پی شیوع بیماری کرونا، مدیریت این زباله‌ها را در گرو همکاری شهروندان می‌داند و می‌گوید: علاوه بر پسماندهای بیمارستانی و مراکز درمانی، تولید زبالههای دستکش، ماسک و دستمال کاغذی هم بسیار بالا رفته. از مردم تقاضای جدی داریم از رها کردن این پسماندها در محیط زیست خودداری کنند. ایام قرنطینه و در خانه ماندن مردم باعث شده با افزایش قابل توجه تولید زباله خانگی در شهرها و روستاها نیز مواجه باشیم. به همین علت، راهکارهایی برای مدیریت بهتر این پسماندها را به استانداری، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ارائه داده‌ایم. آذر ولی‌زاده رها کردن پسماندهای ویروسی را، از سوی شهروندان در محیط، باعث آلودگی آب، خاک و هوا عنوان می‌کند و می‌افزاید: مردم حتما باید این نوع زباله‌ها را در کیسه قرار دهند و در سطل زباله بیندازند. او با بیان این‌که افزایش این پسماندها باعث شده حساسیت‌ها بر شیوه دفن و مدیریت آنها بیشتر و نظارت‌ها جدی‌تر شود، تاکید می‌کند: اگرچه محل دفن پسماندهای بیمارستانی و عفونی در کرمانشاه فعلا تغییر نکرده و تغییری هم در پروتکل امحای این پسماندها نداریم، اما نظارت‌ها را شبانه‌روزی کرده‌ایم تا موازین بهداشتی کاملا رعایت شود.
پلمب ضایعاتی‌های ایلام
شهردار ایلام نیز از افزایش ۵۰ درصدی پسماند شهری در این شهر خبر می‌دهد و می‌گوید: قرنطینه خانگی مردم به دنبال شیوع کرونا، سبب افزایش ۵۰ درصدی پسماند خانگی در ایلام شده است. تا پیش از این در ایلام روزانه ۲۰۰ تن زباله خانگی تولید می‌شد که اکنون به ۳۰۰ تن افزایش یافته است. هرچند که با توجه به مصوبه ستاد مقابله با ویروس کرونا و درخواست سازمان مدیریت پسماند شهرداری ایلام و رعایت مسائل بهداشتی، طرح نظارت بر واحد‌های ضایعاتی و جمع‌آوری پسماند در ایلام در دستورکار مأموران اداره نظارت بر اماکن عمومی انتظامی استان ایلام قرار گرفته است. رئیس پلیس امنیت عمومی فرماندهی انتظامی استان ایلام در این باره می‌گوید: مأموران پلیس ضمن انجام هماهنگی‌های لازم، نظارت لازم بر واحد‌های جمع‌آوری ضایعات و پسماند در بلوار خرم‌رودی، بلوار شهدای چالسرا و همچنین بلوار شهید بهشتی را در دستور کار دارند و در بازدید از این واحدها تعدادی ضایعاتی در بلوار خرم‌رودی را به دلیل رعایت نکردن مسائل بهداشتی پلمب کردند. علی جمشید‌پور تاکید می‌کند: از شهروندان خواستاریم ضمن رعایت مسائل بهداشتی، در صورت مشاهده فعالیت واحد‌های غیرمجاز، موضوع را به واحد‌های انتظامی اطلاع دهند تا برخوردهای لازم صورت گیرد.
روزانه 800 تن زباله به دفنگاه سراوان رشت وارد و سم‌پاشی و گندزادیی، تسطیح، جداسازی زبالههای عفونی و شن‌ریزی روی آنها انجام میشود، اما دفنگاه سراوان طی روزهای اخیر با افزایش سرریز زباله روبه‌رو شده است
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند تبریز: نظارت بر پسماند تولید‌شده بیش از ۲ میلیون شهروند تبریزی کار ساده‌ای نیست، اما آنها می‌توانند پسماند بیماران کرونایی را پس از ضدعفونی کردن با وایتکس و مواد ضدعفونی‌کننده در کیسه زباله‌ای جدا قرار دهند
در همینه زمینه :
