چشم‌‌اندازهای سینمایی از بحران را فراموش کنیم
حمیدرضا اسلامی _ روزنامه‌نگار
چندین سال قبل زنده‌یاد ایرج کریمی کتابی منتشر کرد با عنوان «ادبیات از چشم سینما». پیش از آن مطالب بسیاری در قالب کتاب و مقاله در مورد برداشت‌های سینمایی و نمایشی از آثار بزرگ ادبی منتشر شده بود. ایرج کریمی در کتاب یادشده با تیزبینی به جریان معکوس این اتفاق در عرصه فرهنگ اشاره کرده است. حجم عظیم تولیدات بصری و نمایشی (و حالا بازی‌ها) تأثیری قابل توجه بر ادبیات و داستان‌ها و رمان‌ها و اشعار گذاشته‌اند. اکنون بسیاری نویسندگان عامه‌پسند داستان‌های خود را تحت‌تأثیر فیلم‌های مشهور و پرفروش می‌نویسند؛ اغلب دانسته و کمتر ناخودآگاه.
حالا اما موضوع پیچیده‌تر هم شده است. بسیاری از ما تحت‌تأثیر سینما و ادبیات در برخورد با واقعیت و حوادث و اتفاقات زندگی منتظر پایان سینمایی حوادث هستیم. در مورد اتفاقات با ابعاد کوچک و شخصی شاید این انتظار ضرر چندانی نداشته باشد اما در مواردی مثل همه‌گیری بیماری کووید- 19این تلقی و انتظار می‌تواند خسارت‌بار و نابودکننده باشد. در عالم واقع ساخت واکسن و دارو ماه‌ها و بلکه سال‌ها طول می‌کشد. آزمایش و تولید انبوه آن نیز ماه‌های بسیاری زمان می‌برد. مایع یا اسپری ضد‌عفونی‌کننده‌ای هم وجود ندارد که شهرها را با آن جوری شست که خیال ساکنان از ابتلا راحت شود. در عالم واقع ارتباطات انسانی و کار در موارد بسیار زیادی اجتناب‌ناپذیر است. اقتصاد خود را بر انسان‌ها تحمیل می‌کند و گرسنگی، فقر و خشونت و سرقت هم به اندازه بیماری خطرناکند.
بی‌شمار پرسش مردم از یکدیگر، از پزشکان و از مسئولان با معنای ثابت «کی قرنطینه تمام می‌شود» یا «کی بیماری می‌رود و از شر آن خلاص می‌شویم» بیانگر تصور سینمایی ما از موضوع است. هیچ‌کدام از اطلاعات موجود در مورد بیماری و تجارب کشورها و جوامع دیگر (حتی چین و کره‌جنوبی) در برخورد با آن مطلقا به ما نمی‌رساند با پدیده‌ای سر و کار داریم که ظرف یکی دو‌ماه از صدمات آن رها خواهیم شد. تاکنون تمام بحث‌ها در تمام جهان مدیریت کردن نحوه شیوع است تا فشار کمتری به کادر درمانی و نظام بهداشتی کشورها وارد شود تا بتوانند تاب آورند و افراد بیشتری را نجات دهند. تا ساخته‌شدن دارو و تولید انبوه و دسترسی همگان به آن و به فرض اینکه تعداد مبتلایان روزانه کم و کمتر شود و به صفر برسد دلیلی برای بازگشت به شرایط عادی نخواهیم داشت. شرایط عادی یعنی نحوه زندگی و ارتباطات کاری و شخصی پیش از شیوع بیماری بدون ترس از ابتلا و انتقال.
تمام برنامه‌های شخصی که خود برای زندگی می‌ریزیم یا دولت برای مردم و کسب وکارها و ادارات درنظر می‌گیرد لاجرم باید منطبق بر تصور واقعی از بیماری باشد. ایده‌های خیال‌پردازانه در مورد توقف امور جهان برای مدتی (یک هفته، یک‌ماه یا بیشتر) به‌نظر می‌رسد بر مبنای تصور سینمایی از این مشکل است. جای آن است که مجموعه متنوعی از آموزش‌ها، مقررات، دستورالعمل‌ها و محتواهای آموزشی برای طیف‌های مختلف مردم منطبق بر فرهنگ‌ها و موقعیت‌های مختلف (به‌عنوان مثال در بانک، در محل کار، در رفت‌وآمدهای شهری، در مدرسه و دانشگاه و...) تهیه و با دقت و سختگیری مسئولانه به مورد اجرا گذاشته شود و به طریق مقتضی اطمینان حاصل شود که هر فردی به دستورالعمل‌های مورد نیاز خود دسترسی یافته و آن را به‌کار می‌بندد.
در همینه زمینه :
