پزشک همشهری
واکسن ضد‌ویروس کرونا کی به بازار می‌آید؟
علی ملائکه ـ روزنامه‌نگار و پزشک
حدود ۴۰واکسن نامزد شده برای ویروس کرونا در مراحل گوناگون تولید هستند. 2واکسن بر ضد‌ویروس کرونا یکی در آمریکا و یکی در چین نیز وارد مرحله آزمایش بالینی شده‌اند، اما گفته می‌شود باید ۱۲ تا ۱۸ماه دیگر صبر کرد تا واکسن در اختیار عموم قرار گیرد. اما چرا دسترسی به واکسن این‌همه طول می‌کشد؟
پاسخ این است که اصولا روند تولید، آزمایش و مجوزگرفتن یک واکسن برای استفاده گسترده در جمعیت طوری طراحی شده که روندی تدریجی، با تامل و احتیاط، براساس شواهد علمی و با بازبینی کارشناسان مستقل باشد. کارآزمایی‌های بالینی واکسن‌ها باید 3مرحله را بگذرانند:
- مرحله اول بر بی‌خطر بودن واکسن متمرکز است و معمولا حدود 6ماه طول می‌کشد.
- مرحله دوم میزان تأثیربخشی واکسن در ایجاد پاسخ ایمنی را در میان گروهی از داوطلبان می‌سنجد و تا یک‌سال به طول می‌انجامد.
- مرحله سوم بر تأثیربخشی واکسن در پیشگیری عفونت در میان افرادی که در معرض عامل بیماری‌زا قرار دارند، متمرکز است. این مرحله ممکن است 3سال یا بیشتر به درازا بکشد.
البته این امکان وجود دارد که بتوان برای سرعت بخشیدن به این روند این مراحل را با هم ترکیب کرد. برای مثال مرحله اول و مرحله دوم را می‌توان با بررسی همزمان بی‌خطربودن واکسن و توانایی آن در ایجاد پاسخ ایمنی ترکیب کرد. افرادی را که در مرحله دوم شرکت کرده‌اند، می‌توان وارد مرحله سوم هم کرد تا معلوم شود آیا واکسن می‌تواند مانع از عفونت این افراد در سطح جامعه هم شود یا نه. اما هنگام شتاب‌بخشیدن به روند واردکردن واکسن به بازار باید مراقب موانع بالقوه هم بود. برای مثال، واکسن ممکن است به‌علت فروکش‌کردن سریع پاسخ ایمنی به آن یا جهش پیداکردن ویروس مصونیت درازمدتی در افراد ایجاد نکند.
یک نگرانی دیگر درباره پیامدهای ناخواسته مربوط به بی‌خطر بودن واکسن است. اگر واکسن به سرعت وارد بازار شود و بعد معلوم شود که عارضه جانبی مهمی دارد، اعتماد مردم به زدن واکسن از دست می‌رود.
البته داشتن واکسن‌های نامزدشده متعدد هم می‌تواند فرایند دستیابی به یک واکسن موفق برای عموم مردم را سرعت بخشد.
در همینه زمینه :
