استارتاپ
سنتی‌ها چطور با استارتاپ‌ها بسازند؟
بررسی‌های همشهری از تجربه درگیری استارتاپ‌ها و کسب و کارهای سنتی در جهان ، نشان می‌دهد در نهایت «تعامل» تنها راه چاره است
اشکان خسروپور/ خبرنگار
درگیری کسب و کارهای سنتی و استارتاپ مدتی است به یکی از پرچالش‌ترین رخدادهای این روزها در فضای اقتصادی کشور بدل شده است. سنتی‌ها نگران از دست دادن بازار و مشتری‌هایشان با روش‌های گوناگون در تلاش هستند نگذارند این شغل‌های جوان و نوپا جان بگیرند.
یک‌بار با تخریب دفتر سراغشان می‌روند، دفعه بعد با نوشتن هشدار و تهدید بر در و دیوار دفتر مرکزی‌شان. این روزها بار دیگر حمله گروهی به دفتر یکی از استارتاپ‌های بیمه‌ای کشور و شعارنویسی علیه آن جنجالی شده است. اما این درگیری‌ها تا کجا ادامه خواهد داشت؟ آیا قرار است کسب و کار جدید جای قدیمی‌ها را تنگ کند؟ کشورهای دیگر که چنین تجربه‌هایی را از سر گذرانده بودند، الان چه رویکردی دارند؟
کنار آمدن سنت و مدرنیته در اروپا
اوضاع فرانسه تا همین چند سال پیش، شباهت‌های زیادی به ایران داشت. کسب و کارهای سنتی و استارتاپ‌ها با هم تقابل داشتند. در سیستم دولتی هم تمایل چندانی به پشتیبانی از استارتاپ‌ها دیده نمی‌شد. با وجود این، تغییرات گسترده‌ای در این حوزه شکل گرفت و حالا هر دو گروه در کنار هم مشغول فعالیت هستند. رکسانا ورزا، رئیس «ایستگاه اف»، بزرگ‌ترین مرکز فعالیت استارتاپی جهان به همشهری می‌گوید: «در هر دو سمت دولتی و استارتاپی تغییراتی روی داد. شرکت‌های قدیمی خودشان را تغییر دادند تا مردمی‌تر باشند و شرایط بهتری را برای حضور کارمندان مهیا کنند. در سوی دیگر، بانک‌ها و بخش خصوصی هم سرمایه اولیه کار را برای این گروه فراهم کردند تا هر دو گروه بتوانند در کنار هم به کسب و کارشان برسند. حالا نسل اول شرکت‌های موفق فرانسوی که در همین سیستم رشد کردند، شرکت‌هایشان را فروخته و کمپانی‌های تازه‌ای را شکل می‌دهند. نتیجه نهایی، افزایش اشتغال‌زایی در زمینه‌هایی است که در بسیاری از موارد ریشه سنتی دارند.»
توانمندسازی برای دنیای جدید
یک رویکرد دیگر که در بخش استارتاپ‌های کشاورزی اتریش پیاده شده، روی فرزندان کشاورزان سنتی تمرکز کرده است. سروش مرتضی‌پور، مدیر یک استارتاپ ایرانی در اتریش می‌گوید: «رشته‌های دانشگاهی در این کشور وضع شده که مدرنیته را با اصول کشاورزی سنتی تلفیق می‌کند. شاگردان این رشته‌ها، بچه‌های کشاورزهای سنتی هستند. آنها یاد می‌گیرند که چطور محصول را به بهترین شکل بفروشند. در عین حال، با سنتی‌ها هم تعامل دارند و قدیمی‌ها، با خرید سهام یا سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای جدید کشاورزی درآمد خودشان را دارند.» تیم لطیف، عضو سابق اتاق بازرگانی ایران و آلمان و مدیرعامل یکی از استارتاپ‌های کشور که تجربه کار در محیط سنتی و استارتاپی را دارد، به همشهری می‌گوید: «جبهه‌گیری در مقابل استارتاپ‌ها هنوز هم وجود دارد. در انگلیس تاکسیران‌ها جلوی اوبر(سرویس تاکسی اینترنتی) ایستادند و در آلمان هم به‌خاطر اینکه مسائل قانونی شفافی در حوزه تاکسی آنلاین وجود نداشت، کسب و کار آنها نتوانست رونق بگیرد. اما این یک روال جهانی است که در نهایت، کسب و کارهای جدید خودشان را با شرایط وفق داده و وارد زندگی ما می‌شوند. نگرانی شرکت‌های بیمه یا هر شرکت دیگری قابل درک است. ما چندین هزار نمایندگی بیمه داریم که در هرکدام‌شان تعداد قابل توجهی بازاریاب مشغول کار هستند. نگرانی‌شان در نگاه اول طبیعی به‌نظر می‌رسد اما بنا به تجربه‌ای که در جهان شاهدش بودیم، آنها در ساختار جدید کارشان را از دست نمی‌دهند، فقط نوع شغل‌شان تغییر می‌کند. در واقع چیزی حذف نمی‌شود فقط نوع شغل تغییر می‌کند.»
سنتی‌ها باید خودشان را تطبیق دهند
حرف‌های رئیس اتاق اصناف ایران به همشهری نشان می‌دهد که سرنوشت کسب‌وکارهای سنتی در آینده تغییر خواهد کرد. علی فاضلی می‌گوید: استارتاپ‌ها در نظام اقتصادی دنیا یک واقعیت هستند که خواه‌ناخواه با آن روبه‌رو خواهیم شد. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. با این حساب، دوستان من که در کسب‌وکارهای سنتی فعال هستند یقینا باید خودشان را با شرایط جدید تطبیق بدهند.»
با وجود چالش‌هایی که بین سنتی‌ها و مدرن‌ها در جریان است، رئیس اتاق اصناف حضور استارتاپ‌ها را مانع حضور کسب و کارهای کوچک سنتی نمی‌داند اما می‌گوید: «بدون شک در بخش سنتی باید یک رفرم اعمال و ایجاد شود. من در اتاق اصناف تمام تلاشم این بوده که توازنی بین این دو گروه ایجاد شود و بخش سنتی آسیب کمتری ببیند.»
مقاومت در برابر مدرنیته همیشه وجود داشته است. شاید تازه‌ترین نمونه بین اصناف سنتی مربوط به نصب صندوق فروش مکانیزه باشد که با آن، نگه داشتن حساب خرید و فروش ساده و سریع می‌شد و دریافت مالیات نیز ساده‌تر و دقیق‌تر بود. با وجود این خیلی از صنوف سنتی از نصب این سیستم تازه سرباز زدند تا دست آخر اتاق اصناف مجبور شد، با ارائه تسهیلات متعدد آنها را به این‌کار تشویق کند. اکنون هم طبق گفته فاضلی، واکنشی که در این‌باره صورت می‌گیرد، از همان جنس است. او می‌گوید: «وقتی بخش اعظم ساختار اقتصادی ما، به‌خصوص در بنگاه‌های کوچک و متوسط سنتی هستند، مقاومت در مقابل مدرنیزه شدن وجود دارد. این چالش اتفاق دور از انتظاری نیست فقط باید آن را سر و سامان داد.»
علی فاضلی که همزمان سکان اتاق اصناف ایران و اتاق اصناف تهران را در دست دارد، درباره نتیجه این تعامل دوطرفه می‌گوید: «به‌نظرم قرار نیست سنتی‌ها محو شوند یا استارتاپ‌ها تنهاکسب و کارهای دنیای آینده باشند. در آینده، این دو روش سنتی و جدید با هم تلفیق می‌شوند؛ به‌طوری که نهایتا مصرف‌کننده سرویس بهتر با حق‌انتخاب بیشتری می‌گیرد.»
در همینه زمینه :
جهان استارتاپی
جهان استارتاپ
جهان استارتاپی
جهان استارتاپی