گزارش
سال بی‌بار دستفروشان
جمع آوری بساط‌گستران و کاهش تردد عابران، فروش شب عید در پیاده‌رو‌ها را به حداقل رسانده است و حالا دستفروشان واقعی نیازمند بسته‌های حمایتی هستند
محمد سرابی ـ خبر‌نگار
امسال خیابان‌ها مثل سال‌های دیگر نیستند. مردم در خانه‌ها مانده‌اند تا کرونا خودش خسته شود و از ایران برود. همیشه وقتی آخرین هفته‌های سال می‌رسید پیاده‌رو‌ها پر از دستفروشانی می‌شد که همه‌‌چیز از لوازم آشپزخانه تا لباس می‌فروختند. یکی دو روز مانده به عید در هر خیابان ماهی و سبزه و سین‌های دیگر هفت‌سین به چشم می‌خورد. امسال خبری از این شور و شوق نیست. آدم‌هایی که دستکش و ماسک دارند به سرعت از پیاده‌رو‌های خالی می‌گذرند تا زودتر به خانه برگردند. در این میان زهرانژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران دیروز خبر داد حدود ۴ هزار دستفروش پایتخت مبلغی حدود یک میلیون تومان به عنوان کمک معیشت دریافت می‌کنند که این کمک از طریق ارائه کارت های هدیه انجام و توزیع آن توسط شهرداری تهران خواهد بود. به گفته او توزیع کارت‌های هدیه بلافاصله پس از ارسال از سوی بنیاد مستضعفان به شهرداری، طی امروز و فردا آغاز خواهد شد. این اقدام در راستای نامه پیروز حناچی به پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان و موافقت او انجام می‌شود. در روز‌هایی که ادارات و سازمان‌ها نیمه‌تعطیل هستند و پیام‌های بهداشتی به مردم هشدار می‌دهند در خانه بمانند، دستفروشی ممنوع است زیرا باعث تجمع می‌شود و تجمع، کرونا را منتقل می‌کند. شهروندان هم میلی به خرید از بساطی‌ها ندارند. نگرانی از گسترش کرونا به جایی رسیده که اگر در محله‌‌ای مردم برای خرید بیرون بیایند و پیاده‌رو‌ها شلوغ شود کسانی با دوربین تلفن همراه از آن فیلم می‌گیرند و به‌عنوان بی‌توجهی به سلامت عمومی منتشر می‌کنند.
مدتی قبل مدیرعامل وقت شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر همزمان با اعلام تعطیلی این روز بازارها بیان کرد که اسامی و مشخصات دستفروشان فعلی حفظ شده است تا درصورت تخصیص کمک‌مالی از سوی نهاد‌های حمایتی به آنها تعلق گیرد. چند روز پیش نیز زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر اعلام کرد که بنیاد مستضعفان برای کمک به دستفروشان اعلام آمادگی کرده است و فهرست دستفروشان ثابت با کمک شهرداران نواحی در حال آماده شدن است. محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز از پرداخت ۳هزار میلیارد تومان سرمایه برای پرداخت بیمه‌های بیکاری و ارائه تسهیلات به دستفروشان خبر داد. با این حال مشخص نیست که از این مبلغ چه سهمی به کارگران واحد‌های تولیدی و چه سهمی به دستفروشان - که مشخصات دقیق و مستندی از آنها وجود ندارد - خواهد رسید. از طرف دیگر با توجه به مخارج شدید مقابله مستقیم با کرونا، پرداخت خسارت به دستفروشان چقدر اولویت دارد؟
برخورد با کار دستفروشان
هرچه که به 29اسفند نزدیک می‌شویم برخورد با دستفروشی در شهر‌های مختلف شدت بیشتری می‌گیرد. در منطقه یک تهران پیش از این فعالیت ون‌کافه‌ها کاهش پیدا کرده بود. شهردار این منطقه با بیان اینکه برخورد با دستفروشی از تابستان امسال شروع شده‌است، گفت: جمع‌آوری بساط‌گستران تجریش، با هدف برقراری امنیت و انضباط اجتماعی و مقابله با شیوع بیماری کرونا با جدیت اجرا می‌شود.
سیدحمید موسوی اظهار کرد: استقرار مستمر نیروی انتظامی حدفاصل این دو میدان، افزایش تعداد نیروهای شهربان، رصد انبار کالاهای بساط‌گستران در محدوده بازار تجریش و پلمب آنها و...، از مهم‌ترین اقدامات اجرایی بوده است. بازارچه خاوران در منطقه15 و معابر اطراف آن، همیشه از شلوغ‌ترین مراکز خرید شب عید بود. امسال شهرداری فعالیت آن را ممنوع کرد اما دستفروشان اصرار به‌کار داشتند در نتیجه مأموران شهرداری منطقه با دستفروشان برخورد کردند. شهردار منطقه15 با تأکید بر اینکه این بازار روز از یک دهه قبل یکسره فعال بوده است، گفت: ناچار به برخورد قهری شدیم و از دستگاه‌های دیگر کمک گرفتیم تا دستفروشان را متفرق کنیم.
وحیدرضا محمدی‌انارکی افزود: بخش عمده دستفروشان قشر ضعیف هستند و در شب‌های عید می‌خواهند هزینه‌های خود را تامین کنند و برخی از آنان زنان سرپرست خانوار هستند اما برای جلوگیری از انتشار بیماری کرونا باید مانع فعالیت بازار روز شویم. روز گذشته معاون خدمات شهری شهرداری اهواز با اشاره به اینکه در هر کدام از دو بازار جمعه‌بازار و شب‌بازار، یک تا 2 هزار دستفروش فعالیت می‌کنند، اظهار کرد: طبق تصمیم ستاد مقابله با کروناویروس، دستفروشان از بازارهایی که تجمع گسترده‌ای دارند و بدون ضوابط بهداشتی فعالیت می‌کنند و نظارت و کنترلی بر آنها نیست، جمع‌آوری می‌شوند.
علیرضا عالی‌پور اظهار کرد: تاکنون بازار پرنده‌فروشان اهواز و برخی از دستفروشان هسته مرکزی شهر جمع‌آوری شده‌اند.
در استان مرکزی نیز براساس مصوبه قرارگاه پدافند زیستی مبنی بر جلوگیری از تجمعات در سطح شهر و دستور استاندار، مقرر شد از یک هفته به عید با هرگونه دستفروشی در شهر اراک مقابله شود. مدیرکل اداره اجراییات و رئیس اجرای احکام شهرداری کرمانشاه هم در این‌باره گفت: به‌دلیل شیوع بیماری کرونا مکان‌های تجمع افراد دستفروش و بازار پرنده‌فروش‌ها در کرمانشاه تعطیل شد. غلامرضا شهبازی افزود: مأموران اداره کل اجراییات و سازمان مشاغل مزاحم شهری نسبت به تعطیلی هفته بازارها و بازار پرنده‌فروش‌ها اقدام کرده است.
اما در همه شهر‌ها این اقدامات مؤثر نبوده است. در بازار پرجمعیت تبریز با وجود هشدار‌های متعدد همچنان برخی از دستفروشان مشغول کار هستند. به‌گفته یدالله ابراهیم‌پور، معاون خدمات شهری منطقه۸ تبریز، تعداد دستفروشان بازار بزرگ تبریز از 170نفر در سال‌های قبل به 40نفر در امسال کاهش داشته است اما بازارچه‌هایی که شهرداری به‌صورت رایگان در ۹مکان، برای دستفروشان درنظر گرفته بود، مورد استقبال گروه باقی‌مانده قرار نگرفت و آنها محل فعلی را ترک نمی‌کنند. در تهران یکی از بازار‌های پرفروش شب عید «مترو» است. مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه با بیان اینکه دستفروشی در مترو کاهش یافته است، اعلام کرد: دستفروشی در داخل ایستگاه‌ها وجود ندارد و درصورت مشاهده با آنان برخورد می‌شود اما داخل واگن‌ها را نمی‌توانیم کنترل کنیم.
فرنوش نوبخت افزود: ما در طول روز تعداد ۱۴۰رام قطار را وارد خط می‌کنیم و جمع کردن دستفروشان در مترو مستلزم همکاری شهروندان در خرید نکردن از آنهاست. اگر از دید دستفروشان به این ممنوعیت‌ها نگاه کنیم می‌بینیم که ضرر و زیان کسادی بازار در آخر اسفند هم قطعی و هم سنگین است اما کمکی که ممکن است از ارگان‌های حمایتی دریافت کنند هم به سال بعد حواله شده و هم نمی‌توان از زمان و مقدار پرداخت آن خبری به‌دست آورد. دستفروشی که با مشاهده شرایط ویژه کشور از ابتدای اسفند خیال درآمد آخر سال را کنار گذاشته است، شرایط بهتری از کسی دارد که کالا‌هایی را خریده و اکنون امکان فروختن آنها را به مشتریان ترسیده از کرونا ندارد.
مکث
کم‌رونقی چهارراه ولیعصر
سال پیش با رونق گرفتن بازار شب عید، چهارراه ولیعصر تهران به‌شدت شلوغ شد و مأموران شهرداری برای پرهیز از برخورد و اینکه فرصتی به فروشندگان‌خرد داده باشند، مانع کار این دستفروشان نشدند. 3ماه بعد و در آستانه تابستان این چهارراه از هر چهار سمت مورد هجوم بساط‌گستران قرار گرفته بود طوری که تردد در پیاده‌رو‌های آن به سادگی ممکن نبود. شهرداری تلاش کرد این گروه از دستفروشان را منتقل کند یا مانع تصرف پیاده‌رو‌ها شود ولی این کار دشوار به‌نظر می‌رسید زیرا کسی حاضر به ترک پیاده‌رو نبود. سرانجام شهرداری توانست قسمت عمده‌ای از پیاده‌رو‌ها را باز کند اما امسال با رکود بازار خرید و فروش و ممنوعیت حضور دستفروشان این پیاده‌رو هم از سیل جمعیت خالی شده است.
