معمای ۹۱۰ میلیارد تومان پول بلوکه شده شهرداری

حمید هیدارن ـ کارشناس شهری

یکی از راهکارهای حمایت از توسعه حمل‌ونقل عمومی در کلانشهرهای کشور که دربرگیرنده تعهدات دولت در قبال راه‌آهن ریلی درون‌شهری شهرهای پرجمعیت است، انتشار اوراق مشارکت است که برای تامین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیرساختی و طبق دستورالعمل‌ بانک مرکزی صورت می‌پذیرد. مهم‌ترین ویژگی اوراق مشارکت نسبت به سایر اوراق بهادار، ضمانت پرداخت سود است.
در شرایط سخت اقتصادی امروز که تامین منابع مالی برای رفع نیازهای ضروری شهرهای بزرگ و پرجمعیت بسیار دشوار شده، یکی دوسالی است پای انتشار اوراق مشارکت به عرصه روش‌های تزریق پول به پروژه‌های شهری باز شده است. مترو به‌عنوان مهم‌ترین نوع حمل‌ونقل درون‌شهری پاک، ایمن و ارزان، قاعدتا در رأس لیست اولویت‌بندی‌ طرح‌های زیرساختی پایتخت قرار داشته و از این منظر می‌تواند بخشی از دغدغه‌های مالی خود را رتق و فتق کند. در سال‌جاری با مجوز بانک مرکزی، یک‌هزار و 300میلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه راه‌آهن درون‌شهری تهران و حومه منتشر شد که بانک صنعت و معدن به همراه بانک آینده، بانک‌های عامل این امر معرفی شدند.
بر خلاف بانک صنعت و معدن که به تعهد خود در این زمینه عمل کرد، بانک آینده از اواخر تیرماه تا به امروز (حدود 8ماه) از در اختیار گذاشتن 910میلیارد تومان پول حاصل از فروش اوراق مشارکت انتشاریافته برای رفع نیاز ضروری متروی تهران امتناع ورزیده و همین مسئله مشکلاتی را سر راه تحقق اهداف برنامه زمانبندی توسعه ایستگاه به ایستگاه مترو پدید آورده است.
حالا درحالی‌که شهرداری تهران طبق قانون انتشار اوراق مشارکت موظف به پرداخت سود مبلغ 910میلیارد تومان پول سهامداران به فاصله هر 3‌ماه یک‌بار بوده و هیچ پولی از طریق بانک آینده دستش را نگرفته است، سود پول مذکور که رقمی در حدود 15میلیارد تومان در هر‌ماه می‌شود، نصیب بانک آینده می‌شود. همین مقدار سود در 8‌ماه گذشته، مبلغی بالغ بر 120میلیارد تومان می‌شود؛ یعنی نه‌تنها از 910میلیارد تومان پول حاصل از انتشار اوراق مشارکت خبری نیست، بلکه 120میلیارد تومان سود حاصل از سپرده‌گذاری این مقدار پول هم نصیب بانک عامل شده‌است.
برآوردها نشان می‌دهد که اگر در همان زمان مقرر یعنی اواخر تیرماه سال‌جاری، پول حاصل از فروش اوراق مشارکت به شبکه متروی تهران تخصیص می‌یافت، امروز حداقل 4ایستگاه جدید در حال بهره‌برداری و خدمات‌رسانی به مردم پایتخت بود؛ 4ایستگاه یعنی اضافه‌شدن حدود 60هزار سفر در روز به تعداد استفاده‌کنندگان از این نوع حمل‌ونقل عمومی که رقمی در حدود 22میلیون سفر در سال را شامل می‌شود.