بازیکنان تیم ملی دراگون بوت از هیجان و جذابیت‌های ناشناخته این رشته ورزشی می‌گویند
اژدها وارد می‌شود
مهرداد رسولی
فرمان سکاندار که صادر می‌شود، صدای پاروها سکوت سنگین دریاچه ورزشگاه آزادی را می‌شکند. تماشای نظم و انضباط و هیجان پاروزن‌ها، هوای سرد و سوزناک اطراف دریاچه را کمی تلطیف می‌کند. بیشتر کسانی که از این محدوده عبور می‌کنند برای چند دقیقه هم که شده روی سکوهای سیمانی می‌نشینند و محو تماشای تمرین می‌شوند. دریاچه ورزشگاه آزادی محل تمرین بسیاری از قایقرانان تیم ملی است اما تیم دراگون‌بوت سکان که بازیکنان اصلی تیم ملی را در دل خودش جای داده طرفداران بیشتری دارد. آنها سال‌هاست در سکوت خبری و دور از نگاه رسانه‌ها پارو می‌زنند تا چراغ دراگون‌بوت را که در دنیا طرفداران بسیاری دارد اما در ایران گمنام مانده، روشن نگه دارند؛ ورزش مهیجی که به‌عنوان تیمی‌ترین ورزش دنیا شناخته می‌شود؛ چراکه همه پاروزن‌ها برای رسیدن به یک هدف واحد که رسیدن به خط پایان و برنده‌شدن در یک مسابقه سخت و فشرده است تلاش می‌کنند. عمر دراگون‌بوت در ایران بیش از یک دهه است اما در این بازه زمانی نسبتا طولانی در کانون توجه مسئولان بالادستی ورزش نبوده و در نتیجه، بسیاری از ورزشکاران جوان و بااستعداد به جای آنکه شانس خودشان را در این رشته ورزشی امتحان کنند به سمت ورزش‌های پرهیاهو کشیده می‌شوند. با این حال دراگون‌بوت یا قایق اژدها، یکی از رشته‌های تیمی قایقرانی است که روزبه‌روز به طرفدارانش اضافه می‌شود و احتمالا تا چند سال آینده از زیر سایه ورزش‌های پرطرفدار خارج خواهد شد. بازیکنان ملی‌پوش تیم سکان که چندین بار با این تیم در مسابقات جهانی و آسیایی به میدان رفته‌اند از هیجان و فراز و نشیب‌های دراگون‌بوت در ایران می‌گویند.
تیمی‌ترین ورزش جهان
ورزش دراگون‌بوت در قایق‌هایی با حضور 10یا 20پاروزن به همراه یک سکاندار و یک طبال انجام می‌شود و در هر قایق 12 یا 22نفر حضور دارند. پاروزن‌ها با هماهنگی کامل و با صدای طبل، پاروهای خود را وارد آب کرده و قایق را به سمت جلو به حرکت درمی‌آورند؛ طبال هم با نواختن طبل به هماهنگی پاروزن‌ها کمک می‌کند و سکاندار به وسیله سکان، جهت حرکت قایق را تعیین می‌کند. جای سکاندار در انتهای قایق است تا به حفظ تعادل قایق کمک کند؛ به همین دلیل سکاندار یک‌جورهایی فرمانده قایق است و در لحظات کلیدی نقش مهمی ایفا می‌کند. رضا رمضانی، سکاندار ملی‌پوش تیم سکان 9سال است در رشته دراگون فعالیت می‌کند و بهتر از هر کسی می‌تواند درباره قوانین و جذابیت‌های آن صحبت کند؛ «در مسابقات دراگون‌بوت فقط دو نفر حق صحبت‌کردن دارند؛ یکی درامر که برای حفظ ریتم و ضرباهنگ به طبل می‌کوبد و دیگری سکاندار که نقش مهمی در ایجاد تمرکز و حرکت صحیح قایق ایفا می‌کند. اگر درامر و سکاندار حق صحبت‌کردن نداشته باشند این مسئولیت به پاروزن‌های سیت یا همان صندلی اول قایق سپرده می‌شود.» انجام کار تیمی یکی از جذابیت‌هایی است که معمولا ورزشکاران را به سمت این رشته ورزشی مهیج می‌کشاند؛ «در دراگون‌بوت همه پاروزن‌ها سوار یک قایق می‌شوند و برای یک هدف واحد تلاش می‌کنند. این هدف می‌تواند قهرمانی در یک مسابقه ورزشی یا ورزش‌کردن به قصد تندرستی باشد. هیچ ورزشی در دنیا وجود ندارد که در آن 22نفر در قالب یک تیم و برای یک هدف مشترک تلاش کنند و از این‌رو دراگون‌بوت را مادر ورزش‌های تیمی می‌دانند.»
دراگون بوت در استخر
قریب به اتفاق پاروزن‌های تیم سکان که بخش قابل توجهی از آنها را ملی‌پوش‌ها تشکیل می‌دهند بر این باورند که دراگون‌بوت از امکانات حداقلی هم بی‌بهره است و کمبود امکانات، پروسه گسترش این رشته ورزشی در ایران را طولانی کرده است. کیوان شایسته، یکی از پاروزن‌های قدیمی که یک سال بعد از شروع فعالیتش در رشته دراگون‌بوت به تیم ملی دعوت شده و با این تیم به مسابقات جهانی هم رفته، معطل مهیاشدن امکانات نمانده و برای آموزش دراگون‌بوت به جوان‌ها ابتکار تازه‌ای به خرج داده است. او معتقد است دراگون‌بوت در ایران عمر 14ساله دارد اما تعداد ورزشکارانی که در این رشته فعالیت می‌کنند از ورزشکاران برخی کشورهای کوچک حوزه خلیج‌فارس هم کمتر است؛ «بعد از گذشت 14سال دست‌کم باید 10هزار نفر پاروزن داشته باشیم اما باید بپذیریم به لحاظ کمیت، پیشرفتی نداشته‌ایم. در ایران پاروزن‌های خوبی داریم اما به لحاظ ادوات، شامل قایق و پارو و اسکله مناسب، در مضیقه هستیم؛ به همین دلیل تصمیم گرفتم با قایق‌های کوچک دونفره که خودم ساخته‌ام در استخرهای تهران برای جوان‌ها کلاس آموزشی برپا کنم.» پاروزن تیم ملی دراگون‌بوت، فراگیرشدن این رشته ورزشی در ایران را رسالت خودش می‌داند؛ «دراگون‌بوت در ایران یک ورزش ناشناخته است؛ چون تلویزیون در این 14سال فقط 2بار مسابقات این رشته را به طور زنده پخش کرده و باعث شده جذابیت‌ها و هیجان این رشته از نگاه مردم پنهان بماند. من یک ماه است که در 3استخر تهران با قایق‌هایی که خودم طراحی کرده‌ام به جوان‌ها آموزش می‌دهم تا دراگون‌بوت رفته‌رفته در ایران فراگیر شود.»
ورزش حال خوب کن
قایق‌های دراگون‌بوت به شکل اژدها طراحی شده و سر و دم اژدها که در چین باستان نماد قدرت است در دو طرف قایق‌ها قرار می‌گیرد. در مسیر مسابقه‌ای که 8قایق در کنار هم حرکت می‌کنند، 176ورزشکار به طور همزمان پارو می‌زنند که بین سایر رشته‌های ورزشی یک رکورد است. کشورهای شرق آسیا به‌ویژه چین در دراگون‌بوت حرف اول را می‌زنند اما تیم ملی دراگون‌بوت ایران هم طی چند سال اخیر پیشرفت محسوسی داشته و در مسابقات قهرمانی جهان که شهریور‌ماه امسال در تایلند برگزار شد مقام هفتم را کسب کرد. سیدمحمدصادق ساداتی که 7سال برای تیم ملی دراگون‌بوت ایران پارو زده و سال قبل با تیم ملی ایران بین 5تیم نخست دنیا قرار گرفته، حفظ اتحاد را مهم‌ترین ویژگی این رشته ورزشی می‌داند؛ «در فوتبال 11نفر در پست‌های مختلف قرار می‌گیرند و بازی می‌کنند اما در دراگون‌بوت 22نفر یک کار واحد را انجام می‌دهند؛ به همین دلیل در کشور چین که مهد دراگون‌بوت است بیشتر مردم برای حفظ اتحاد باید دراگون‌بوت را تجربه کنند. آنها با این ورزش یاد می‌گیرند که چگونه برای یک هدف بجنگند و دراگون‌بوت را به نوعی تمرین فرمانبرداری می‌دانند. در دراگون‌بوت اگر پاروی یکی از پاروزن‌ها بشکند بقیه نفرات باید طوری پارو بزنند که این خلأ جبران شود؛ مثل کهنه‌سربازی که بعد از زخمی‌شدن همرزمش اسلحه‌اش را برمی‌دارد و به جنگ ادامه می‌دهد. در دراگون‌بوت، سن و سال هم اهمیت چندانی ندارد و از پاروزن 15ساله تا 70ساله در دریاچه ورزشگاه آزادی تمرین می‌کنند.»
وقتی دراگون بوت به کما رفت
مسابقات دراگون‌بوت از 2500سال پیش در جنوب چین برگزار شده و سابقه‌ای طولانی و آمیخته به سنت‌ها و مذاهب کشورهای شرق آسیا دارد. از دهه 1970 و با دیده‌شدن این رشته به وسیله جهانگردان اروپایی در کشور هنگ‌کنگ، راه برای گسترش این رشته در دیگر کشورها هموار شد تا در بسیاری از کشورهای جهان مثل کانادا و آمریکا و سراسر اروپا و آسیای میانه و شرق آسیا و حتی استرالیا و آفریقا به یکی از محبوب‌ترین رشته‌های ورزشی بدل شود. علی عالی‌پور، یکی از قدیمی‌ترین پاروزن‌های ایران که 12سال از حضورش در تیم ملی ایران گذشته به نقش دراگون‌بوت در ایجاد روابط اجتماعی اشاره می‌کند. او که مقاله‌ای با همین موضوع نوشته است می‌گوید: «نکته اصلی و کلیدی که باید در مورد دراگون بون گفت این است که این رشته به ورزشکار کمک می‌کند تا زندگی جمعی را یاد بگیرد و در نتیجه به ایجاد روابط اجتماعی مستحکم کمک می‌کند. دراگون‌بوت در دو شاخه 22نفره و 12نفره انجام می‌شود که در 22نفره 20نفر پاروزن به همراه سکاندار و درامر در کنار هم قرارمی‌گیرند و در 12نفره هم 10پاروزن و یک سکاندار و یک درامر قایق را پیش می‌برند. دراگون‌بوت استاندارد یا همان 22نفره از سال1384 وارد ایران شد و 2سال بعد تحت نظر یک مربی روسی آموزش دیدیم. با کمک مربی روسی مدال برنز آسیا را کسب کردیم و بعد از آن هم با مربیان ایرانی در جایگاه ششم و هفتم رده‌بندی جهان قرار گرفتیم». دراگون‌بوت هنوز هم در ایران یک ورزش ناشناخته است اما عالی‌پور معتقد است که این رشته به‌زودی جای خودش را بین رشته‌های ورزشی باز خواهد کرد؛ «در سال1389 و بعد از آنکه دراگون‌بوت از زیر مجموعه فدراسیون قایقرانی خارج و جزو فدراسیون انجمن‌های ورزشی شد به کما رفت و مدت‌ها در بلاتکلیفی به سر برد تا اینکه مربیان ایرانی از راه رسیدند و این رشته ورزشی را احیا کردند. ما هنوز هم با کمک حامیان مالی به راهمان ادامه می‌دهیم و می‌توانم بگویم دراگون‌بوت روی پای خودش ایستاده است. با همین امکانات محدود به‌عنوان یکی از 12تیم برتر دنیا با هزینه شخصی به مسابقات جهانی چین رفتیم و مقام پنجم را کسب کردیم.»
پارو زدن در 83سالگی
در دراگون‌بوت پاروزن‌ها به 3دسته تقسیم می‌شوند. آرایش پاروزن‌ها اینگونه است که نفرات جلوی قایق در سه سیت یا سه صندلی جلو می‌نشینند، دسته دوم در سه صندلی وسط قرار می‌گیرند که حکم کمربند قایق را دارد و نفرات بعدی در چند صندلی آخر قرار می‌گیرند و حکم موتور انتقال‌دهنده نیرو به جلوی قایق را ایفا می‌کنند. محمدرضا نحاس که با 48سال سن برای تیم ملی بالای 40سال ایران پارو می‌زند و یکی از قدیمی‌های دراگون‌بوت است، آمادگی بدنی را ملاک اصلی فعالیت در این رشته ورزشی می‌داند؛ «ما امسال با یک ماه تمرین در مسابقات مستر قهرمانی جهان که در تایلند برگزار شد مقام پنجم را کسب کردیم اما اگر مورد حمایت قرار می‌گرفتیم جزو سه تیم برتر دنیا می‌شدیم. در این ورزش سن و سال یک عدد در شناسنامه است و کسی که آمادگی ذهنی و جسمی بالایی داشته باشد می‌تواند در قایق بنشیند و پارو بزند. ما اینجا ورزشکارانی داریم که 75سال دارند و در مسابقات قهرمانی کشور شرکت می‌کنند. سال قبل یک ورزشکار 83ساله در همین دریاچه آزادی پارو می‌زد که چنین اتفاقی در هیچ‌کدام از رشته‌های ورزشی رخ نمی‌دهد.» پاروزدن در قایق اژدها چندان هم ساده نیست و رعایت ریتم و ایجاد هماهنگی بین همه پاروزن‌ها کار نسبتا دشواری است که فقط با تمرین‌های مداوم امکا‌ن‌پذیر می‌شود. پاروزن تیم ملی بالای 40سال می‌گوید: «دراگون‌بوت بیشتر به ابزارهایی مثل قایق و پارو متکی است اما یک‌سری قواعد و ضوابطی دارد که باید رعایت شود. اگر فقط یک نفر از 22نفری که در قایق حضور دارند با بقیه هماهنگ نباشد حکم ترمز را پیدا می‌کند. بخشی از زیبایی مسحور‌کننده این ورزش این است که به قدری بین پاروزن‌ها هماهنگی وجود دارد که انگار یک پاروی بزرگ در آب بالا و پایین می‌شود».
مدرسه پیرمردها
پای صحبت پاروزن‌های دراگون‌بوت که بنشینید به شما خواهند گفت که فعالیت در این رشته ورزشی سن و سال نمی‌شناسد و دراگون‌بوت به همین دلیل ورزش محبوب سالمندان است. وحید عسگری‌گهر یکی از مسن‌ترین پاروزن‌ها و سرمربی تیم ملی بالای 40سال ایران است که در 66سالگی نقش سرمربی و سکاندار را ایفا می‌کند. او معتقد است دراگون‌بوت بیش از سایر رشته‌های ورزشی این فرصت را در اختیار ورزشکار قرار می‌دهد که به موفقیت برسد؛ «هیجان و قدرت عمل ورزشکار در دراگون‌بوت بسیار بالاست و به همین دلیل در مقایسه با دیگر رشته‌های ورزشی احتمال موفقیت، بیشتر است. دراگون‌بوت یک ورزش کاملا تفریحی و برخی اوقات خانوادگی است و در بسیاری از کشورها خانواده‌ها با هم مسابقه می‌دهند. مسابقات این رشته برای افراد مسن در سه رده سنی بالای 40، 50 و 60سال برگزار می‌شود. این ورزش محدودیت سنی ندارد و نوعی مشوق برای جوان‌هاست. وقتی جوان‌ها می‌بینند فرد 60ساله در حال پاروزدن است برای ورزش‌کردن اشتیاق پیدا می‌کنند. ما در تیم بالای 60سال ورزشکار 69 و 71ساله هم داریم. گاهی اوقات جوان‌ها می‌گویند ای کاش ما هم وقتی به سن شما می‌رسیم بتوانیم پارو بزنیم.» سرمربی تیم ملی بالای 40سال ایران، دراگون‌بوت را ورزش مناسب سالمندان می‌داند؛ «آب، خواص درمانی دارد و برای همه افراد به‌خصوص سالمندان به مثابه قرص آرامبخش عمل می‌کند. تعدادی از رزمنده‌های دوران دفاع‌مقدس در تیم ما پارو می‌زنند. یکی از پاروزن‌های ما تیمسار ارتش بوده و در عملیاتH3 حضور داشته؛ یکی دیگر ناخدا بوده و پزشک جراح هم داریم. آنها با پاروزدن آرامش می‌گیرند و حالشان خوب می‌شود و این حال خوب را به اطرافیان‌شان تسری می‌دهند.»
دراگون بوت در استخر
قریب به اتفاق پاروزن‌های تیم سکان که بخش قابل توجهی از آنها را ملی‌پوش‌ها تشکیل می‌دهند بر این باورند که دراگون‌بوت از امکانات حداقلی هم بی‌بهره است و کمبود امکانات، پروسه گسترش این رشته ورزشی در ایران را طولانی کرده است. کیوان شایسته، یکی از پاروزن‌های قدیمی که یک سال بعد از شروع فعالیتش در رشته دراگون‌بوت به تیم ملی دعوت شده و با این تیم به مسابقات جهانی هم رفته، معطل مهیاشدن امکانات نمانده و برای آموزش دراگون‌بوت به جوان‌ها ابتکار تازه‌ای به خرج داده است. او معتقد است دراگون‌بوت در ایران عمر 14ساله دارد اما تعداد ورزشکارانی که در این رشته فعالیت می‌کنند از ورزشکاران برخی کشورهای کوچک حوزه خلیج‌فارس هم کمتر است؛ «بعد از گذشت 14سال دست‌کم باید 10هزار نفر پاروزن داشته باشیم اما باید بپذیریم به لحاظ کمیت، پیشرفتی نداشته‌ایم. در ایران پاروزن‌های خوبی داریم اما به لحاظ ادوات، شامل قایق و پارو و اسکله مناسب، در مضیقه هستیم؛ به همین دلیل تصمیم گرفتم با قایق‌های کوچک دونفره که خودم ساخته‌ام در استخرهای تهران برای جوان‌ها کلاس آموزشی برپا کنم.» پاروزن تیم ملی دراگون‌بوت، فراگیرشدن این رشته ورزشی در ایران را رسالت خودش می‌داند؛ «دراگون‌بوت در ایران یک ورزش ناشناخته است؛ چون تلویزیون در این 14سال فقط 2بار مسابقات این رشته را به طور زنده پخش کرده و باعث شده جذابیت‌ها و هیجان این رشته از نگاه مردم پنهان بماند. من یک ماه است که در 3استخر تهران با قایق‌هایی که خودم طراحی کرده‌ام به جوان‌ها آموزش می‌دهم تا دراگون‌بوت رفته‌رفته در ایران فراگیر شود.»
تمرین همبستگی
سجاد غریبی را خیلی‌ها به واسطه تلاش‌هایی که برای سرپانگه‌داشتن دراگون‌بوت در ایران به خرج داده به‌عنوان پدر دراگون‌بوت ایران می‌شناسند. او که سال‌ها سکاندار تیم ملی ایران بوده حالا در قامت سرمربی، این تیم را هدایت می‌کند و جایگاه دراگون‌بوت ایران در آسیا و جهان را ارتقا داده است. او معتقد است کسب مقام هفتمی جهان، بهترین نتیجه تاریخ دراگون‌بوت در ایران است؛ «دراگون‌بوت در چین قدمت 2500ساله دارد و سایر کشورها 30سال است در این رشته فعالیت می‌کنند. با توجه به اینکه فقط 14سال از عمر دراگون‌بوت در ایران گذشته، کسب مقام هفتم جهانی یک اتفاق بزرگ است. این نتیجه برای ما کافی نیست و می‌خواهیم آرام‌آرام خودمان را به سه تیم اول دنیا نزدیک کنیم.» کسب مقام پنجم مسابقات جهانی یکی دیگر از دستاوردهای تیم ملی دراگون‌بوت در یک سال اخیر بود که به اعتقاد سرمربی تیم ملی مورد توجه رسانه‌ها و مسئولان ورزشی کشور قرار نگرفت؛ «وقتی به مسابقات جهانی رفتیم، مسئولان فدراسیون جهانی از ما خواستند فقط از خط پایان عبور کنیم اما تیم ملی ایران بین 5تیم برتر مسابقات قرار گرفت. جایگاه دراگون‌بوت ایران در جهان به نسبت امکاناتی که داریم قابل‌قبول است و اگر می‌خواهیم بیش از این پیشرفت کنیم باید برگزاری منظم لیگ حرفه‌ای دراگون‌بوت را در دستور کار قرار بدهیم تا حامیان مالی هم وارد میدان شوند و حمایت کنند. مسئولان باید به دراگون‌بوت به‌عنوان ورزشی که در کشورهای توسعه‌یافته بسیار مورد توجه قرار گرفته اهمیت بیشتری بدهند.»
