به‌دلیل شیوع کرونا زباله‌های شهر تهران تفکیک نشده و با روش‌های خاصی دفن می‌شوند
مدیریت پسماند پایتخت با متدهای روز دنیا
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران: از شهروندان می‌خواهیم میزان زباله تولیدی را کاهش دهند
حامد فوقانی _ خبر‌نگار
شاید تعجب کنید اگر بگوییم نیازی نیست پسماندهای تولیدی‌تان را تفکیک کنید. بله، به‌خاطر جلوگیری از کرونا بهتر است که پسماندها را یکجا در مخازن مکانیزه قرار دهید. البته به شرطها و شروطها؛ اول آنکه با مراجعه به سایت سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، از چگونگی کاهش پسماند تولیدی آگاهی لازم را پیدا کنید و دوم سعی کنید فقط شب‌ها، حدود ساعت 8 تا 9شب، زباله‌ها را در پلاستیک در بسته، درون مخازن قرار دهید.
در این میان اما عکس‌های زیادی از دستکش‌های پلاستیکی و ماسک‌های یک‌بار مصرف که در پیاده‌رو یا نهر‌های آب رها شده است، در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود. رفتار نادرستی که نشانه بی‌توجهی به سلامت عمومی جامعه است و به شیوع بیشتر بیماری می‌انجامد و بیشتر از همه کارگران پاکبان و کسانی که در بخش جمع‌آوری پسماند فعالیت می‌کنند را در خطر قرار می‌دهد. این موضوعی است که نیاز به همکاری جدی شهروندان دارد تا کرونا اسبابش را به مرور جمع کرده و با جامعه خداحافظی کند. سازمان مدیریت پسماند هم در تلاش است تا با متدهای روز دنیا، پسماندها را به‌گونه‌ای دفن کند که هم خطر شیوع بیماری‌های واگیردار به‌ویژه کرونا کاهش پیدا کند و هم آسیب کمتری متوجه محیط‌زیست شود.
تفکیک زباله نداریم
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با تأکید بر اینکه هرگونه تفکیک پسماند برای جلوگیری از انتشار بیشتر عوامل بیماری‌زا برای یک‌ماه متوقف شده است از شهروندان می‌خواهد در این مدت با کاهش حجم پسماند خانگی به روند جمع‌آوری و دفع زباله‌ها کمک کنند.
صدرالدین علیپور درباره اقدامات این سازمان می‌گوید: «از وقتی که شیوع بیماری کرونا در کشور‌های دیگر گزارش شد ما دستورالعمل‌های اجرایی جمع‌آوری پسماند را تغییر دادیم. مخصوصا در آرادکوه و ایستگاه‌های میانی که نیروهای خودمان مشغول کار هستند تلاش کردیم که تست‌های مختلف کارگران از لحاظ HSE (بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست) و از لحاظ سلامت فردی انجام شود. لوازم حفاظت از بیماری مانند دستکش و ماسک هم در اختیار کارگران قرار گرفته است. مکاتبات لازم با مناطق بیست و دوگانه شهرداری انجام گرفت که کارگران مرتبط با پسماند که در سطح شهر حضور دارند از همین شرایط سنجش سلامت برخوردار باشند. در ساختمان‌های اسکان کارگری هم ضدعفونی و دیگر اقدامات لازم انجام شد.»
او می‌افزاید: «مرحله بعدی وقتی بود که بیماری در ایران گزارش شد. دستورالعمل اختصاصی برای این بیماری جدید وجود نداشت و برای همین، از وزارت بهداشت پیگیری کردیم. به‌دلیل جدید بودن بیماری از سازمان‌های بین‌المللی که با این موضوع مرتبط بودند و همینطور از کشور‌هایی که در برخورد با موارد مشابه تجربه داشتند جویا شدیم. هماهنگی‌هایی هم با سفارت چین انجام دادیم تا از اطلاعات آنها استفاده کنیم.»
علیپور بیان می‌کند: «مبتلایان ممکن است به‌دلیل نداشتن علائم کافی شناسایی نشده باشند و پسماند‌هایی که در خانه‌ها تولید می‌شود به‌دلیل ماندگاری زیاد این ویروس، ممکن است که با دیگر پسماندها مخلوط شود. دستکش‌ها و ماسک‌هایی که در سطح معابر رها می‌شود احتمال انتشار بیماری را زیاد می‌کند. کسانی که در آرادکوه و همینطور در مخازن سطح شهر زباله‌ها را تفکیک می‌کنند بیشتر در معرض خطر هستند زیرا این دستکش و ماسک‌ها هم جمع‌آوری و دوباره در مخازن ریخته می‌شود. چند روز قبل ما دستورالعملی را ابلاغ کردیم که تفکیک زباله را هم در مرکز بازیافت و هم در سطح شهر و ایستگاه‌های میانی متوقف کنیم.»
تبدیل تهدید به فرصت
اما کارگرانی که در مراکز بازیافت کار می‌کنند، یک‌ماه بیکاری را چطور بدون درآمد بگذرانند؟
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در این رابطه می‌گوید: «لازم به ذکر است، کارگرانی که در مراکز تعطیل شده تفکیک پسماند متعلق به شهرداری مشغول کار بودند، حقوق اسفند خود را مطابق معمول دریافت می‌کنند و بخشی از آنها تا 15فروردین مرخص شده‌اند. البته در بخش دیگری دچار مشکل هستیم؛ پیمانکارانی که در این مدت با شهرداری قرارداد جمع‌آوری پسماند داشتند و این قرارداد‌ها تعهدات مالی ایجاد می‌کند. با تعطیلی این مراکز و قطع فعالیت پیمانکاران ضرر و زیان مالی متوجه شهرداری می‌شود اما به‌دلیل حساسیت موضوع سلامت، امور قانونی انجام شده است که این نوع فعالیت برای یک‌ماه تعطیل باشد.»
علیپور بیان می‌کند: «امیدواریم بعد از این ایام بتوانیم طرح تفکیک از مبدا و جدا کردن پسماند خشک و تر از خانه را اجرا کنیم. الان هیچ توصیه‌ای درباره تفکیک زباله نمی‌توان کرد؛ تنها از شهروندان می‌خواهیم که زباله‌های خود را در ساعت مناسب درون مخازن قرار دهند. دستکش و ماسک‌ها هم همراه با بقیه زباله‌ها از مخازن جمع‌آوری می‌شوند. الان همه اینها با حداکثر ظرفیت دفن می‌شوند.»
او درباره پسماند بیمارستانی می‌گوید: «از نظر قانونی شهرداری درباره پسماند بیمارستانی مسئولیتی ندارد اما به‌دلیل اینکه ما پیمانکار جداگانه و مخزن دفع زباله داریم، ناوگان را بیشتر کردیم و افرادی که برای این کار فرستاده می‌شوند پوشش محافظتی بیشتری دارند. برای بیمارستان‌هایی که ایزوله هستند خودرو‌های جداگانه تعیین کردیم و زباله‌های آنها در عمق بیشتر و با آهک‌پاشی بیشتر انجام می‌شود.» کودکان زباله‌گرد هم مشکل دیگری در زمینه بازیافت زباله خشک هستند. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در این خصوص می‌گوید: «به‌دلیل اینکه دیده شده زباله‌گرد‌های غیرمجاز به‌کار خود ادامه می‌دهند، مکاتباتی با دادستانی انجام دادیم. ما به دادستانی و وزارت بهداشت اطلاع دادیم که پیمانکاران ما متوقف شده‌اند و اگر این کار از سوی پیمانکاران انجام شود به‌صورت تخلف پیگیری می‌شود. از نیروی انتظامی خواستیم که در این زمینه وارد عمل شود زیرا ما در شهرداری امکان برخورد با زباله‌گردی کودکان را نداریم و عامل قضایی نیستیم که بتوانیم آنها را دستگیر یا جریمه کنیم.»
چرا و چگونه حجم پسماند خانه را کاهش دهیم؟
ما هرچقدر بتوانیم تماس 15- 14هزار کارگر بخش پسماند را با زباله‌های آلوده کمتر کنیم، گامی برای کنترل بیماری داشته‌ایم. این کار به رعایت اصول بهداشتی و فرهنگی از سوی شهروندان بستگی دارد که زباله‌های خانگی را درون کیسه پلاستیکی دربسته و در ساعت مقرر درون مخازن قرار دهند. در این شرایط سخت که تفکیک و تولید کمپوست متوقف شده است باید به «تولید‌کمتر پسماند» توجه کنیم. هرچقدر موادغذایی کمتر هدر داده شود و پساب درون زباله‌تر کمتر باشد کمک بزرگی به کارگران پسماند و در نهایت حفظ سلامتی جامعه خواهد بود. در طرح کاپ (کاهش پسماند) شهرداری، عمده برنامه درباره تفکیک است که پسماند خشک جدا شده، در روز خاصی تحویل گرفته شود و پسماند‌تر را به کمپوست تبدیل کند. اگر مردم متوجه شوند که این تفکیک از مبدا چقدر درکنترل آلودگی‌ها اهمیت دارد می‌توان تصور کرد که این فاصله یک ماهه بعدا برای اجرای طرح کاپ مفید خواهد بود. شاید این مدت تلنگری باشد تا شیوه قدیمی اصلاح شود اما اکنون شهروندان می‌توانند در زمینه کاهش زباله به نیروهای شهرداری کمک کنند. بنابراین توصیه‌های زیر را جدی بگیرید.
پسماندهای حاصل از لوازم حفاظت شخصی خود همچون ماسک، دستکش و دستمال‌های مرطوب و الکلی مصرف شده را در کیسه‌های مجزا قرار داده و آن‌را به‌صورت کاملا محکم گره زده و همراه با سایر پسماندهای تولیدی در منزل دفع کنید.
در طول این مدت تمامی پسماندهای خشک و‌تر را به‌صورت مخلوط در داخل کیسه قرار داده و راس ساعت مقرر(ساعت21) در داخل مخازن موجود در محلات و خیابان‌ها قرار دهید.
به‌منظور جلوگیری از انتشار بیماری، از رها‌سازی کیسه‌های پسماند خود در محل‌هایی به غیراز مخازن ذخیره‌سازی پسماند جدا خودداری کنید.
به‌منظور جلوگیری از انتشار بیماری از رها‌سازی پسماندهای لوازم حفاظت شخصی خود همچون ماسک، دستکش و دستمال‌های مرطوب و الکلی مصرف شده در معابر و خیابان‌ها جدا خودداری کنید.
از سوراخ نبودن کیسه‌های حاوی پسماند خود و عدم‌ریزش شیرابه روی زمین کاملا مطمئن شوید.
در طول این مدت از رها‌سازی پسماندهای مواد غذایی باقی مانده در کنار معابر و خیابان‌ها جهت غذا دادن به گربه‌ها و سگ‌ها جدا خودداری کنید.
از پرتاب آب دهان در سطح معابر و خیابان‌ها جدا خودداری کنید.
از پرتاب و رها‌سازی پسماند آدامس خود در معابر و خیابان‌ها جدا خودداری کنید.
از پرتاب پسماند ته سیگار خود در معابر و خیابان‌ها جدا بپرهیزید.
تا حد امکان «پسماندهای تر» تولیدی را در منزل آبگیری و خشک کنید.
تا حد امکان پسماندهای خود را فشرده و کم حجم کنید.
تا حد امکان با مصرف کامل مواد شیمیایی و ضدعفونی‌کننده موجود در بسته بندی‌هایشان از آلوده‌سازی پسماند تولیدی بکاهید.
مخازن و سطل‌های پسماند درون منازل را با آب گرم و مواد شوینده ضدعفونی کنید.
تا حد امکان در اجتناب از تولید و کاهش تولید پسماندها با سازمان مدیریت پسماند شهرداری‌ها همکاری کنید.
به‌منظور جلوگیری از انتشار بیماری از قرار دادن کیسه حاوی پسماندهای خود در ساعاتی غیراز ساعت مجاز (21شب) در مخازن اجتناب کنید.
به‌منظور جلوگیری از انتشار بیماری از تحویل پسماندهای خشک خود به عوامل غیرمجاز جدا خودداری کنید.
طی این دوران به‌منظور جلوگیری از انتشار بیماری از نگهداری و ذخیره‌سازی پسماندهای خشک خود در منزل و محل کار بپرهیزید.
به‌منظور جلوگیری از آتش‌سوزی‌های احتمالی از مصرف کامل محلول‌های الکلی موجود در بسته بندی‌ها قبل از دفع آنها اطمینان حاصل کنید.
از قراردادن اشیای تیز و برنده به‌صورت رها و بدون پوشش در داخل کیسه‌های پسماند خود جدا خودداری کنید.
همه، هوای رفتگران شهر خود را داشته باشیم.
تجربه‌های چین در کنترل خطر پسماندها
چینی‌ها همزمان با شیوع کرونا ایده‌های مختلفی را در حوزه پسماند به‌کار گرفتند. به‌طور نمونه کانتینرهای متحرک به‌روز شده برای سوزاندن پسماندهای پزشکی به ووهان مرکز شیوع کرونا ویروس در استان هوبئی فرستاده شد. در کنار این کابین متحرک، شرکت حفاظت از محیط‌زیست نانجینگ لوژو نیز یک دستگاه زباله‌سوز پسماندهای پزشکی به‌روزرسانی شده خود را به شهر ووهان ارسال کرد. این در حالی است که وزارت اکولوژی و محیط‌زیست چین نیز خواستار افزایش ظرفیت دفع زباله‌های پزشکی در استان هوبئی شده است. هدف از این کار، تصفیه و رفع سوء اثر و آلودگی تمام ضایعات پزشکی به‌منظور کنترل خطرات محیطی مرتبط با ویروس کرونا اعلام شد. این وزارتخانه یادآور شد که تا به امروز همه زباله‌های پزشکی به‌صورت روزانه جمع‌آوری و کاملا بهداشتی و اصولی دفع و خطرزدایی شده‌اند. برآوردها نشان می‌دهد روزانه در شهر هوبئی حدود 317.5تن پسماند پزشکی تولید می‌شود که این مقدار در مقایسه با قبل از شیوع بیماری 137تن افزایش یافته است. براساس گزارش‌ها از 20ژانویه، ظرفیت دفع پسماندهای پزشکی در شهر ووهان تقریبا دو برابر شده است. چین همچنین از فناوری استریل‌سازی با امواج برای بی‌خطر‌سازی در محل پسماندهای آلوده شده با ویروس کرونا در بیمارستان‌های منطقه ووهان استفاده می‌کند.
در همینه زمینه :