به شایعات دامن نزنیم

یکتا فراهانی  _ خبرنگار

«زندگی پر از فراز و نشیب است و گاهی غمی فراگیر کل دنیای ما را دربر می‌گیرد؛ درست مانند دنیای این‌روزهای اغلب ما. انگار حوادث تلخ بدون معطلی در صف، انتظار می‌کشند تا یکی پس از دیگری رنگ و روی تمام این روزهایمان را تیره کنند و تار. گاهی تلخی و غم امانمان نمی‌دهد تا نفسی تازه کنیم. دیگر توانمان رو به اتمام است؛ درست مانند روزهای پایانی امسال و....»؛ اینها جملات و افکاری هستند که شاید بارها و بارها در این روزها از ذهن و افکار بسیاری از ما گذشته باشد؛ بعضی اوقات فکر می‌کنیم کابوسی را به نظاره نشسته‌ایم که در انتظار پایان آن ثانیه‌ها را شمارش می‌کنیم اما چه تمام لحظات‌مان را به شمردن ثانیه‌ها بگذرانیم و چه سعی کنیم با مرور خاطرات شیرین و اندکی هدایت ذهن به سوی امید و به زنده‌شدن دوباره زیبایی‌ها همه لحظات تلخ این ایام را سپری کنیم، این‌روزها هم عاقبت پایان می‌یابند. پس انتخاب با خود ماست که کدام را برگزینیم. شاید ماندن در چنبره غم و اندوه و کزکردن درگوشه سرد و تاریک ناامیدی‌ها آسان‌تر و واقعی‌تر جلوه کند اما امتحان نوع دیگری از اندیشیدن هم ضرری ندارد و حتما برای تک‌تک ما الزامی است. «تغییر» همیشه سخت است اما الزامی است. در مورد چگونگی مقابله با سختی‌های این‌روزها سیدعلی قاسمی، روانشناس و عضو هیأت علمی مؤسسه ویلیام گلسر پیشنهادهایی را به همشهری ارائه داده است: 

مدیریت اضطراب در شرایط سخت 
به ‌طور کلی می‌توان گفت «اضطراب»، هیجانی است که در «ابهام » ایجاد می‌شود؛ یعنی زمانی که ما در شرایطی قرار داریم که همه‌‌چیز برایمان مبهم است و نمی‌دانیم دقیقا ممکن است چه چیزهایی در انتظار خودمان و عزیزان‌مان باشد دچار هیجانی می‌شویم به نام «اضطراب». البته اغلب ما در مکالمات‌مان اضطراب را مترادف با ترس به‌کار می‌بریم ولی در شرایطی که شناخت کاملی از آن نداریم و نمی‌دانیم چه مشکلاتی ممکن است در انتظارمان باشد در واقع دچار اضطراب می‌شویم. در واقع چون «موقعیت» تحت کنترل ما نیست دچار اضطراب می‌شویم. بر اساس همین تعریف، مهم‌ترین راهکار مدیریت اضطراب «کسب شناخت و آگاهی از شرایط و موقعیت» است. در چنین شرایطی بسته به میزان توانایی‌های ما، واکنش‌مان هم بسیار متفاوت خواهد بود ولی اغلب در چنین مواقعی حس ناخوشایندی سراغ ما می‌آید که به آن «اضطراب اجتماعی » گفته می‌شود؛ یعنی جایی که موقعیت برای ما آشنا و ملموس نیست. اگر به چنین موقعیت‌هایی دقت کنیم متوجه می‌شویم درست زمانی که می‌توانیم با نخستین فرد در یک جمع ناشناخته ارتباط برقرار یا کمی گفت‌وگو کنیم یکباره حسی از اطمینان، راحتی و دلگرمی را تجربه خواهیم کرد که قبلا جنسی از ترس و اضطراب داشته است. باید سطح اطلاعات و آگاهی‌های خود را از طریق منبع موثق و قابل اطمینانی افزایش دهیم؛ چون در غیر این صورت، فقط سردرگم می‌شویم و اوضاع برایمان مبهم‌تر می‌شود.

اضطراب از ابتلا به بیماری 
در شرایطی مانند این‌روزها که با شیوع ویروس کرونا روبه‌رو شده‌ایم «آگاهی» از چگونگی ابتلا به این بیماری و راه‌های مقابله با آن بسیار مؤثر است اما در چنین شرایطی اضطراب، ما را به سمتی می‌برد که دلمان بخواهد مدام از همه طرف اطلاعاتی در این خصوص کسب کنیم بلکه بتوانیم بر اضطراب ناشی ازآن فائق آییم ولی همه ما باید به اطلاعاتی که دریافت می‌کنیم و منبع آن، کاملا توجه داشته باشیم. اگر اطلاعات زیادی که دریافت می‌کنیم «احساس ناامنی»مان را بیشتر و حالمان را بدتر می‌کند نشان می‌دهد که منبع دریافتی اطلاعات ما موثق و قابل اطمینان نیست. «اطلاعات درست» باید موضوع را به‌ گونه‌ای برای ما روشن کند که احساس بهتری داشته باشیم؛ ضمن آنکه باید تمرکزمان را بر پیشگیری بگذاریم، نه ابتلا به بیماری. رفتارهایمان هم باید مبتنی بر رفتارهای سودمند باشد و به ما احساس امنیت بدهد؛ مانند رعایت بهداشت فردی و... .

پرهیز از شایعه‌پراکنی 
دامن‌نزدن به شایعات، هم‌راستا با گرفتن اطلاعات دقیق و صحیح است؛ یعنی همزمان که از منابع موثق اطلاعات دریافت می‌کنیم نباید به شایعات و حاشیه‌ها هم دامن بزنیم و نباید ژست کارشناس بگیریم و به تفسیر موضوعات تخصصی بپردازیم. پرهیز از پخش شایعات بی‌اساس باعث می‌شود نه ذهن خودمان را بی‌جهت درگیر کنیم و نه باعث استرس و تشویش دیگران شویم. توجه داشته باشیم که اگر موضوعی و خبری برای خودمان قطعی و مسجل نشده و حتی به‌ نظر عاقلانه نمی‌رسد به هیچ وجه آن را برای هیچ‌کس دیگری هم بازگو نکنیم.

حفظ روحیه نشاط و شوخ‌طبعی 
یکی دیگر از کارهایی که این‌روزها به بهترشدن حال ما کمک می‌کند «حفظ روحیه نشاط و شوخ‌طبعی» است. افرادی که در این شرایط خنده‌رو هستند، آرامش خود را حفظ و گاهی هم سنجیده و عاقلانه با دیگران شوخی می‌کنند و اجازه نمی‌دهند اضطراب و نگرانی در فضای روابط بین‌فردی آنها نفوذ کند و حاکم بر آن شود؛ در واقع هم به خودشان و هم به دیگران کمک مؤثری می‌کنند تا بتوانند شرایط را بهتر مدیریت کنند. البته این موضوع اصلا به آن معنا نیست که بخواهیم وجود بیماری و رعایت کامل نکات مربوط به آن را شوخی بگیریم و باور نکنیم.