کرونا می‌رود، وسواس می‌ماند
ایمان مهدی‌زاده _پژوهشگر توسعه پایدار
یکی از بارزترین شاخصه‌های جوامع توسعه‌یافته، شفافیت است. ایرانیان مثالی قدیمی دارند که می‌گوید: در جهان تنها یک راه است و آن راستی است. راستگویی موجب افزایش اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی می‌شود که در مواقع بحران، اتحادی مثال‌زدنی را باعث می‌شود. معمولا هنگام رخ‌‌دادن حوادث و ایجاد بحران در کشورهای توسعه‌یافته، مسئولان، موضوع را با شهروندان مطرح کرده و دست یاری به سوی آنان دراز می‌کنند. در مقابل شهروندان می‌کوشند بهترین نقش ممکن را ایفا کنند تا به‌عنوان قطره‌ای از اجتماع در رفع بحران، کاری کرده باشند. روزها و هفته‌ها از ورود ویروس کرونا به ایران می‌گذرد و هنوز میزان اثرگذاری آن برای مردم و مسئولان مشخص نشده است. این ویروس خطرناک که ناگهان دنیای عصر ارتباطات را در‌هم نوردیده، چالش‌های زیادی پیش روی دولتمردان گذاشته‌است. نوع نگرش حقیقت‌گویی یا مصلحت‌جویی مدیران، رفتارهای متنوعی در شهروندان پدید آورده‌است. پس از سقوط هواپیمای مسافربری در دی‌ماه گذشته و اقرار دیرهنگام مسئولان، اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی روندی نزولی‌تر به‌خود گرفت که این روند می‌تواند جامعه را آبستن حوادث جبران‌ناپذیر و پرخسران کند. در سایه نبود شفافیت و مصلحت‌جویی، بازار شایعات داغ می‌شود و عده‌ای از فعالان شبکه‌های مجازی تلاش می‌کنند از این بحران نمدی برای کلاه خود تهیه کنند و به این شایعات دامن می‌زنند. حضور این بیماری مسری در شرایط کنونی کشور، موجب رفتارهای متعدد و متناقض بین شهروندان شده که دلیل اصلی آن، ناهمخوانی آمارهای ایران با بقیه کشورها و عدم‌اطلاع‌رسانی به‌موقع است. دسته‌ای این ویروس را نوعی بازی سیاست می‌نامند که ضعف‌های اقتصادی شب‌عید را می‌پوشاند. این عده هیچ اقدام پیشگیرانه‌ای را جدی نگرفته و علاوه بر خود و خانواده‌شان، جامعه را نیز در معرض آسیب‌های جبران‌ناپذیر ناشی از ویروس کرونا قرار داده‌اند. در مقابل عده دیگری برای گریز از این ویروس و درگیرنشدن با آن، دچار وسواس‌های رفتاری بهداشتی شده‌اند. گرچه راه‌حل این بحران جهانی به‌زودی کشف می‌شود و این بیماری از مرزهای جغرافیایی دور می‌شود اما همچنان در مرزهای ذهنی باقی می‌ماند. عده زیادی از شهروندان شستن دست‌ها و نظافت فردی را کامل ندانسته و دچار رفتارهایی شده‌اند که نشان‌دهنده بیماری رفتاری – روانی وسواس است. برای نمونه استفاده بیش از حد مجاز و وسواس‌گونه از شوینده‌ها و مواد‌ضدعفونی، ریه افراد به‌ویژه مادران خانواده‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
