منتخبان و چالش وعده‌ها

با انتخابات روز جمعه، نمایندگان مجلس یازدهم شورای اسلامی مشخص شدند؛ حدود 3‌ماه تا پایان مجلس دهم و افتتاح مجلس یازدهم باقی مانده است. هر یک از نمایندگان و لیست‌های انتخاباتی با طرح برخی وعده‌ها عمدتا پیرامون حل و فصل مسائل اقتصادی و معیشتی مردم، پا به عرصه انتخابات گذاشتند. پرداختن به وعده‌های انتخاباتی و پایبندی به آن وعده‌ها، قطعا یکی از چالش‌ها و آزمون‌هایی خواهد بود که نمایندگان منتخب در نخستین گام ورود به مجلس با آن مواجه خواهند شد. حال سؤال این است که: آیا نمایندگان و به‌طور کلی مجلس، به‌عنوان یک نهاد قانونگذار و ناظر، از قدرت و ظرفیت لازم برای عملی کردن وعده‌ها برخوردار است؟ موانع پیش روی نمایندگان و مجلس منتخب در پیشبرد اهداف و ساماندهی به مشکلات کشور چیست؟ با توجه به‌وجود مشکلات متعدد در کشور، نمایندگان منتخب با چه اولویت‌هایی باید در مسیر رفع مشکلات گام بردارند؟
پاسخ این سؤالات را در گفت‌وگو با حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس، زهره الهیان نماینده منتخب مردم تهران و پروانه مافی عضو فراکسیون امید مجلس جویا شده‌ایم. این گفت‌وگوها را در ادامه می‌خوانید.

نمایندگان گرفتار لابی‌ها نشوند

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با همشهری درباره اولویت‌های اساسی مجلس یازدهم بر این نکته تأکید کرد که اولویت‌های مجلس آینده را نمایندگان منتخب مجلس باید تعیین کنند و سخنان من نباید به‌منزله دخالت در کار مجلس بعدی تلقی شود. آنچه من می‌گویم بر مبنای تجربیاتی است که در دوره حضورم در مجلس کسب کرده‌ام.
فلاحت‌پیشه با تأکید بر اهمیت مسائل اقتصادی در کشور، گفت: در مجلس دهم هر زمان که در راستای حل مشکلات اقتصادی حرکت کردیم، موفق‌تر بودیم و بیشتر رضایت مردم تامین می‌شد. اما به اندازه‌ای که نمایندگان با مسائل حاشیه‌ای و سیاسی درگیر بودند، مجلس دهم متضرر شد. بنابراین مشکل اساسی کشور و اولویت اصلی مجلس یازدهم نیز مشخص است. مجلس باید توان و ظرفیت خود را در جهت حل مشکلات اقتصادی مردم به‌کار بگیرد.
وی با اشاره به یکی از مسائل اساسی در شکل‌گیری مجالس، افزود: دوران انتقال به خوبی معرفی و تعریف نشده است؛ به این معنی که روز 6خرداد نمایندگان فعلی با گرفتن یک عکس یادگاری مجلس را ترک می‌کنند و فردای آن روز نمایندگان جدید وارد مجلس می‌شوند. از همان نخستین روز مجلس لابی‌های جناحی در مجلس فعال می‌شوند و متأسفانه اغلب نمایندگان جدیدالورود گرفتار لابی‌های سیاسی می‌شوند. نخستین مرحله فراموشی وعده‌هایی که نمایندگان منتخب به مردم داده‌اند، از همین نقطه آغاز می‌شود. نمایندگان به جای اینکه درباره چگونگی و راه‌حل‌های رفع مشکلات مردم به تفاهم برسند، درباره اینکه چه‌کسی رئیس و نایب‌رئیس شود و یا ریاست کمیسیون‌ها در اختیار چه کسانی قرار بگیرد، دچار اختلاف می‌شوند. در چنین شرایطی، روابط صمیمانه‌ای که میان مردم و منتخبان آنها شکل گرفته است، خدشه‌دار خواهد شد و مردمی که با امیدهای بسیار به پای صندوق رأی آمده‌اند، به‌تدریج احساس غربت خواهند کرد.
این نماینده مجلس با تأکید بر ضرورت ایجاد یک سازوکار برای دوران انتقال و شکل‌دهی مجلس جدید، اظهار داشت: با توجه به تجربه‌ای که آقای لاریجانی طی 3دوره ریاست مجلس اندوخته‌اند، ایشان می‌توانند تدبیری در این زمینه بیندیشند و مکانی را مانند مجلس قدیم درنظر بگیرند تا چند هفته پیش از آغاز دوره جدید، نمایندگان منتخب در آنجا حضور پیدا کنند. آموزش قانون برنامه، قواعد و شرایط قانونگذاری در قالب قوانین فرادستی به نمایندگان جدید یک ضرورت مهم است. از نظر من، بزرگ‌ترین معضل قانونگذاری در جمهوری اسلامی ایران این است که قوانین روزمره مجلس با قوانین فرادستی همخوانی نداشته است. به همین سبب در لحظاتی که فضای احساسی بر مجلس و نمایندگان غلبه پیدا می‌کند، بلافاصله قوانین فرادستی زیر پا گذاشته می‌شود. در این‌صورت، نمایندگان نخستین کسانی هستند که قانون را نادیده می‌گیرند. وی ضمن ارزیابی عملکرد مجلس دهم تأکید کرد: بزرگ‌ترین ضربه‌ای که مجلس دهم متحمل شد، به‌دلیل برگزاری جلسات غیرعلنی بود. بنابراین، اگر نمایندگان جدید بخواهند زیر بار جلسات غیرعلنی بروند، از همان ابتدا به‌خودشان ضربه خواهند زد. فلاحت‌پیشه با اشاره به موضوع ورود نمایندگان‌ به قیمت‌گذاری مجلس، گفت: برگزاری غیرعلنی جلسات به معنی انداختن گناه یک تصمیم به گردن نمایندگان مجلس است درحالی‌که کسانی بیرون از مجلس تصمیم‌گیرنده اصلی بوده‌اند. در واقع کسانی بیرون از مجلس تصمیمات را اتخاذ می‌کنند و در قالب مصوبات مجلس و منتخبان مردم توجیه می‌کنند.
این نماینده مجلس با تأکید بر ضرورت ارزیابی مجلس از عملکرد سالانه خود پیش از ورود به بررسی لوایح بودجه، خاطرنشان کرد: مجلس و نمایندگان باید این ارزیابی را از عملکرد خود داشته باشند که تا چه اندازه به وظایف خود در قالب وعده‌هایی که به مردم داده‌اند، عمل کرده‌اند. این مسئله‌ای است که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته اما امیدوارم و توصیه می‌کنم که نمایندگان منتخب در مجالس بعدی به آن توجه کنند.
فلاحت‌پیشه در دفاع از عملکرد مجلس دهم، گفت: بلافاصله پس از آغاز این دوره از مجلس ما با تحریم‌‌های مضاعف مواجه شدیم؛ علاوه بر بازگشت 915مورد تحریم که به واسطه برجام برداشته شده بود، 700تحریم جدید نیز به مجموعه تحریم‌ها اضافه شد. به همین سبب، مجلس طی 2سال گذشته بودجه غیرعادی را از تصویب گذراند‌ اما بودجه‌ای که برای سال آینده درنظر گرفته شده است، تاحدودی از شرایط عادی برخوردار است. بنابراین، اعتقاد من بر این است که از لحاظ اقتصادی نیز شرایط مناسبی برای نمایندگان مجلس فراهم است به شرطی که آنها گرفتار لابی‌ها نشوند و به وعده‌هایی که به مردم داده‌اند، وفادار بمانند.

ضرورت آموزش نمایندگان منتخب

پروانه مافی، عضو فراکسیون امید مجلس دهم ضمن عرض تبریک به نمایندگان منتخب با تأکید بر لزوم آمادگی نمایندگان منتخب در دوره پیش از ورود به مجلس به همشهری گفت: ضروری است که منتخبان پیش از آغاز مجلس بعدی، آداب و قوانین مجلس، به‌ویژه قانون اساسی و برنامه ششم توسعه را مطالعه کنند. مافی با اشاره به تعداد بالای منتخبان که برای نخستین‌بار به‌عنوان نماینده مجلس انتخاب شده‌اند، افزود: توصیه من به نمایندگان جدید این است که فرصت را از دست ندهند و آمادگی‌های لازم را برای ورود به مجلس کسب کنند. توصیه من به مجلس دهم نیز این است که دوره‌های آموزشی برای نمایندگان منتخب درنظر بگیرند و مباحث مربوط به قانونگذاری و مسائل حقوقی را آموزش دهند. بررسی سوابق نمایندگان جدید ضرورت طراحی دوره‌های آموزشی را به خوبی نشان می‌دهد.
این نماینده مجلس با اشاره به دشواری‌هایی که پیش روی مجلس بعدی خواهد بود، گفت: با توجه به مشکلات و تنگناهای معیشتی و اقتصادی که مردم ایران با آنها مواجه هستند، نمایندگان مجلس باید برنامه‌های خود را برای تصمیم‌گیری و رفع مشکلات مانند عدم‌فروش نفت به‌عنوان منبع اصلی درآمد کشور، تحریم‌ها و ضرورت پیوستن ایران به گروه مالی FATF آماده کنند. نمایندگان مجلس آتی باید طرح‌هایی را درنظر بگیرند که در جهت مهار تورم و گرانی و رفع مسائل معیشتی گام بردارند. مافی درباره جایگاه مجلس در زمینه تصمیم‌گیری در اداره کشور گفت: این مسئله به این بستگی دارد که مسئولان در سطح کلان کشور تا چه اندازه با مجلس همراهی کنند. همراهی سایر نهادها با مجلس در جهت تصمیم‌گیری کلان در موفقیت مجلس بسیار مهم است.

با روحیه جهادی، کار آسان خواهد شد

زهره الهیان، نماینده منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم در گفت‌وگو‌ با همشهری درباره اولویت‌های مجلس آتی، گفت: مجلس آینده در شرایطی شکل می‌گیرد که مطابق نظرسنجی‌ها، وضعیت معیشت، تورم و گرانی، اشتغال جوانان و مسکن، بزرگ‌ترین نگرانی مردم را تشکیل می‌دهد. اینها، ازجمله موضوعاتی هستند که شرایط دشواری را به جوانان و خانواده‌های ایرانی تحمیل می‌کند. بنابراین، این مسائل باید در زمره اولویت‌های مجلس یازدهم قرار بگیرد. الهیان با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی به‌منظور مهار تورم و گرانی، اشتغال‌زایی و حمایت از تولید، افزود: فرار‌های مالیاتی ازجمله موضوعاتی است که باید درباره آن برنامه‌ریزی شود تا به جبران کسری بودجه کمک کند. منظور، جلوگیری از فرار مالیاتی ابرسرمایه‌داران است و در مقابل باید تنفس مالی به قشر ضعیف جامعه و کارگران داده شود که تا حدودی بتوان عدالت را در جامعه برقرار کرد. وی با اشاره به مسائل مهم دیگر مانند سلامت و ضرورت کاهش پرداختی‌ها از طرف مردم در این زمینه، در پیش‌بینی خود از فضای مجلس آتی، گفت: اگر روحیه انقلابی بر مجلس حاکم باشد و نمایندگان از جنس مردم باشند، مجلس در پیشبرد و تحقق مطالبات مردم موفق خواهد بود. با روحیه جهادی، کارها آسان خواهد شد. با توجه به ترکیب نمایندگان راه‌یافته به مجلس این امیدواری وجود دارد که یک فضای همکاری شکل بگیرد که نمایندگان در مسیر رفع مشکلات مردم گام بردارند. اختیارات لازم نمایندگان و مجلس نیز مطابق قانون اساسی پیش‌بینی شده است. الهیان افزود: در پیشبرد برنامه‌های مجلس، همکاری دولت نیز مولفه مهمی است. اگر مجلس بتواند تعامل مثبتی را با دولت برقرار کند، قطعا می‌توان کارهای بزرگی را در فرصت چهارساله مجلس رقم زد.

انتظار از منتخبان بسیار بالاست

یک عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به نوع مطالبات و عوامل نارضایتی مردم که موجب کاهش نسبی مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم شد، گفت: مردم از وضعیت اقتصاد کشور ناراضی هستند. این نارضایتی ناشی از سوء‌مدیریت‌ها و ناکارآمدی در بخش‌های مختلف است. طبیعتا انتظار مردم از نمایندگان مجلس در جهت نجات اقتصاد کشور و بردن اقتصاد به سمت سازوکار و ساختارهای آسیب‌ناپذیر در برابر فشارهای خارجی و تحقق اقتصاد مقاومتی است تا زمینه‌های رفع مشکلات اساسی مردم فراهم شود. حمیدرضا ترقی افزود: مسائلی مانند بیکاری، تورم، کاهش ارزش پول ملی، ناکارآمدی نظام بانکی و عدم‌رونق تولید ازجمله مسائلی است که باید به‌صورت جدی مورد توجه نمایندگان منتخب قرار بگیرد و وضعیت قابل‌قبولی در این  حوزه‌ها ایجاد شود.
این فعال سیاسی اصولگرا با تأکید بر وظایف نظارتی مجلس بر دولت و مجریان، اظهار داشت: نمایندگان مجلس باید ناظر دولت باشند و نه مطیع آن. مجلس نباید چشم و گوش بسته عملکرد دولت را تأیید کند. نظارت مجلس به‌منظور اجرای قوانین بر زمین مانده ضرورت دارد. این مسئله می‌تواند به حل بسیاری از مشکلات کشور کمک کند؛ اصلاح قانون انتخابات، شفاف‌سازی‌ عملکرد نمایندگان، مسائل مربوط به مبارزه با فساد و جلوگیری از افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه و تقویت بنیه فرهنگی جامعه، موضوعاتی است که قوانین مختلفی در ارتباط با این حوزه‌ها به تصویب رسیده اما متأسفانه در مرحله اجرا با مشکل مواجه شده‌ است. تنها با نظارت قوی است که می‌توان زمینه اجرایی شدن این قوانین را فراهم کرد.
ترقی در اشاره به اولویت‌هایی که مجلس یازدهم باید در دستور کار خود قرار دهد، گفت: فراهم کردن زمینه‌ها و بسترها، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است که هم در جهت دولت‌سازی‌ اسلامی و هم در جهت جامعه‌سازی‌ اسلامی با هدف شکل‌گیری تمدن اسلامی باید مورد توجه مجلس آتی قرار بگیرد.
این عضو موتلفه اسلامی در پاسخ سؤالی پیرامون جایگاه و قدرت مجلس در ساماندهی مسائل اقتصادی کشور، افزود: قطعا اگر مجلس از ریاست قوی و مقتدر برخوردار باشد و نمایندگان آن هم سازش‌ناپذیر و انقلابی باشند، عملکرد این نهاد می‌تواند در ساماندهی مسائل کشور مؤثر واقع شود. در رأس امور بودن مجلس و قرار گرفتن آن در جایگاه واقعی خود زمانی تحقق پیدا می‌کند که مجلس بتواند از اقتدار ملت استفاده بهینه و صحیح بکند.
وی با بیان اینکه نمایندگان این دوره از مجلس در شرایط ویژه‌ای مسئولیت را پذیرفته‌اند، گفت: هم‌اکنون هم مطالبات مردم بسیار بالاست و هم اینکه کشور با مشکلات جدی مواجه است. از سوی دیگر، دشمن تمام قوا و توان خود را علیه نظام جمهوری اسلامی بسیج کرده است؛ بنابراین انتظارات از این مجلس بسیار بالاست. به همین سبب نمایندگان منتخب از هم‌اکنون و پیش از ورودشان به مجلس باید شروع به برنامه‌ریزی کنند و به فکر تدوین یک برنامه چهارساله برای مجلس باشند و درباره اولویت‌های مجلس به جمع‌بندی برسند و در جهت حل مشکلات کشور بتوانند به سرعت وارد عمل شوند تا مردم احساس کنند که این مجلس با سایر دوره‌های مجلس متفاوت است و در جهت خدمت به مردم و حل مشکلات آنها گام برمی‌دارد.