تب کرونا در تجارت مرزی

با انتشار نخستین موج خبری از مشاهده موارد مثبت ابتلا به ویروس کرونا در ایران، برخی کشورهای طرف معامله با ایران به‌سرعت دست به‌کار محدود‌سازی‌ مراودات شدند، عراق و کویت به‌عنوان پیش‌قراولان این محدود‌سازی‌، تمام پروازهای مسافری خود با ایران را به حالت تعلیق درآوردند. در این میان، عراقی‌ها مرزهای زمینی خود با ایران را نیز بستند و انبوهی از محموله‌های تجاری ارسالی از ایران در معابر مرزی 2کشور سرگردان شد. البته اظهارات منابع آگاه حاکی از این است که مسدودسازی مرزهای زمینی با عراق ربطی به شیوع کرونا نداشته و نتیجه برخی مسائل داخلی عراق بوده است.

به گزارش همشهری، با تأیید رسمی شیوع ویروس کرونا در ایران، کشورهای مختلف اقدامات پیشگیرانه‌ای را در قبال ایران اتخاذ کردند و در نخستین اقدام، پایش مسافران هوایی با مبدأ ایران را در دستور کار قرار دادند. ترکیه، ازجمله نخستین کشورهایی بود که به رصد مسافران ورودی در فرودگاه‌های خود اقدام کرد اما در این میان 2کشور عراق و کویت، به سرعت تعلیق پروازهای خود با ایران را در دستور کار قرار دادند. این اتفاقات، به‌صورتی خفیف‌تر مشابه فرایندی بود که در کشورهای مختلف در قبال چین اتخاذ شد تا از شیوع سریع ویروس کرونا جلوگیری کند.

تعلیق موقت پرواز به عراق و کویت
در نخستین روز از انتشار خبرهای مربوط به تأیید چند مورد مثبت از ابتلا به ویروس کرونا در قم، عراق مرز هوایی خود را به سوی پروازهای ایرانی بست و باعث شد تمام پروازهای سیستمی 3ایرلاین ایرانی ماهان، ایران‌ایر و آتا لغو شود. در مقابل، پروازهای ایرلاین العراقیه در مسیر ایران نیز متوقف شد و مراودات هوایی 2کشور در حد پروازهای مربوط به انتقال مقامات سیاسی و اتباع عراقی حاضر در ایران کاهش یافت. همچنین کویت نیز برای جلوگیری از شیوع احتمالی ویروس کرونا، معدود پروازهای برقرار با ایران را به حالت تعلیق درآورد. البته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران می‌گوید: این محدودیت‌ها موقتی است و به‌زودی با کنترل اوضاع و رایزنی دوجانبه رفع می‌شود. مقصود اسعدی سامانی تأکید کرده است: به‌جز عراق و کویت، ارتباط هوایی ایران و سایر کشورهای منطقه همچنان عادی بوده و پروازهای میان ایران با جمهوری آذربایجان، ترکیه، عمان، قطر، امارات و پاکستان طبق روال در جریان است. به گفته او، چون تعداد قابل‌توجهی پرواز به مقصد عراق برنامه‌ریزی شده و بلیت این پروازها نیز عمدتا به فروش رفته، خسارت قابل‌توجهی از این محل به آنها وارد خواهد شد و طبق مقررات ایکائو، امکانی برای جبران آن با شکایت از کشورهای ممنوع‌کننده پرواز وجود ندارد؛ زیرا کشورها می‌توانند به دلایلی خواستار محدودیت پرواز شوند. آنگونه که اسعدی سامانی گفته، شایعاتی هم در مورد درخواست افغانستان برای توقف پروازها میان 2کشور منتشر شده؛ اما هنوز به‌صورت رسمی و کتبی موردی به انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام نشده است. البته توقف پرواز میان ایران و افغانستان را سیدحسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان تکذیب کرده است. همچنین مظفر علیخانی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و افغانستان نیز ضمن رد ممنوعیت پرواز میان 2کشور، از افزایش تدابیر کنترلی مسافران به افغانستان در روز‌های اخیر خبر داده است.

انسداد مرزهای زمینی با عراق
همزمان با توقف پرواز میان ایران و عراق، خبرهایی نیز از مسدودشدن مرزهای زمینی عراق با ایران منتشر شد و به سرعت در فضای مجازی به مسائل مرتبط با کرونا ارتباط پیدا کرد، این در حالی بود که گذرگاه‌های زمینی عراق حتی زودتر از مرز هوایی به روی ایران بسته شد و قاعدتا باید دلیل آن مسائلی فراتر از کرونا باشد. پیگیری از هیأت‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نشان می‌دهد عراق مرزهای خود را به‌دلیل مسائلی که در حوزه گمرک رخ داده مسدود کرده و قرار است آنها به‌زودی بازگشایی شوند. سیدروح‌الله لطیفی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی گمرک ضمن تأکید بر اینکه بسته‌شدن مرز مهران و معطلی کامیون‌های صادراتی ایران در این مرز ربطی به شیوع ویروس کرونا ندارد، می‌گوید: اخیرا در استان‌ واسط عراق تخلفات اداری رخ داده و تعدادی از مسئولان گمرکی این استان نیز دستگیر شده‌اند و این موضوع باعث شده تصمیم‌گیری در مرزهای این استان عراق با استان ایلام ایران دچار مشکل شود. او می‌افزاید: روال مبادلات زمینی ایران و عراق به این صورت است که کامیون‌های ایرانی در مرز بار خود را به کامیون‌های عراقی منتقل می‌کنند و اصلا ایرانی‌ها وارد عراق نمی‌شوند که به‌واسطه ویروس کرونا تردد آنها ممنوع شود. به گفته لطیفی با مذاکرات بخش خصوصی، مقامات استانی و اداره کل گمرک ایلام و تجار عراقی پیش‌بینی می‌شود این مشکل تا یکی دو روز آینده برطرف شود.
البته برخی دست‌اندرکاران تجارت خارجی می‌گویند بسته‌شدن مرزهای زمینی عراق با ایران ناشی از رعایت‌نکردن استاندارد کاشی و سرامیک صادراتی از طرف برخی تجار ایرانی بوده است. البته طبق اعلام دفتر ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی سازمان ملی استاندارد، گزارشی از موارد جعل اسناد استاندارد در گمرک به این سازمان منعکس نشده؛ اما درصورت وصول چنین گزارشی، به‌شدت با خاطیان برخورد خواهد شد، زیرا عراق بازار و اولویت نخست صادراتی ایران محسوب می‌شود.
 
تکذیب پرواز مسافری میان ایران و چین
در جریان شیوع ویروس کرونا در چین و افزایش اقدامات احتیاطی کشورهای مختلف برای تبادل مسافر و کالا با چین، در ایران نیز با تشکیل کمیته مقابله با ویروس کرونا در تاریخ 13بهمن امسال، مصوبه برای اقدامات احتیاطی و پیگیرانه به دستگاه‌های مرتبط اعم از وزارت راه و شهرسازی، وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه و... ابلاغ شد. براساس این مصوبه، پروازهای از مبدأ یا به مقصد چین باید فوری متوقف می‌شد. در این وضعیت شرکت هواپیمایی ماهان که بیشترین پرواز به چین را انجام می‌داد، پروازهای مسافری خود را متوقف کرد و فقط چند پرواز برای ارسال کمک بشردوستانه به چین یا بازگشت ایرانیان مقیم چین انجام داد. حالا در شرایطی که شیوع کرونا در ایران خبرساز شده، فهرستی از پروازهای شرکت ماهان به چین در فضای مجازی در حال انتشار است که از برقراری دوباره پروازها در سکوت خبری حکایت دارد؛ اما سخنگوی سازمان هواپیمای کشوری با تکذیب این مسئله می‌گوید: هیچ پرواز مسافری در مسیر ایران و چین صورت نمی‌گیرد و فقط تعداد محدودی پرواز کارگو (باری) به‌صورت موردی و با مجوز و تحت نظارت وزارت بهداشت انجام می‌شود. همچنین شرکت هواپیمایی ماهان با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: که این شرکت از چند هفته پیش پروازهای مسافری در مسیر چین را لغو کرده اما در چند روز اخیر پروازهایی را با رعایت تمام نکات ایمنی به درخواست دولت برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به مقصد چین انجام داده است.