نگرانی از شوک کرونا بر نرخ دلار

همزمان با رالی صعودی قیمت ارز در یک هفته گذشته، گسترش ویروس کرونا در ایران، خطر کاهش روابط تجاری ایران با همسایگان، به‌ویژه عراق و افغانستان‌ را به‌دنبال داشته و بر نگرانی‌ها درباره احتمال کاهش ورود ارز و افزایش نرخ‌ها، ظرف روزهای آینده دامن زده است. مقام‌های عراق، کویت و افغانستان ظرف 2روز گذشته احتمال محدود‌کردن رفت‌وآمد شهروندانشان به ایران را مطرح کرده‌اند؛ موضوعی که هنوز به‌طور رسمی تأیید نشده است.

به گزارش همشهری، قیمت هر دلار آمریکا در هفته گذشته دست‌کم 3درصد رشد کرد و بعد از ماه‌ها از مرز 14هزار تومان عبور کرد و به 14هزارو 400تومان رسید. این بالاترین قیمت ارز در نیمه‌دوم سال تلقی می‌شود. اکنون این نگرانی وجود دارد که تحت‌تأثیر شیوع ویروس کرونا در ایران حلقه روابط تجاری خارجی تنگ‌تر شود و این موضوع مجاری ورود ارز را با محدودیت‌های بیشتری مواجه کند. در طول 2سال گذشته قیمت ارز متاثر از کاهش جریان ورود ارز به کشور ناشی از تحریم‌ها با رشد قابل توجهی مواجه شده. کاهش درآمد‌های نفتی، جریان ورود ارز به ایران را با چالش مواجه و زمینه افزایش قیمت ارز را فراهم کرد.

مسیربسته چین
طبق آخرین گزارش‌ها، تحت‌تأثیر تحریم‌ها، ارزش تجارت ایران با اتحادیه اروپا، ترکیه، کره‌جنوبی، هند و چین 34میلیارد دلار، معادل 63درصد، در سال2019 میلادی کاهش یافته است، حالا بیم آن می‌رود که شیوع ویروس کرونا اثر تحریم‌ها را تشدید کند. برخی تحلیلگران می‌گویند همین حالا هم بخش مهمی از دلایل رشد قیمت دلار تا سطح 14هزارو 300تومان، ناشی از شیوع ویروس کرونا در چین و کاهش روابط تجاری ایران با چین است؛ چنان‌که مجید شاکری، از تحلیلگران بازار ارز می‌گوید: علت اصلی نوسانات اخیر بازار ارز کندی تجارت با چین در پی شیوع کرونا و اشکال در تبدیل ذخایر یوآن ایران به دلار است. به گفته او، دسترسی ایران به ارزهای جهان‌روا از طرق مختلفی انجام می‌شود که یکی از اصلی‌ترین آنها، استفاده از ذخایری است که شکل یوآن دارند و به همین دلیل، با توجه به محدودیت‌هایی که در داخل چین به‌خاطر شیوع ویروس کرونا پیش آمده، تجارت خارجی این کشور کند شده و فرایند تبدیل ذخایر یوآنی به اشکال دیگر ارز، با کندی مواجه شده است.

موانع تازه در مسیرهای ارزی
 بنابراین کاهش سطح روابط تجاری با کشورهایی نظیر عراق، افغانستان و البته امارات، می‌تواند فشار مضاعفی را بر بازار داخلی دلار وارد کند.
دولت سال قبل، تلاش کرد از طریق افزایش صادرات به عراق بخشی از منابع ارزی کشور را تامین کند و این کشور هم‌اکنون یکی از شرکای اصلی تجاری ایران و از تامین‌کننده‌های ارزی ایران است و هرگونه اخلال در روابط تجاری با این کشور و سایر کشورهای همسایه می‌تواند به افزایش قیمت ارز منجر شود. چند‌ماه پیش، در جریان یک جهش ارزی چند‌هفته‌ای، رئیس‌کل بانک مرکزی علت رشد قیمت دلار را اختلال در صادرات به عراق در پی وقوع نا‌آرامی‌های سیاسی در آن کشور دانسته بود. پیش از این ناصر بهزاد، رایزن بازرگانی ایران در عراق درباره شرکای اصلی تجاری ایران گفته بود: از مجموع ۱۸‌میلیارد دلار صادرات ایران، در 5‌ماه نخست امسال، ۱۳ میلیارد دلار آن به 5کشور عراق، چین، افغانستان، امارات و ترکیه مربوط بوده ‌و از میان این 5کشور نیمی از صادرات مختص عراق و چین بوده است. حالا هر نوع کاهش تجارت با این کشورها تحت‌تأثیرشیوع ویروس کرونا یا محدودیت‌های ناشی از مقررات FATF می‌تواند روند کاهش جریانات ورودی ارز را تشدید کند و در نتیجه به نا‌متعادل‌تر‌شدن کفه عرضه و تقاضا یا رشد قیمت دلار منجر شود.