قانون یک قرن پیش امروز قابلیت اجرا ندارد

ایمان مهدی‌زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار

وقتی صدای سم اسب‌ قزاق‌ها، روی سنگفرش پایتخت، جایش را به صدای فولگس واگن‌های آلمانی می‌داد، دانشگاه‌ها و قوانین ساختاری از کشورهای مدرن آن روزگار الگوبرداری می‌شد. وقتی فرانسه مهد هنر مدرن بود و دانشکده هنرهای زیبا را از آنجا کپی می‌کردیم، همان وقتی که «آندره گدار» آتلیه مجسمه‌سازی را دیزاین می‌کرد و پلیس و ساختار اداری را از آلمان پیشرفته صنعتی الگو می‌گرفتیم، حقوق را از فرانسه، شیلات را از روسیه و هرکدام را از جایی تا هفته‌بیجار دنیا شدیم و به دنیای مدرن پا گذاشتیم. همه کشورهای پیشرفته آن روزگار و کشورهایی دیگر، نیم‌قرنی می‌شود در مسیر توسعه پایدار و متوازن حرکت می‌کنند. نخستین قدم اجرایی‌شان؛ بازنگری، اصلاحات و تغییرات ساختاری برای به‌روز‌رسانی همگام با سرعت پیشرفت بود، قوانینی که شهروندان بتوانند برای خود و جامعه ارزش‌افزوده ایجاد کنند و همواره سرمایه ‌اجتماعی بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سرمایه محسوب شود. آنها با همکاری متخصصان و فعالان حوزه‌های مختلف توانستند گام‌های توسعه متوازن را بردارند. نمایندگان مجلس طی دهه‌های اخیر آنقدر درگیر سیاست شدند که از اصل قانونگذاری می‌ماندند. قوانینی هم که می‌نویسند روی پایه قوانین ساختاری که الگوبرداری‌شده یک قرن پیش دنیا بوده، نمی‌نشیند و مدام با جک و اهرم و داربست تبصره، تلاش می‌کنند آن ‌را سرپا نگه ‌دارند و سراغ اصل پایه و بازسازی آن نمی‌روند. آموزش‌و‌پرورش و آموزش‌عالی، محیط‌زیست‌، منابع‌طبیعی، گردشگری، تجارت و اقتصاد و بسیاری حوزه‌های دیگر نیاز به بازنگری‌های اصولی و تغییرات ساختاری دارند. امروز در دنیای مدرن زندگی می‌کنیم و به‌لطف ارتباطات می‌توان فنی و بومی‌سازی‌شده قوانین را نونگاری کرد. در گذشته در فرهنگ اسلامی مزارعی در کشور بود که کشاورز با زمین‌دار در سود و زیان شراکت می‌کردند. اما اکنون مبنای کارها پول نزول است که مبنای اسلامی ندارد و هیچ نوع مشارکتی در کار نیست. به شما وام می‌دهند و باید یک سودی، بهره‌ای بدهید و در هیچ ضرری هم شریک نیستند. درحالی‌که در بسیاری فرهنگ‌ها عکس این است؛ همان مدل 100سال پیش ماست که حالا تعطیل شده است.