چالش احیای قلبی بیماران سالخورده

زهرا خلجی_خبرنگار

چند ‌ماه پیش یک زن نودساله را با آمبولانس به اورژانس بیمارستان زنان بوستون رساندند. سرطان متاستاتیک سینه او وارد مرحله آخر شده بود و در خانه از او پرستاری می‌شد. اما یکی از اعضای خانواده او صبح همان روز متوجه حال بد او شد و با اورژانس تماس گرفت. متخصصان تشخیص ایست قلبی دادند و احیای قلبی ریوی را آغاز کردند و یک لوله تنفسی را در گلوی او قرار دادند. دکتر کی اوچی -پزشک اورژانس بیمارستان زنان برایام- که روی این موارد نیز تحقیق می‌کند، گفت: این یک سناریو رایج است و همیشه هم نتیجه خوبی ندارد.
در بیمارستان، فشار خون بیمار باوجود تزریقات دارویی در رگ او در حال پایین آمدن بود. دکتر اوچی گفت: او در حال دست و پنجه نرم کردن با مرگ بود و در چنین شرایطی نکته مهم فقط زمان است. یک انکولوژیست و پزشک اورژانس با خانواده بیمار دیدار کردند و توضیح دادند که امکان نجات او بسیار کم است و درصورت زنده ماندن نیز آسیب‌های زیادی را باید تحمل کند. خانواده موافقت کردند که مراحل احیای او متوقف شود و او را در حالت آسایش رها کنند و به این ترتیب زن طی 24ساعت درگذشت.
دکتر اوچی سؤال کرد: آیا برای چنین بیماری باید مراحل CPR انجام شود؟ دکتر پاتریک دروو -پزشک مراقبت‌های ویژه در بیمارستان دانشگاه گنت در بلژیک- گفت: بسیاری از ما طی روز بسیاری از این عملیات احیا را انجام می‌دهیم که می‌دانیم بی‌فایده است. ولی می‌خواهیم شانس‌مان را امتحان کنیم. تیم دکتر دروو یک شبکه بین‌المللی برای بررسی متخصصان مراقبت پزشکی در اروپا، ژاپن و آمریکا تشکیل داده است. آخرین مطالعه این گروه در یک مجله آمریکایی منتشر شد که عمل CPR را در پیرمردهای بالای 80سال که دچار ایست قلبی خارج از بیمارستان بودند بررسی می‌کرد. نتیجه نشان داد که این افراد حتی اگر در اثر عملیات احیا زنده بمانند نیز زندگی خوشایندی نخواهند داشت - هرچند که احتمالاً توسط عموم مردم قابل درک نیست- ضمن اینکه هر چند وقت یک‌بار متخصصان مراقبت‌های پزشکی از احیا حمایت می‌کنند.
در این نمونه، از نزدیک به 600پزشک بالینی – نیمی از آنها تکنسین اورژانس و پیراپزشک بودند و باقی پزشک اورژانس و پرستار- خواسته شد تا آخرین بیمار بالای 80سالی که تحت CPR قرار گرفته است را به یاد بیاورند. آیا همه پزشکان بالینی موافق شروع عملیات احیا بودند؟ آیا احساس اطمینان می‌کردند که احیا نباید شروع شود؟ یا مردد بودند؟
تنها 2درصد از این بیماران تا جایی زنده ماندند که بتوانند از بیمارستان مرخص شوند. با این حال هنوز بیش از نیمی از متخصصان مراقب پزشکی معتقد بودند که CPR در این موارد کار درستی است و تنها 15درصد آن را نامناسب می‌دانند. در ایست قلبی درصد کمی از بیماران دچار ریتم قابل شوک هستند؛ به این معنا که قلب حرکت می‌کند اما غیرعادی و به‌درستی خون را پمپاژ نمی‌کند. استفاده از CPR و سپس دستگاه شوک برای شوک دادن به قلب می‌تواند چرخه پمپاژ خون را اصلاح کند و زندگی بیمار را نجات بدهد.

افت میزان بقا
اما برای بیمارانی که ریتم به‌اصطلاح غیرقابل شوک دارند -آنهایی که قلبشان فعالیت الکتریکی را نشان می‌دهد اما اصلا پمپاژ نمی‌کند- میزان بقا به‌شدت افت می‌کند. نسبت ایست قلبی با ریتم غیرقابل شوک با افزایش سن زیاد می‌شود. در نمونه‌هایی که عنوان شد از ملیت‌های مختلف، تقریبا 90درصد از تلاش CPR روی بیماران بالای 80سال با ریتم غیرقابل شوک همراه بود.
محققان همچنین به این نتیجه رسیدند که بیش از 40درصد از این موارد، ناگهانی بوده است به این معنی که هیچ‌کس زمان ایست قلبی قربانی را ندیده است و بنابراین امدادگران هیچ اطلاعی در مورد مدت زمان ایست ندارند؛  این نکته مهم بسیار مهم است چرا که باعث کم شدن شانس احیای موفقیت آمیز می‌شود.
هیچ‌یک از بیماران سالخورده با ریتم غیرقابل شوک و ایست ناگهانی در بیمارستان نجات پیدا نکرد. با این حال همچنان در حدود 44درصد از پزشکان فکر می‌کردند که این اقدامات مناسب است.
این مطالعه محدود به خاطرات پزشکان است. اما سایر تحقیقات نتایج تلخی را پس از CPR برای ایست قلبی خارج از بیمارستان در سنین بالاتر ثبت کرده است.
در سن ماتئو کانتی کالیفرنیا، محققان متوجه شدند بیماران بالای 80سال با ایست قلبی ناگهانی و ریتم غیرقابل شوک از بیمارستان جان سالم به در نمی‌برند. به قول دکتر دروو؛ اگر شما یک فرد سالخورده با شرایط فیزیکی خوب باشید که قلب‌تان ریتم قابل شوک هم داشته باشد، احیا روی شما جواب می‌دهد، اما باید خوش شانس باشید.

اصلاح چرخه پمپاژ خون
در ایست قلبی درصد کمی از بیماران دچار ریتم قابل شوک هستند؛ به این معنا که قلب حرکت می‌کند اما غیرعادی و به‌درستی خون را پمپاژ نمی‌کند. استفاده از CPR و سپس دستگاه شوک برای شوک دادن به قلب می‌تواند چرخه پمپاژ خون را اصلاح کند و زندگی بیمار را نجات بدهد