ملخ‌های صحرایی در راه ایران

 فاطمه عباسی ـ خبرنگار

یکی از خطراتی که این روزها اقتصاد کشاورزی استان های جنوبی کشور را تهدید می کند، هجوم دوباره ملخ های صحرایی به زمین های کشاورزی و مراتع است. هجوم ملخ‌ها به کشور اتفاق تازه‌ای نیست و در گذشته نیز رخ داده است، اما آنچه این‌بار هجوم این آفات را تبدیل به تهدید جدی برای تولید بخش کشاورزی کشور کرده، همزمانی آن با سیل و بارندگی‌های اخیر در استان‌های جنوبی است.
مراتع سر سبز جنوب که در این فصل شاهد بارندگی های خوبی هم بوده اند بستر مناسبی برای نیاز غذایی این آفت سیری ناپذیر است که میزان تولید مثل آن را نیز افزایش می‌دهد. 
اواخر دی ماه سال گذشته بود که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نسبت به هجوم ملخ های صحرایی به ایران هشدار داد و در اوایل بهمن این ملخ ها از صحرای آفریقا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، عمان و قطر راهی استان‌های جنوبی شدند. استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان که در اواخر سال گذشته و اوایل امسال تجربه ناخوشایندی از ورود ملخ‌های صحرایی داشته اند، این روزها با توجه به هشدار وزیر جهاد کشاورزی، برای موج جدید به صورت آماده باش درآمده اند.

شرایط مساعد برای هجوم ملخ ها
سال گذشته، مبارزه با ۱۷۳ دسته ملخ صحرایی در سطح ۷۳۵ هزار و ۲۳۴هکتار از مناطق آلوده ۹ استان جنوبی کشور شامل، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، جنوب کرمان، بوشهر، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، ایلام و خراسان جنوبی انجام شد. اما خبرها می‌گویند این بار هجوم ملخ‌ها از پاکستان و هند و همچنین کشورهای همسایه جنوب غربی خواهد بود. یعنی بخشی از این دسته‌ها که از ایران به سمت کشورهای هند و پاکستان مهاجرت کرده بودند، اکنون در حال بازگشت هستند. از سمت عربستان هم ملخ‌های نابالغ شروع به حرکت می‌کنند و در استان‌های جنوبی اردو می‌زنند. این نوع ملخ‌ها روزانه معادل وزن خود غذا می خورند و هر یک هزار و ۱۰۰ ملخ در یک روز می تواند معادل یک انسان یعنی حدود 2 کیلوگرم از محصولات غذایی را استفاده کند.
سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور در این باره توضیح بیشتری می دهد و به همشهری می گوید: جمعیتی از ملخ صحرایی که سال گذشته از ایران به سمت کشورهای هند و پاکستان مهاجرت کردند، طبق پیش بینی‌های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) امسال با مساعد شدن شرایط آب و هوایی و بارندگی های اخیر به حاشیه دریای سرخ که در واقع خواستگاه اصلی ملخ صحرایی است باز می گردند و در این مهاجرت بخشی از این آفت در جنوب کشور ما تخلیه می شود. 
سیدمحمدرضا میر با بیان اینکه سطح مبارزه با آفت ملخ صحرایی در دو استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان به 4800 هکتار رسیده است، می گوید: جمعیت ملخ صحرایی از حاشیه دریای سرخ و عربستان و یمن به سمت ایران هجوم می آورند که در این زمینه بخش اصلی مبارزه با این آفت از ابتدای بهمن آغاز شده است. سال گذشته عملیات مبارزه با این آفت موفقیت آمیز بود و خسارت بسیار کمی داشتیم و نگذاشتیم ملخ‌ها وارد مزارع شوند. بر اساس داده های سازمان فائو پیش‌بینی می‌شد امسال هم عملیات مبارزه را در بیش از 750 تا 800 هزار هکتار انجام دهیم اما با توجه به شرایط مناسب برای هجوم این آفت به مزارع و زمین های کشاورزی، پیش بینی می‌کنیم امسال سطح مبارزه با ملخ صحرایی تا یک میلیون هکتار نیز برسد.

کمبود امکانات نداریم
سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور با اشاره به تجربه سال گذشته در مبارزه با ملخ های صحرایی می افزاید: امکانات و تجهیزات برای مبارزه با ملخ صحرایی در استان های جنوبی کشور تامین شده و کمبودی در استان ها نداریم. همچنین ارگان های مختلف از جمله استانداران، فرمانداران و بخشداران استان‌های جنوبی برای مبارزه با ملخ صحرایی اعلام آمادگی کرده اند و اعتبارات استانی و ملی به این بخش اختصاص پیدا کرده است.
میر اضافه می کند: اکنون استان های جنوبی در حالت آماده باش هستند و سازمان های جهاد کشاورزی در استان های درگیر از جمله هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان، کمیته های فنی با هماهنگی سازمان حفظ نباتات برای مبارزه با این آفت تشکیل داده اند. همچنین نمایندگانی از سازمان های مدیریت بحران استان، استانداری، نیروهای بسیج و سپاه حضور دارند تا هماهنگی ها و برنامه ریزی‌ها برای مبارزه با این آفت انجام شود.

گسترش سطح مبارزه با ملخ ها در سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان سال گذشته بیشترین سطح مبارزه با ملخ را در کشور داشت و امسال نیز به گفته مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان، برای مقابله با هجوم این آفت آمادگی لازم را دارند.
غلامحسین تیموری با اشاره به اینکه سال گذشته در سطح 211 هزار و 500 هکتار از مراتع و زمین های کشاورزی استان عملیات مبارزه با ملخ انجام شده است، به همشهری می‌گوید: امسال با توجه به شرایط آب و هوایی و بارندگی های اخیر پیش بینی می کنیم سطح مبارزه با این آفت گسترش یابد. 
او اضافه می کند: از 3 ماه پیش ریزش ملخ ها در سیستان آغاز شده و از 5 آبان در سطح 421 هکتار عملیات مبارزه را در 4 شهرستان سرباز، چابهار، فنوج و کنارک انجام دادیم. اواخر بهمن ماه و همزمان با فروکش کردن سیلاب‌ها و مساعد شدن هوا نیز جمعیت بیشتری از این ملخ ها به سمت استان هجوم می آورند که خوشبختانه آمادگی کامل برای مقابله با این آفت را داریم و تجهیزاتمان کامل است.

مبارزه با ملخ در هرمزگان تا پایان فصل زراعی
رئیس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان از این استان به عنوان خط مقدم ریزش دسته‌های میلیونی ملخ‌های صحرایی مهاجم نام برده و به همشهری می گوید: عملیات ردیابی و مقابله با ملخ‌های صحرایی به طور مستمر در این استان و استان‌های همجوار انجام می‌شود. تاکنون در سطح یک هزار و ۹۶۰ هکتار زمین، مبارزه با ملخ‌های صحرایی صورت گرفته و عملیات ردیابی در همه شهرهای استان به طور شبانه‌روزی در حال انجام است.
علی باقرزاده همایی اضافه می کند: هم‌اکنون تعداد محدودی از دسته‌جات ملخ‌های صحرایی در شهرهای سیریک، جاسک، بشاگرد و میناب در حال جابه‌جایی هستند که همه تمهیدات در این زمینه انجام شده و آمادگی لازم برای مقابله با این آفت فراهم شده است. طبق برنامه‌های پیش‌بینی شده، اکیپ‌های مبارزه و تجهیزات سموم تامین شده و عملیات تا پایان فصل زراعی به صورت مستمر در همه شهرستان‌ها ادامه خواهد داشت.

جازموریان، کانون بحران هجوم ملخ ها
کانون بحران هجوم ملخ ها در جنوب کرمان دشت جازموریان است. همچنین به گفته مدیر کشاورزی جنوب کرمان، شهرستان های قلعه گنج، رودبار و منوجان در جنوب این استان نیز از این آفت در امان نخواهند بود. 
سعید برخوری با اشاره به اینکه شرایط فعلی جازموریان به دلیل بارندگی‌های اخیر، مناسب برای تخم ریزی و تکثیر ملخ است، به همشهری می گوید: با توجه به شرایط آب و هوایی، دسته‌های جدید به صورت مستقیم وارد روستاها و مزارع می‌شوند و این مساله برای ما نگران کننده است. تاکنون دستجاتی از ملخ ها که وارد کرمان و جنوب استان شده با مبارزه به صورت شیمیایی و سم پاشی از بین رفته اند اما شرایط برای جازموریان بحرانی است. او اضافه می کند: هم اکنون مخازن سم پاش تکمیل و شرایط برای مواقع اضطراری برای مبارزه زمینی و هوایی آماده است. 
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان نیز در این باره می گوید: احتمال می رود ملخ ها از اوایل اسفندماه با توجه به شرایط دمایی موجود به شمال استان کرمان وارد شوند و در این بین شهرستان های ارزوئیه و ریگان بیش از سایر مناطق در تیررس این آفت قرار دارد.
ناصر طاهری با بیان اینکه هجوم ملخ به سایر مناطق استان کرمان نیز پیش بینی شده است می افزاید: با توجه به اینکه هجوم ملخ امسال در آفریقا بیشتر از سال گذشته است، احتمال می رود شدت هجوم این آفت به استان کرمان نیز بیش از سال قبل باشد.
 وی با بیان اینکه این استان امسال بر اساس هشدار سازمان‌های فائو و حفظ نباتات از سه جبهه با ملخ‌های صحرایی درگیر می‌شود، می گوید: گروه نخست ملخ های حمله کننده به استان کرمان، همان ملخ هایی هستند که سال گذشته از ایران عبور کرده و به سمت کشورهای هند و پاکستان رفته اند و اکنون در حال بازگشت به استان های حاشیه خلیج فارس و شهرهای جنوبی کرمان و همچنین بندرعباس هستند. دسته دوم ملخ های تهدید کننده استان کرمان، ملخ‌هایی هستند که از شبه جزیره عربستان، یمن و آفریقا به سمت کشور ما می آیند و بعد از گذر از استان های همجوار به کرمان می رسند. دسته سوم ملخ هایی که ممکن است طبق پیش بینی‌ها به استان کرمان حمله‌ور شوند، همان ملخ‌هایی هستند که سال قبل در این استان حضور داشته و تخم‌گذاری کرده اند و اکنون با توجه به گذر زمان، تخم ها تبدیل به نوزاد ملخ می شود و به اراضی و مراتع حمله می کنند.
طاهری با بیان اینکه مبارزه با ملخ های صحرایی در استان های همجوار کرمان آغاز شده است، می افزاید: شرایط موجود و سبز نبودن مزارع با توجه به فصل سرما، مبارزه با ملخ را به دلیل پروازهای طولانی مدت، دشوار کرده، به طوری که ملخ ها طی یک پرواز طولانی مدت می توانند از یک آبادی به آبادی دیگر برسند.

کشاورزان و باغداران هوشیار باشند
شهاب پناهی فر، کارشناس کشاورزی با بیان اینکه عمده خسارت این ملخ‌ها به مزارع و زمین‌های کشاورزی است می‌گوید: روش مبارزه با این ملخ‌ها سم‌پاشی است و حتی برخی توافقات بین‌المللی و منطقه‌ای نیز بین کشورهایی که درگیر هجوم ملخ‌های صحرایی هستند، وجود دارد. او اضافه می کند: بارندگی هایی که در هفته های اخیر در کشور داشته ایم به عنوان یک جاذب برای ورود و حمله حجم عظیمی از گله های ملخ خواهد بود که به صورت پروازی از شبه جزیره عربستان به ایران می آیند و کشور را در معرض حمله دسته‌های بزرگ ملخ قرار خواهد داد. این ملخ ها با توجه به قدرت پروازی بالا ، ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر در روز را طی می‌کنند که در صورت وزش باد موافق، می‌توانند روزانه ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر طی مسافت داشته باشند. وی از کشاورزان و باغداران می خواهد که نسبت به حضور این آفت در مسیر خود یا در مزرعه و باغ‌هایشان هوشیار باشند و می گوید: کشاورزان و باغداران به هیچ وجه نباید دست به اقدام خودسرانه برای مبارزه با این آفت بزنند، چرا که در این موارد شناسایی و مبارز با آفت مهاجم برعهده کارشناسان دولتی است.





آمادگی استان فارس برای مقابله با ملخ ها
بهمن ماه سال گذشته بود که هجوم ملخ ها به استان فارس مشکلات بسیاری را برای کشاورزان به وجود آورد، به طوری که آنها برای رهایی از این آفت به هر راه و روشی روی آوردند اما ملخ ها آسیب و خسارت خود را به کشاورزان تحمیل کردند.
ملخ ها که تا تیرماه امسال مهمان فارسی ها بودند به 14 شهرستان هجوم برده و در مجموع به 60 هزار هکتار از بخش کشاورزی استان 10 تا 20 درصد خسارت وارد کردند. 
با وجود مبارزه علیه این آفت در بیش از 44 هزار هکتار از مزارع و باغ‌ها اما طولانی شدن مدت نفوذ ملخ ها در سطح استان فارس سبب بروز خسارت و آسیب به محصولات کشاورزی شد. اکنون کارشناسان حفظ نباتات هجوم دوباره ملخ ها به استان فارس را در اسفند پیش بینی کرده و پیش از این نیز هشدارهایی درباره حمله این آفت در آبان و آذر داده بودند. 
اگرچه مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان فارس گفته تا کنون از ورود ملخ ها به استان فارس گزارشی مخابره نشده اما آمادگی شهرستان ها برای مقابله احتمالی با این آفت ضروری است. 
«حمید دبیری» از اقدامات این اداره کل مانند آماده کردن 7 تن سم، دستگاه ها و تجهیزات سم پاش و... برای مبارزه با آفت ملخ خبر می دهد. همچنین 14 شهرستان درگیر ملخ ها در استان فارس نیز برای مبارزه احتمالی با این آفت در حال آماده سازی هستند و آموزش‌هایی را بدین منظور در دستور کار خود قرار داده اند. 
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان جهرم نیز از برگزاری کارگاه آموزشی ردیابی و کنترل ملخ صحرایی ویژه مدیران پهنه های جهاد کشاورزی خبر داده و هدف از برگزاری این کارگاه را آمادگی کارشناسان برای ردیابی، پایش و کنترل ملخ صحرایی عنوان کرده است. 
علی جوکار ادامه می دهد: در این کارگاه آموزشی درباره فازهای بومی و مهاجر این آفت بیولوژی و روش های مبارزه با آنها به وسیله دستگاه های سم پاش، مباحثی عنوان شده است.
معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی فارس نیز با استناد به هشدار فائو از احتمال هجوم ملخ ها در اواخر زمستان، عنوان می کند که این آفت در صورت حمله مجدد سطح وسیع تری را تحت پوشش قرار می دهد.
حسین پژمان با تاکید بر اینکه برای مبارزه با ملخ ها نیازمند 3 و نیم میلیارد تومان اعتبار هستیم، وجود سمپاش های جدید «توربولاینر»، «خودرو» و تامین سموم مناسب سمپاش‌ های «یو ال وی» را از جمله نیازهایی می ‌داند که باید در مبارزه با آفت ملخ تهیه شود. 


آماده باش استان‌ها
استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان که در اواخر سال گذشته تجربه ناخوشایندی از ورود ملخ‌های صحرایی داشته اند، این روزها برای موج جدید به صورت آماده باش درآمده اند

تامین تجهیزات
سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور: امکانات و تجهیزات برای مبارزه با ملخ صحرایی در استان‌های جنوبی کشور تامین شده و کمبودی در استان ها نداریم

افزایش سطح مبارزه
 پیش بینی می شود امسال سطح مبارزه با ملخ صحرایی تا یک میلیون هکتار برسد