لغو آزمایشی تحریم دارو

طلسم تحریم دارویی ایران با مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا شکست اما به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی،  با این تفاوت که پول تامین دارو از منابع مالی ایران نزد بانک‌های سوئیسی تامین شده است. آمریکا از مسیر کانال مالی سوئیس، مکانیزم بانکی برای خرید دارو و کالاهای اساسی مورد نیاز ایران را فراهم می‌سازد. اشاره عبدالناصر همتی این پیام را به طرف‌های برجام مخابره می‌کند که ایران همچنان به دنبال بازشدن راهی برای صادرات نفت خود و استفاده از منابع ارزی ناشی از آن با هدف تجارت با دیگر کشورها درخصوص کالاهای غیرتحریمی است. سفارت سوئیس در تهران که درعین حال به‌عنوان دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران هم شناخته می‌شود؛ اعلام کرده برای عبور از تحریم‌های آمریکا و تسهیل روند واردات دارو و غذا به ایران، یک کانال تجاری بین این کشور و ایران به‌طور آزمایشی ایجاد شده و نخستین پرداخت هم در روز دوشنبه هفته گذشته، یعنی 7بهمن با هدف تامین داروی مورد نیاز بیماران سرطانی و پیوند اعضاء انجام گرفته است.

خوش‌بینی سوئیسی
پیش از این آمریکایی‌ها با سرسختی، تحریم دارویی ایران را انکار می‌کردند اما سرانجام مقام‌های دولت ایالات متحده عملا اعمال تحریم دارویی علیه ایران را پذیرفتند. هرچند طبق قوانین آمریکا، رئیس‌جمهور این کشور، اجازه تحریم دارو و کالاهای اساسی را ندارد؛ اما بانک‌ها و بازرگانان از ترس افتادن در تله جریمه‌های آمریکا حاضر به همکاری برای تسهیل صدور دارو به ایران نشده‌اند تا جایی که پیش از این حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، آمریکا را بابت به خطر انداختن جان بیماران ایرانی، مورد انتقاد قرار داده بود.
به گزارش همشهری، سفارت سوئیس از ایجاد این کانال مالی به‌عنوان نقطه عطف یاد کرده که می‌تواند بستر تحویل کالاهای انسان‌دوستانه، تامین اقلام کشاورزی، دارویی و تجهیزات پزشکی را آماده کند. همزمان برایان هوک، نماینده وزارت خارجه آمریکا در امور ایران هم از دولت سوئیس برای ایجاد این کانال تجاری تشکر کرده و گفته است: به‌زودی محموله‌های بیشتری به ایران فرستاده می‌شود. این مقام آمریکایی ضمن مقایسه کانال مالی سوئیس، با کانال پیشنهادی کشورهای اروپایی حاضر در برجام موسوم به اینستکس، با طعنه به اروپایی‌ها توضیح می‌داد: ببینید که آنها حتی یک معامله هم نتوانستند انجام دهند و این طرح را عملی کنند.

احتیاط در ایران و آمریکا
اما با وجود لحن خوش‌بینانه طرف‌های آمریکایی و سوئیسی، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران به این تصمیم واکنش محتاطانه‌ای نشان داد و اعلام کرد: داروی مبادله شده با پیگیری و درخواست سفارت دولت سوئیس و درحد 2.5میلیون دلار آن‌هم از طریق منابع موجود بانک مرکزی نزد یک بانک سوئیسی و از طریق شرکت‌های سوئیسی بوده است. همتی با تأکید بر اینکه فراهم کردن سازوکار انتقال منابع و تامین مالی آن معیار مهمی برای ارزیابی صحت ادعاهای آمریکاست افزود: اگر آمریکایی‌ها واقعاً مدعی همراهی برای تأمین دارو و کالاهای کشاورزی هستند، باید مکانیزم بانکی برای انتقال و تأمین منابع خرید کالاهای اساسی را فراهم سازند.گفته‌های همتی نشان می‌دهد که کانال سوئیس طرح مطلوب طرف ایرانی نیست. در طرف مقابل هم ظاهرا آمریکایی‌ها نیز قصد ندارند بی‌گدار به آب بزنند، چنان‌که برخی منابع خبری اعلام کرده‌اند، وزارت اقتصاد سوئیس، باید اطلاعات صدور دارو به ایران را راستی‌آزمایی و با وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا همکاری کند. وزارت اقتصاد سوئیس باید اطلاعات دریافت شده از بانک‌ها و صادرکنندگان را در اختیار وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار دهد.

پیام مثبت یا مبهم
درحالی‌که هنوز درباره اثربخشی کانال تجاری سوئیسی ابهام‌های فراوانی وجود دارد و برخی از آن به‌عنوان مقدمه‌ای برای تحمیل سیاست نفت در برابر غذا، به ایران، یاد می‌کنند. یک عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: باید توجه داشت که سوئیس، حافظ منافع آمریکا در ایران است و کانال جدید می‌تواند در فاز اول نوید‌دهنده رفع مشکل تامین داروی بیماران و در ادامه، تسهیل‌کننده روند انتقال مواد غذایی و نهاده‌های غذایی و دامی به ایران باشد. علی شریعتی تأکید کرد: در روزهای اخیر اخبار مثبتی مربوط به معافیت ۶۰ روزه در بحث هسته‌ای، اجازه سوئد به هواپیماهای ایران‌ایر و یا ورود دوباره برخی ایرلاین‌ها به ایران را می‌شنویم و این کانال بشردوستانه و عملیاتی شدن آن نیز می‌تواند نقطه مثبتی باشد. 

   امید واهی به کانال اروپایی

در شرایطی که مقام‌های ذیربط آمریکا در اعمال و تشدید تحریم‌ها بر اجرایی شدن کانال سوئیس به جای کانال اروپا تأکید دارند؛ مقام‌های اروپایی حاضر در برجام همچنان به اینستکس امید بسته‌اند؛ دیروز شبکه خبری دویچه وله آلمان در گزارشی از اینستکس به‌عنوان یک امید واهی یاد کرد و نوشت: برجام به مویی بند است و اتحادیه اروپا می‌خواهد از طریق مکانیسم ویژه تجاری آن را نجات دهد اما تاکنون، این کار تأثیری نداشته است. به گفته یک منبع نزدیک به اینستکس، طرح‌هایی برای رسیدن به توافق درباره این سازوکار ویژه مالی با ایران وجود دارد و به‌زودی این توافق اجرایی می‌شود، اما بی‌اعتمادی دوجانبه ایران و اروپایی‌ها سبب کاهش قابل توجه مذاکرات درباره اجرایی‌کردن اینستکس شده است.