نظارت‌ها را با شایعه‌پراکنی تشدید نمی‌کنیم

خدیجه نوروزی _ روزنامه‌نگار

این روزها همه به یکدیگر توصیه می‌کنند که شیر نخورید. ماجرا از این قرار است که در یک برنامه تلویزیونی یک کارشناس ادعای ناسالم بودن شیر را مطرح کرد. اظهارنظر جنجالی بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران مبنی بر آلوده بودن حدود ۳۳درصد شیرهای پاستوریزه به آفلاتوکسین در تهران و اعلام آمار ۶۰ درصدی برای مرکز مازندران در تلویزیون موجی از نگرانی‌ها را به راه انداخت که مردم با پیام‌هایی به یکدیگر توصیه کردند که هرگز شیر نخورید چون اینطور شایعه می‌شد که این شیرها سرطان کبد ایجاد می‌کند.


ایرج حریرچی، قائم‌مقام وزیر و معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور در گفت‌وگو با همشهری ضمن رد این شایعه می‌گوید: «استانداردهای متفاوتی در مورد آلودگی آفلاتوکسین شیر وجود دارد که معیار آمریکا 500 نانوگرم در یک لیتر را مجاز حساب می‌کند و در اروپا 50 نانوگرم در یک لیتر را مجاز می‌دانند و در کشور ما این استاندارد 100نانوگرم در یک لیتر مجاز درنظر گرفته شده است. در ایران آزمایش‌هایی که انجام گرفته 50 تا 60 نانوگرم در یک لیتر بوده که استاندارد اروپا نسبت به استاندارد خودمان و آمریکا خیلی بهتر است».
در تمام مطالعاتی که در کشور انجام شده میزان آلودگی به آفلاتوکسین رو به پایین است. قائم‌مقام وزیر با بیان این موضوع می‌افزاید: «احتمال درگیری با آفلاتوکسین در شیر پاستوریزه به‌دلیل کنترل‌هایی که در مورد آن انجام می‌شود نسبت به شیرهای غیرپاستوریزه و فله‌ای خیلی کمتر است». حریرچی در مورد سرطان کبد هم که ادعا شده بود، می‌گوید: «سرطان کبد اولیه برخلاف سایر سرطان‌ها در کشور ما رو به کاهش است. سرطان کبد ناشی از آفلاتوکسین‌ها نیز بسیار نادر است».
قائم‌مقام وزیر بهداشت معتقد است که سرعت رشد خبر بد و منفی در جامعه به‌مراتب از خبر خوب بیشتر است و زمانی که از رسانه ملی که مخاطب زیادی دارد اعلام می‌شود، موجب تغییر رفتار جامعه می‌شود و آن را به سمت مصرف کم سوق می‌دهد. بنابراین علاوه بر اینکه به سلامت و رشد افراد آسیب می‌زند زنجیره صنایع ما را هم از یک دامدار کوچکی که حجم تولیدات کمی دارد تا کل زنجیره تولید، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد». وی با توجه به اینکه سرانه مصرف شیر در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر پایین است توصیه می‌کند مردم مصرف لبنیات کم‌چرب را بیشتر و جایگزین سایر غذاها کنند. حریرچی درخصوص اقدامات وزارتخانه برای چنین شایعاتی اظهار می‌کند: «ما با هر شایعه‌پراکنی نظارت‌ها را تشدید نمی‌کنیم مگر اینکه نشانه واقعی داشته باشد که در این صورت اقدامات لازم را انجام می‌دهیم».

 نظارت‌های سفت و سخت دامپزشکی کشور

نظارت بهداشتی بر دامداری‌های صنعتی، نیمه‌صنعتی و روستایی و کنترل بیماری‌های دامی و مشترک بین انسان و دام همواره از وظایف سازمان دامپزشکی کشور است. اما باید دید واکنش این سازمان در قبال سموم آفلاتوکسین شیرهای آلوده پاستوریزه چیست. سامد برومندفر،مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «ما بیش از 80هزار دامداری فعال که پروانه بهره‌برداری دارند و بیش از 1400مجتمع دامداری در سطح کشور داریم و به همین تعداد دامپزشک و مسئول فنی و بهداشتی. سؤال این است که در کشوری که سالانه 10میلیون تن شیر تولید می‌شود و یازدهمین کشور تولید شیر در دنیا و جزو صادرکننده لبنیات و شیر خام است، آیا می‌تواند سلامت شیر نادیده گرفته شود؟ سازمان دامپزشکی کشور هیچ‌گاه آزمایش‌ها و تست‌های سلامت خود را از طریق شایعات دنبال نکرده است. چنین شایعاتی هدفی جز ایجاد نگرانی در مردم و ضربه زدن به صنعت دام ندارد. ما مدام برنامه‌های پایش را به‌صورت مرتب انجام می‌دهیم و منتظر اظهارنظر غیرکارشناسی برخی افراد در رسانه‌ها نمی‌مانیم. چون سلامت مردم برای ما مهم است. می‌گویند سموم آفلاتوکسین سرطان‌زاست. ما هم قبول داریم و خوب می‌دانیم برام دام چقدر خطرناک است. از همین روست که یکی از تست‌های دامداری‌های صنعتی در خوراک دام این است که سمومی مانند آفلاتوکسین را مورد بررسی قرار می‌دهند. چراکه تولید دام را پایین می‌آورد. وی می‌افزاید: «نباید با این شایعه‌پراکنی‌ها زحمات پرسنلی که شبانه‌روز برای سلامت شیر مصرفی و دام تلاش می‌کنند، بدون هیچ مستنداتی زیر سؤال برد و نادیده گرفته شود». بهداشت جایگاه نگهداری دام، سالن شیردوشی، تجهیزات و لوازم شیردوشی و مرکز جمع‌آوری شیر خام برای سازمان دامپزشکی کشور بسیار اهمیت دارد. تمام دامداری‌هایی که از سازمان پروانه بهداشتی دارند، دکتر مجرب دامپزشک هم در مجموعه خود دارند که کارشان کنترل و آزمایش سلامت شیر است.
 تمام این اقدامات به‌منظور این است که شیر خام هیچ‌گونه علائم بیماری‌های عفونی قابل انتقال به انسان را نداشته باشد. برومندفر می‌افزاید: «تجهیزات شیردوشی ما در تمام دامداری‌ها مجاز و سالم هستند و ضد‌عفونی و شست‌و‌شو می‌شوند. حتی کنترل می‌شود که هیچ باقی‌مانده‌ای از مواد ضدعفونی‌کننده و شست‌وشودهنده نیز در دستگاه‌های شیردوش باقی نماند. چون آزمایش‌هایی در این زمینه داریم که طبق آن نباید باقی‌مانده هرگونه دارو، آنتی‌بیوتیک‌ها و آفت‌کش‌ها و... در شیر وجود داشته باشد. این آزمایش‌ها از یک تا 4‌ماه بسته به نوع آن انجام می‌شود. ما 900 مرکز جمع‌آوری شیر در سطح روستاها و بخش‌ها و دهستان داریم که به‌صورت بهداشتی شیر مناطق را جمع می‌کنند و این مراکز نیز بسته به حجم جمع‌آوری‌شان دامپزشک دارند. اگر عدم‌تطابق بهداشتی باشد، همکاران دامپزشک ما جلوی توزیع شیر مورد نظر را می‌گیرند و مرجوع می‌کنند. در نتیجه خطرات آلودگی شیر به حداقل ممکن می‌رسد.
بازرسان دامپزشکی از دامپزشکی استان‌ها و شهرستان‌ها به‌صورت دوره‌ای به مراکز تولید شیر سر می‌زنند و نمونه‌برداری ادواری می‌کنند. مسئولان فنی و بهداشتی هم که از سازمان پروانه دارند، به‌عنوان نماینده ما به مراکز مورد نظر سرکشی می‌کنند».