ریزش بی‌سابقه تجارت ایران با چین و هند

آمارها از ریزش سنگین و بی‌سابقه تجارت با 2کشور بزرگ آسیایی و خریدار نفت ایران، یعنی چین و هند حکایت دارد. به‌نظر می‌رسد این اطلاعات نشانه‌ای دقیق از شکست سیاست نگاه به شرق در دیپلماسی ایران در حوزه تجارت خارجی است. به گزارش همشهری، ایران پس از اجرایی شدن برجام، هم سهم خود را از میزان صادرات نفت به شرق آسیا افزایش داد و هم اینکه روزانه 700هزار بشکه نفت خام به مقصد اروپا صادر ‌کرد، اما حالا آمارها نشان می‌دهد حجم تجارت خارجی ایران با هند و چین آشکارا ریزش داشته؛ به‌ویژه اینکه دولت آمریکا در تلاش برای افزایش صادرات نفت خود به این 2کشور بزرگ آسیایی است.

شریک اول تجاری
به گفته مهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک ایران، چین شریک اول تجاری ایران در 10‌ماه امسال بوده است؛ ولی رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید: تحریم‌ها لطمه جدی به مبادلات تجاری بین ایران و چین وارد کرده و 35درصد از مبادلات تجاری بین 2کشور را کم کرده است. کاهش حجم تجارت بین تهران و پکن در حالی رخ داده که دست‌کم در 2دهه اخیر، چین با فاصله نسبت به دیگر کشورها شریک اول تجاری ایران بوده است. مهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک ایران دیروز با اشاره به شرکای اصلی تجاری ایران در 10‌ماه امسال گفت: چین با بیش از ۸ میلیارد دلار، عراق ۸ میلیارد دلار، ترکیه ۴.۱ میلیارد دلار، امارات ۳.۷ میلیارد دلار و افغانستان با ۱.۹ میلیارد دلار جزو مقاصد اصلی صادراتی ایران بوده‌اند.
اما مجیدرضا حریری، رئیس اتاق ایران و چین می‌گوید: در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی شاهد کاهش صادرات ایران به چین و متقابلا چین به ایران بودیم چون بیشتر حجم صادرات ما به چین شامل نفت، گاز و میعانات است که تحریم‌های اخیر لطمه جدی به آن وارد کرده؛ به‌طوری که مبادلات بین دو کشور ۳۵ درصد کاهش داشته است. به گفته او ایران واردات ۱۴۰۰ قلم کالا را ممنوع کرده و این موضوع روی مبادلات چین به‌عنوان شریک اول تجاری تأثیرگذار بوده است.

آمار تجارت خارجی
رئیس‌کل گمرک ایران، دیروز در یک نشست خبری با اشاره به آمار تجارت خارجی در ۱۰‌ماه امسال گفت: با وجود تحریم‌های ظالمانه و تروریستی اقتصادی و تجاری آمریکا علیه ایران، در این مدت بیش از ۷۲ میلیارد دلار تجارت انجام شده که ۳۵.۵ میلیارد دلار مربوط به صادرات و ۳۶ میلیارد دلار مربوط به واردات بوده است. او تأکید کرد: بیش از ۲۰ درصد رشد وزنی کالاهای صادراتی و ۳ درصد کاهش ارزش در این مدت داشتیم که البته صادرات برق و خدمات فنی مهندسی در این آمار لحاظ نشده است. همچنین واردات نسبت به‌مدت مشابه سال قبل رشد ۸ درصدی از نظر وزنی را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی برابر سال گذشته بوده است. به گفته او از این میزان واردات ۱۹ میلیون تن مربوط به کالاهای اساسی بوده و همچنین پتروشیمی با ارزش ۱۵.۸ میلیارد دلار، ۴۴ درصد سهم ارزشی صادرات را به‌خود اختصاص داده است.

انباشت لوازم آرایشی و رسوب موبایل
 رئیس‌کل گمرک ایران همچنین از انباشت 200کانتینر لوازم آرایشی و بهداشتی در گمرک خبر داد و اعلام کرد درصورت تغییر نکردن قوانین، این کالاها باید متروکه یا مرجوع شوند. مراجع تحویل گیرنده در مبادی ورودی، غیراز گمرک هستند و باید براساس قانون، کالاها را در مدت مجاز متروکه اعلام کنند. میراشرفی درباره وضعیت ترخیص موبایل از گمرک هم اعلام کرد: موبایل یکی از کالاهای موردنیاز کشور بوده که تصمیم بر این نیست که این کالا به کشور وارد نشود. اکنون نیز هیچ گوشی موبایلی تا در طرح رجیستر ثبت نشود، قابلیت استفاده ندارد. این مقام مسئول ادامه داد: قرار است به بخشی از ورود موبایل بدون انتقال ارز مجوز داده شود تا بتوان بازار موبایل را تأمین کرد. به گفته وی تاکنون گزارشی از رسوب موبایل‌هایی که به‌صورت قانونی ثبت سفارش شده‌اند وجود ندارد، اما آنهایی که غیرقانونی بوده‌اند هیچ‌گاه ترخیص نمی‌شوند که آمار دقیقی از آنها وجود ندارد.

ذرت‌های آلوده
او در پاسخ به پرسش دیگری درباره جزئیات ترخیص ذرت‌های آلوده گفت: سال ۹۱ و ۹۵، هم دامپزشکی و هم قرنطینه، با تست‌هایی که انجام دادند، این کالاها را مجاز به ورود دانستند، اما سازمان ملی استاندارد ایران به‌عنوان مرجع سوم اعلام کرد این ذرت‌ها آلوده است و اجازه ورود ندارد. او ادامه داد: باوجود تعدد قوانین، اما گمرک همیشه جمع 3مرجع را ملاک قرار می‌دهد و به همین دلیل اجازه ورود این محموله به کشور را نداد؛بنابراین۲۰ هزار تن ذرت در هفته گذشته به مقصد یکی از کشورهای آفریقایی مرجوع شد و تحت هیچ شرایطی حتی یک گرم از این ذرت وارد کشور نشده است.

پیشنهاد اصلاح ارز کالاهای اساسی
رئیس‌کل گمرک ایران درباره مبنای نرخ ارز در واردات کالاهای اساسی تأکید کرد: درباره مبنای ارزی در گمرک نظر دولت جلوگیری از تورم کالاهای اساسی با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی است. پیشنهاد ارائه شده برای ارز واردات کالاهای دیگر، تخصیص ارز نیمایی بوده، ولی دولت برای جلوگیری از تأثیر آن بر تورم، سود بازرگانی را به‌نحوی تنظیم کرده که کمترین اثر را در نرخ تورم داشته باشد. در عین حال گمرک پیشنهاد کرده سود بازرگانی نصف شود. او درباره تغییر ارز مبنای محاسباتی کالاهای وارداتی گفت: پیشنهاد ما این است که ارز مبنای کالاهای وارداتی به غیراز کالاهای اساسی واقعی شود و سود بازرگانی کاهش پیدا کند که این موضوع به افزایش درآمدهای گمرکی و شفافیت نیز منجر می‌شود.

سرنوشت خودروهای بلاتکلیف
میراشرفی درباره آخرین وضعیت خودروهای وارداتی در گمرک اعلام کرد: هم‌اکنون ۵ هزار خودرو در گمرک موجود داریم که منتظر ترخیص هستند ولی برای مدت زمان مجاز ترخیص برای هزار خودرو که عوارض هم پرداخت کرده‌اند، نیازمند مصوبه هستیم. او افزود: برای بیش از ۳ هزار خودرو در محاکم، ظن قاچاق وجود دارد که البته با حکم برائت شاید در مرحله پرداخت عوارض قرار بگیرند و ۱۳۰ خودرو برای جانبازان، بالای ۲۵۰۰ سی سی است که رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری را دارند و ما به‌دنبال مجوز آن هستیم. او ادامه داد: همچنین ۶۰۰ خودرو بعد از مصوبه وارد گمرک شده که به‌نظر در گمرک هیچ‌گاه احتمال ترخیص را نخواهند داشت. البته اگر وزارت اقتصاد به نتیجه برسد، امکان ترخیص بخش زیادی از خودروهای مانده در گمرکات وجود دارد.

   اثر تحریم‌ها بر تجارت ایران و هند

اتاق تهران در گزارشی تحلیلی از افت شدید تراز تجاری ایران با هند به‌عنوان یکی از خریداران اصلی نفت ایران خبر داد و اعلام کرد: کل تجارت کالایی ایران با هند در طول سال 19-2018برابر 17میلیارد دلار بوده که 13.5میلیارد دلار آن ناشی از صادرات ایران به هند و 3.5میلیارد دلار هم واردات کالاهای هندی به ایران بوده، اما در سال میلادی گذشته کل تجارت کالایی ایران با هند 3.53میلیارد دلار بوده که از این میزان 1.29میلیارد دلار صادرات ایران و 2.24میلیارد دلار واردات کالا از هند بوده است. تراز تجاری ایران با هند در سال 19-2018با مازاد 10میلیارد دلاری به نفع ایران همراه بوده، اما این رقم در سال 2019به کسری برابر با منفی 946میلیون دلار تبدیل شده زیرا در این مدت میزان صادرات نفتی ایران به هند 995میلیون دلار کاهش یافته است.