رکورد‌داران کوچ ورزشکاری

سمیرا رحیمی _ خبر‌نگار

بازی زیر پرچم کشوری دیگر در میان ورزشکاران حرفه‌ای سراسر جهان پدیده‌ای رایج است، به‌ویژه ورزشکاران متخصص در رشته‌های المپیکی مانند رشته دو و میدانی سابقه‌ای طولانی در تغییر ملیت و بازی برای کشوری دیگر دارند. ورزشکاران از همه کشورهای جهان ممکن است با هدف بهبود شرایط زندگی، دسترسی به تجهیزات، آموزش و تمرین‌های بهتر، حضور در تیم‌های قوی‌تر، دریافت حقوق و مزایای بیشتر و یا دستیابی به آزادی عمل بیشتر، کشور خود را ترک کنند و زیر پرچم کشوری دیگر به رقابت بپردازند. از سال 1930که نخستین دور از رقابت‌های جام جهانی فوتبال آغاز شد، تا پایان آخرین دور آن در سال 2018، بیش از 300فوتبالیست برای تیم‌های ملی‌ای بازی کرده‌اند که متفاوت از کشور زادگاه آنها بوده‌است. این پدیده لزوما به معنی کوچ یک ورزشکار حرفه‌ای در دوران اوج خود به کشوری دیگر نیست. بسیاری از این ورزشکاران از کودکی از کشور خود مهاجرت کرده‌اند و در کشور مقصد پرورش یافته و به عضویت تیم ملی آن کشور درآمده‌اند. شاید به‌نظر بیاید کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند کانادا و آمریکا، کمتر با پدیده کوچ ورزشکاران خود مواجه باشند، اما در طول سال‌های گذشته در این حوزه تجربه‌های متعددی داشته‌اند.تنها چند ماهی است که از تغییر ملیت تنیس‌باز آمریکایی، نائومی اوساکا می‌گذرد. این تنیس‌باز از شهروندی آمریکایی خود انصراف داد تا برای بازی‌های المپیک 2020زیر پرچم ژاپن بازی کند. در سال 2011نیز اسکیت‌باز حرفه‌ای سابقا کره‌ای که به آمریکا مهاجرت کرده‌بود، از شهروندی آمریکا دست کشید تا برای تیم ملی روسیه رقابت کند. جزمین فلناتور-ویکتورین بابسلد‌ سوار حرفه‌ای آمریکایی، ‌در سال 2015 تصمیم به تغییر ملیت گرفت و به تیم ملی جامائیکا پیوست. کانادایی‌ها نیز در زمینه از دست دادن ورزشکار تجربه‌های زیادی داشته‌اند. لنوکس لویس بوکسور کانادایی پس از شهرت به انگلستان رفت. گرگ روسدسکی تنیس‌باز در سال 1995به انگلستان نقل مکان کرد. سیدنی لرو فوتبالیست در سال 2008به تیم ملی آمریکا رفت و مارک مک‌کوی دونده کانادایی به تیم ملی اتریش پیوست.

خبر جابه‌جایی و کوچ ورزشکاران، به‌ویژه در روزهای منتهی به آغاز رقابت‌های المپیک بیشتر شنیده می‌شود. پیش از آغاز این رقابت‌ها بسیاری از ورزشکاران تصمیم سرنوشت‌ساز خود برای تغییر ملیت و بازی برای کشوری دیگر را علنی می‌کنند. براساس گزارشی از CNN، در المپیک زمستانی 2018، 6درصد از ورزشکاران حاضر در رقابت‌ها، برابر 178ورزشکار، برای کشوری غیراز کشور زادگاه خود رقابت کرده‌اند. براساس این گزارش، کشورهای آمریکا، روسیه و کانادا در این رقابت‌ها با بیشترین حجم جابه‌جایی استعداد مواجه بوده‌اند و 77ورزشکار از این سه‌ کشور زیر پرچم کشورهای دیگر رقابت کرده‌اند.
با نگاهی به لیست کلی ورزشکاران رشته‌های دوومیدانی که اتحادیه بین‌المللی فدراسیون‌های دو و میدانی به ثبت رسانده‌است، کشوری که در طول مسابقات جهانی دو و میدانی، بیشترین ورزشکار را از دست داده، کشور کنیا است که 52ورزشکار از این کشور در سال‌های مختلف به تیم دیگر کشورها پیوسته‌اند. پس از آن آمریکا با 41ورزشکار و اتیوپی با 39ورزشکار بیشترین حجم جابه‌جایی استعداد‌های ورزشی را بین سال‌های 1947تا 2018داشته‌اند. آمار کلی گرد‌آوری شده از ورزشکاران بیش از 55رشته ورزشی در جهان شامل اسکی، بوکس، کریکت، دوچرخه‌سواری، بیس‌بال، فوتبال، والیبال، هاکی روی یخ، هندبال و ده‌ها رشته ورزشی دیگر که تا سال 2017تیم ملی خود را برای حضور در تیمی دیگر ترک کرده و با ملیتی جدید به رقابت پرداخته‌اند نیز، 3 کشور فرانسه، آمریکا و روسیه را اصلی‌ترین کشورهایی معرفی می‌کند که بیشترین تعداد ورزشکاران را در طول بیش از پنج دهه از دست داده‌اند. اگرچه به روز بودن این اطلاعات چندان مشخص نیست، اما نشان می‌دهد تا سال 2017درحدود 143ورزشکار فرانسوی، 131ورزشکار آمریکایی و 116ورزشکار روسی ملیت خود را رها کرده و به تیم ملی کشوری دیگر پیوسته‌اند. در ورزش شطرنج نیز 2کشور روسیه و آلمان به‌ترتیب با 69و 45 جا‌به‌جایی بیشترین تعداد حرفه‌ای‌های خود را از دست داده‌اند. این نقل و انتقالات در شرایطی انجام گرفته‌اند که بعضی از نهاد‌های جهانی متولی رقابت‌های ورزشی، ‌مانند اتحادیه بین‌المللی فدراسیون‌های دو و میدانی تلاش‌هایی را برای ممانعت از تغییر ملیت یا به‌عبارتی دیگر خرید و فروش ورزشکاران انجام داده‌اند. این اتحادیه در سال 2017 اجازه تعویض ملیت را برای ورزشکاران تعلیق کرد زیرا معتقد بود تجارت ورزشکاران نابغه و حرفه‌ای تفاوتی با قاچاق آدم ندارد؛ تلاشی که به نتیجه‌ای نرسید و کشورها ثروتمند عربی مانند قطر و بحرین که معمولا با کمبود نیروی متخصص مواجه هستند و نیروهای مورد نیاز خود را از دیگر کشورها تامین می‌کنند، همچنان به جذب ورزشکاران مستعد از گوشه و کنار جهان ادامه می‌دهند. برای مثال تیم ملی دو و میدانی کشور قطر از ورزشکارانی تشکیل شده‌است که اصالتا به 6کشور مختلف دیگر ازجمله انگلستان، نیجریه و مصر تعلق دارند.

هدف: المپیک
خبر جابه‌جایی و کوچ ورزشکاران، به‌ویژه در روزهای منتهی به آغاز رقابت‌های المپیک بیشتر شنیده می‌شود. پیش از آغاز این رقابت‌ها بسیاری از ورزشکاران تصمیم سرنوشت‌ساز خود برای تغییر ملیت و بازی برای کشوری دیگر را علنی می‌کنند. براساس گزارشی از CNN، در المپیک زمستانی 2018، 6درصد از ورزشکاران حاضر در رقابت‌ها، برابر 178ورزشکار، برای کشوری غیراز کشور زادگاه خود رقابت کرده‌اند