خانه ای که امن نیست

سمیرا مصطفی نژاد_روزنامه نگار

امنیت در جهان و در محدوده هر مرز جغرافیایی متکی بر عواملی متفاوت است. در جایی داشتن حقوق بالا، امنیت محسوب می‌شود و در جایی دیگر داشتن خانه‌ای خارج از محدوده خطر یک آتشفشان فعال؛ در نقطه‌ای از جهان داشتن دولتی باکفایت و شفاف، امنیت محسوب می‌شود و در نقطه‌ای دیگر ممنوع بودن حمل اسلحه. در جهان امروز که به اعتقاد بسیاری، از قرون گذشته امنیت بیشتری دارد و به اعتقاد گروهی دیگر، روزبه‌روز به سمت تباهی و انحطاط می‌رود، آنچه مسلم است خطری است که قرار نیست کسی از آن در امان بماند؛ تغییرات اقلیمی و فجایع طبیعی ناشی از آن. به بیانی دیگر، ‌اگر مشکلات اقتصادی، ‌اجتماعی و سیاسی کشوری شهروندانش را آواره نکند، اگر شهروندان آن کشور در اثر فقر و نبود زیرساخت‌ها به بیماری‌های مرگبار مبتلا نشوند، اگر جنگی داخلی یا خارجی در نگیرد، اگر حمله‌ای تروریستی رخ ندهد یا دانش‌آموزی خشمگین با اسلحه پدرش همکلاسی‌هایش را به رگبار نبندد، در نهایت تا 20 الی 30سال دیگر هیچ انسانی از عواقب تغییرات اقلیمی، مانند فروپاشی اقتصادی، خشکسالی، سیل، آتش‌سوزی‌های وسیع و موج‌های گرما در امان نخواهد ماند؛ خطری که مانند بسیاری از دیگر تهدید‌های جهان امروز دست‌ساز بشر است و درصورتی که به سرعت برای مهار آن اقدامی نشود، راه نجاتی باقی نخواهد‌ماند.
گزارش‌های مختلفی درباره ناامنی کشورهای مختلف جهان از سوی سازمان‌ها و مؤسسات جهانی و علمی منتشر می‌شود که هریک ‌معیارهایی متفاوت برای سنجش آمار را درنظر می‌گیرند. گزارش‌ها با سنجش شاخص‌هایی مانند میزان آسیب‌پذیری در برابر فجایع طبیعی، ضعف اقتصادی، ضعف دولت، ناآرامی‌های اجتماعی و درگیری و جنگ، آمارهای مختلفی ارائه می‌دهند. در این مطلب اما نا‌امنی و خطر، براساس آمار مرگ‌ومیر ناشی از عواملی مانند فجایع طبیعی (سیل یا زلزله)، سقوط هواپیما، سوانح رانندگی، خشونت (قتل)، حملات تروریستی و جنگ مورد بررسی قرار می‌گیرد.

هندوستان و اندونزی
ناامن‌ترین نقاط جهان از نظر فجایع طبیعی (سیل و زلزله) 

اگر ناامنی براساس آمار مرگ ناشی از فجایع طبیعی و به‌صورت خاص زلزله را در طول تاریخ بررسی کنیم، کشور چین قطعا ناامن‌ترین نقطه جهان خواهد‌بود زیرا در سال 1556میلادی زمین‌لرزه‌ای با شدت 8ریشتر جان بیش از 830هزار نفر را گرفت. اما اگر قرار باشد در بازه زمانی مشخص‌تری آمار مرگ‌ومیر ناشی از زلزله مورد بررسی قرار گیرد، موقعیت جغرافیایی ناامن‌ترین نقاط جهان تغییر خواهد کرد. در سال2019 زمین‌لرزه‌های شدید زیادی در جهان رخ داده‌اند؛ به‌ویژه در اندونزی و فیلیپین. اندونزی 3زمین‌لرزه با شدت‌های 3/7، 6/5 و 4/5ریشتر را تجربه کرده‌است که در مجموع جان 19نفر در این رویداد‌ها از دست رفته‌است. در فیلیپین نیز در این سال3زلزله با قدرت‌های 8/5، 4/6 و 1/6ریشتر رخ داده که آمار مجموع کشته‌شدگان را به  18نفررسانده‌است. اندونزی به‌عنوان یکی از درمعرض‌خطر‌ترین کشورهای جهان از نظر وقوع زلزله، سال2018 نیز زلزله‌ای مرگبار و در پی آن سونامی سهمگینی داشته‌است که آمار کشته‌شدگان آن به 2200 نفر رسید. با درنظرگرفتن آمار به‌دست آمده، اندونزی از نظر آمار مرگ‌ومیر یکی از ناامن‌ترین نقاط زلزله‌خیز جهان به شمار می‌رود.
سیل، فاجعه طبیعی کشنده دیگری است که در سال گذشته قربانیان زیادی گرفته‌است. جز ایران، سیل‌های مرگبار در اندونزی، پاکستان، آفریقای‌جنوبی، نپال و بنگلادش جاری شده است‌ اما مرگبارترین آنها در هندوستان رخ داده‌است. براساس گزارش رویترز، فصل بارش‌های شدید هندوستان در سال2019، مرگبارترین فصل در طول 25سال گذشته در این کشور بوده‌است. بیش از 1600نفر در سیل‌هایی که در طول ماه‌های ژوئن تا سپتامبر جاری شده‌است، جان خود را از دست داده‌اند.

کنگو
ناامن‌ترین نقاط جهان از نظر سقوط هواپیما

در سال2019 تعداد سوانح هواپیماهای تجاری به 86 مورد رسید و 257نفر در این سوانح هوایی جان خود را از دست دادند؛ آماری که نسبت به سال 2018 با 50درصد کاهش همراه بوده‌است. از این‌رو سال2019 را یکی از امن‌ترین سال‌های هوانوردی جهان اعلام کرده‌اند. با این همه سقوط هواپیمای مسافربری یا تجاری اتفاقی نیست که هرروز رخ دهد. از این‌رو نمی‌توان با بررسی آمار صرفا یک سال، میزان ناامنی نقطه‌ای از جهان را از نظر ناامنی پرواز‌ها و مرگ‌ومیر مسافران تخمین زد؛ به‌ویژه اینکه کشورهایی مانند آمریکا و روسیه از تعداد بالایی خطوط هوایی برخوردارند و روزانه پروازهای متعددی در این دو کشور انجام می‌شود. از این رو، برای تعیین ناامن‌ترین نقطه جهان در این حوزه، باید میزان ترافیک هوایی کشورها را با تعداد سوانح هوایی آنها مقایسه کرد. با چنین مقایسه‌ای به کشور کنگو خواهیم رسید؛ کشوری که از ترافیک هوایی بسیار کمی برخوردار است؛ 1/0درصد از ترافیک هوایی جهان، اما4 درصد از سوانح هوایی جهان را به‌خود اختصاص داده‌است. از سال 2010 تا پایان سال 2019 میزان مرگ‌ومیر ناشی از سوانح هوایی در کنگو به بیش از 180نفر رسیده و این از نظر سازمان جهانی هوانوردی یکی از بدترین رکورد‌ها در تاریخ هوانوردی جهان است.

هندوراس
ناامن‌ترین نقطه جهان از نظر خشونت و قتل

براساس گزارش پژوهش جهانی قتل که در جولای 2019 توسط دفتر مواد‌مخدر و جنایات‌سازمان ملل متحد منتشر شده، آمار قربانیان ناشی از قتل و خشونت در جهان بسیار بالاتر از آمار قربانیان جنگ و تروریسم بوده‌است. از سال 2015 تا سال2017، آمار قتل در جهان با افزایشی 4درصدی مواجه شده‌است، یعنی در این فاصله زمانی 19هزار قتل به آمار قتل‌های جهان افزوده شده‌است. آمار کلی قتل در جهان بیش از 460 مورد براساس این گزارش، کشورهای آمریکای لاتین مانند السالوادور، ‌هندوراس و ونزوئلا از بالاترین سرانه قتل در جهان برخوردارند. براساس گزارش ورلد‌اطلس، کشور السالوادور در آمریکای جنوبی با سهم 8/61 قتل در ازای هر 100هزار نفر از جمعیت خود، درحال حاضر بالاترین آمار قتل در جهان را دارد که 60درصد از این قتل‌ها نیز به‌واسطه فعالیت‌های گروه‌های تبهکاری و قاچاق اتفاق می‌افتد.

لیبریا
نا‌امن‌ترین نقطه جهان از نظر سوانح رانندگی

سازمان جهانی بهداشت، سوانح رانندگی را هشتمین عامل مرگ‌ومیر انسان‌ها در هر گروه سنی اعلام کرده‌است. براساس گزارش این سازمان، آمار مرگ‌ومیر ناشی از سوانح رانندگی در جهان هنوز به اندازه غیرقابل‌پذیرشی بالاست و در سال بیش از 35/1میلیون نفر در گوشه وکنار جهان جان خود را در اثر سوانح رانندگی از دست می‌دهند. مشابه سوانح هوایی، تعیین ناامن‌ترین نقطه جهان که از بالاترین میزان مرگ‌ومیر برخوردار است، باید عواملی مانند جمعیت کشور، تعداد خودروها و میزان استفاده از خودرو در آن کشور مورد توجه قرار گیرد. بدون درنظر گرفتن این عوامل، تنها براساس بالاترین آمار مرگ‌ومیر ناشی از سوانح رانندگی، هندوستان با 150785مرگ‌ومیر در سال ناامن‌ترین کشور جهان است. اما با درنظر گرفتن جمعیت و میزان نفوذ خودرو در شبکه حمل‌ونقل هرکشور، جمهوری لیبریا، کشوری در غرب قاره آفریقا با جمعیتی بیش از 4/6میلیون نفر بدترین انتخاب برای سفر و رانندگی است زیرا از هر 100هزار نفر از جمعیت این کشور، سالانه 9/35نفر جان خود را در سوانح رانندگی از دست می‌دهند.

افعانستان
ناامن‌ترین نقطه جهان از نظر درگیری با جنگ و تروریسم

شاخص جهانی تروریسم گزارشی است که به‌صورت سالانه توسط مؤسسه اقتصاد و صلح منتشر می‌شود و به بررسی دقیق آمار کشته‌شدگان ناشی از جنگ و حملات تروریستی می‌پردازد. براساس آخرین گزارش این مؤسسه که در‌ماه نوامبر سال 2019 میلادی منتشر شده‌، افغانستان از نظر آمار مرگ‌ومیر ناشی از جنگ و تروریسم، ناامن‌ترین نقطه جهان است. براساس این گزارش، میزان حملات تروریستی در این کشور در سال2015 رشدی 59درصدی داشته و به 1443 مورد رسیده‌است. در این حملات 7379نفر جان خود را از دست داده و 6514 نفر مجروح شده‌اند. براساس این گزارش، درمجموع میزان مرگ‌ومیر ناشی از جنگ و تروریسم در افغانستان از سال 2008 تا 2019 رشدی 631درصدی داشته‌است.