سینما
جشنواره بین‌المللی یک جنگ دیپلماتیک است
با سید رضا میرکریمی، دبیر سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر
مسعود میر/ خبر‌نگار
«واقعا فکر نمی‌کردم برگزاری جشنواره اینقدر زحمت داشته باشد. برای یک جشنواره سالانه به گمانم باید یک‌سال و نیم وقت داشت. حالا به اینها سخت‌گیری مرا هم اضافه کنید و اینکه فیلمنامه‌هایی که نوشتم خیلی به دلم ننشست تا دور شدن اخیر من از دنیای فیلمسازی برایتان روشن شود.» دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم فجر که با جشنواره سی‌وششم،سومین سال عهده‌داری این مسئولیت را در کارنامه حرفه‌ای خود ثبت خواهد کرد با این شرح حال، گفت‌وگویش با همشهری را آغاز می‌کند.
او از تلاش‌های مجموعه تحت سرپرستی‌اش برای گسترش حوزه نفوذ جشنواره در منطقه می‌گوید و اینکه برگزاری جشنواره بین‌المللی درواقع یک جنگ دیپلماتیک است برای ارتقای جایگاه فرهنگی ایران و اثبات ممتاز بودن سینمای ایران. اینکه مرور سینمای بالتیک نخست در جشنواره بین‌المللی فجر آغاز شده و حالا در بسیاری از جشنواره‌های دیگر هم روی آن تمرکز شده یا افزایش نفوذ جشنواره ایرانی در سینمای خاورمیانه و آسیای میانه و آناتولی یک برگ برنده در دستان ایرانیان است. دبیر جشنواره تأکید می‌کند ما درگیر یک مشکل قاره‌ای هستیم و در توضیحش می‌گوید ما در قاره خودمان کمتر دست به کشف سینماگر زده‌ایم و معمولا اروپایی‌ها ما را کشف و به هم معرفی می‌کنند و حالا در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر این موضوع کشف، در دستور کار قرار دارد.
سیدرضا میرکریمی، دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در روزهای پرکار اسفندماه از جشنواره و دغدغه‌های دبیری‌اش حرف زد که بخشی از آنها پیش چشم شماست.
جشنواره یا لُژ؛ دغدغه این است
سی‌وششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر از سی‌ام فروردین به‌مدت یک هفته در سینما چارسو برگزار خواهد شد؛ جشنواره‌ای که در این سال‌های جدا شدنش از جشنواره ملی فجر هر سال توانسته روند رو به رشد خودش در افزایش کیفیت فیلم‌ها و نحوه برگزاری و البته اهمیت مهمانان را ولو اندک حفظ کند. حالا حتی بسیاری از فیلمسازان وطنی هم ترجیح می‌دهند که فیلم‌شان را به‌جای جشنواره زمستانی به جشنواره بهاری و بین‌المللی فیلم فجر بسپارند. از سویی دیگر چند نمونه از این فیلم‌های ایرانی و برگزیده هنوز هم در ایران به نمایش عمومی درنیامده‌اند و در کنار فیلم‌های خارجی جشنواره که امکانی برای اکران در کشور نمی‌یابند، تشکیل یک گروه فیلم‌های دور از نمایش عمومی را داده‌اند. با همین حساب است که این نگرانی کم‌کم پررنگ می‌شود که جایگاه جشنواره ملی فیلم فجر کمی متزلزل شده و جشنواره بین‌المللی فیلم فجر هم به‌صورت یک لژ برای خواص معنا می‌یابد. میرکریمی درباره این دغدغه چنین نظر می‌دهد: «حق با شماست و من احساس می‌کنم یک ذائقه‌ای ازبین رفته که باید بازسازی شود. حتی درباره فیلم‌های ایرانی هم من باید به یک خطر اشاره کنم، آن هم اینکه جایگاه فیلم‌های آرتیستیک و هنری در سینمای ایران به‌شدت متزلزل شده است. البته این به آن معنا نیست که این فیلم‌ها تماشاگر ندارد، بلکه اگر یادتان باشد مثلا یک دهه قبل سینما در قرق فیلم‌های هنری بود و از سوی دیگر تئاتر در شرایط بد اقتصادی بود و تنها نمایش‌های روحوضی فروش داشتند اما انگار آداب سینما رفتن عوض شده و اکران متعلق است به فیلم‌های پوچ و بی‌مزه و از سوی دیگر دیدن فیلم‌های هنری بیشتر به نمایش خانگی محدود شده است. تماشای فیلم خارجی هم به یک عادت برای تماشا در خانه بدل شده است؛ بخشی از این موضوع هم به این دلیل است که اکثریت مردم گمان می‌کنند فیلم خارجی اگر اکران شود به‌شدت دستکاری و سانسور شده و بخش دیگر هم اینکه انگار این آیین تماشای فیلم در سینما کمرنگ شده است. ما می‌دانیم که کار سختی داریم ولی تصمیم گرفتیم جشنواره را به‌عنوان یک فرصت مطالعاتی در حوزه‌های میان‌رشته‌ای معرفی کنیم و شعارمان این است که یک هفته با ما به دنیا سفر کنید.» او همچنین توضیح می‌دهد که جشنواره‌های جهانی تنها متمرکز بر اکران فیلم‌ها نیستند و درواقع محلی برای گفت‌وگو و تبادل نظر و البته نخبه‌گرایی هستند. اصلا به همین دلیل هم جشنواره بین‌المللی از جشنواره ملی جدا شد. ما نمی‌خواهیم جشن داشته باشیم و فقط فیلم نمایش دهیم. البته نخبه از نظر ما همه طبقه فرهنگی متوسط به بالا را شامل می‌شود.»
یک طلا و 6 نقره در جشنواره جهانی
«در جشنواره امسال 7 جایزه اصلی داریم که فقط یکی از آنها طلاست و بقیه نقره. درواقع ما می‌خواهیم مشخص شود که چه فیلمی اول شده و برخلاف بسیاری از سال‌های برگزاری جشنواره بین‌المللی که با جوایز مختلف ویژه و تقدیرها از نگاه فلان و بیسار اصلا مشخص نمی‌شد که چه فیلمی بالاخره اول شده بر معرفی فیلم برگزیده اصرار داریم. 2جایزه هم برای فیلم‌های آسیایی داریم که شامل تندیس نقره برای فیلم بلند و کوتاه خواهد بود.» دبیر جشنواره سی‌وششم البته جز موضوع کاهش تعداد جوایز، درباره ماجراهای ارتقای جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به جشنواره الف جهانی هم توضیحاتی ارائه کرد: «خانه سینما سال‌هاست عضو فیاپف (فدراسیون انجمن‌های تهیه‌کنندگان فیلم) هست و حق عضویت دادیم اما هیچ‌وقت نماینده‌ای برای ارزیابی جشنواره ما نفرستاده بودند. حالا شاید درخواستی از سوی برگزارکنندگان جشنواره فجر نبوده چون گمان می‌کردند امکان ندارد رتبه‌ای کسب کنند. به هر حال 2سال قبل در برلین با هماهنگی آقای عسگرپور که قائم‌مقام آسیایی فیاپف هست با رئیس آنها دیداری داشتیم و گفتیم ما امتیاز می‌خواهیم و آنها هم سال قبل یک نفر را فرستادند که با یک چک لیست مفصل بخش‌های مختلف جشنواره را چک کرد. او گفت که براساس این چک‌لیست گرید جشنواره ما الف است و می‌دانید که در دنیا تنها 15جشنواره الف وجود دارد که من به‌عنوان کسی که به هر 15تای این فستیوال‌ها رفته‌ام با قاطعیت می‌گویم ما از پنج تایشان پایین‌تر هستیم؛ حتی می‌توانم ادعا کنم که ما از یک جهت از تمام این جشنواره‌ها بهتر هستیم و آن هم بخش علمی است. مسترکلاس‌هایی که ما برگزار کردیم در سال قبل 54 تا بوده است. با همه این تفاسیر اما یک مشکل در گرفتن رتبه الف داریم و آن‌هم اینکه فیاپف با تاریخ برگزاری جشنواره موافق نیست.»
کن علیه پکن و فجری که الف نشد
میرکریمی درباره جزئیات مخالفت فیاپف می‌گوید: «آنها یک جدول زمان‌بندی دارند و البته یک اعتراض هم از سوی فستیوال کن به زمان برگزاری جشنواره پکن در فیاپف ثبت شده که اگر جشنواره پکن با همین زمان برگزاری رتبه الف بگیرد، مسئولان کن از فیاپف خارج می‌شوند. آنها پیشنهاد داده‌اند که زمان برگزاری جشنواره پکن تغییر کند تا مشکل حل شود اما نکته اینجاست که جشنواره بین‌المللی فجر هم تقریبا همزمان با جشنواره پکن برگزار می‌شود و ما هم اگر بخواهیم رتبه الف بگیریم باید زمان جشنواره‌مان را تغییر دهیم که عملا برایمان میسر نیست. از سوی دیگر مدیران فیاپف به‌رغم میل باطنی نمی‌توانند درحالی‌که 2سال قبل برای جشنواره پکن چنین کاری انجام ندادند این امتیاز را برای ما قائل شوند.»
