ضرر سینما افت تولید
سیدضیاء هاشمی، تهیه‌کننده سینما، معافیت مالیاتی هنرمندان را عادلانه می‌داند
نگار حسینخانی- روزنامه‌نگار
سیدضیاء هاشمی ازجمله تهیه‌کنندگان قدیمی و باسابقه سینماست که برای رسیدن به قانون معافیت مالیاتی تلاش کرده و با آن موافق است. او می‌گوید که نمی‌توان تعداد بسیار کم هنرمندانی را که دستمزدهای بالا دریافت می‌کنند معیار حذف معافیت مالیاتی قرار داد و طبق رویه آنها برای کل هنرمندان و... قانونگذاری کرد. تهیه‌کننده فیلم‌های«اعتراض» و «شوکران» چنین قوانینی را قابل دور زدن دانسته و معتقد است حذف معافیت مالیاتی باعث افت شدید تولیدات سینمایی خواهد شد. از او درباره نگاهش به حذف چنین قانونی پرسیده‌ایم.
دولت در بودجه 99، گروه‌هایی از جمله هنرمندان را از پرداخت مالیات معاف کرد. شما هم معتقدید که مالیات سینماگران باید حذف شود؟
سال‌ها بود که سینماگران، سینمای ایران را ورشکسته اعلام کردند. ما معتقدیم با این وضعیت اقتصادی در سینما، نباید مالیاتی پرداخت شود. با آمار و ارقام جمع‌آوری شده و میزان سود و زیان سینما در زمان مدیریت زنده‌یاد سیف‌الله داد، شرح این وضعیت به مجلس فرستاده شد و معافیت مالیاتی ماحصل آن تلاش‌ها بود.
براساس چه آماری سینما را ورشکسته می‌دانید؟
سینمای ایران پس از انقلاب، سینمایی کاملا ورشکسته است. از صد فیلمی که در سینما ساخته می‌شود، 70فیلم اکران شده و 30فیلم بلاتکلیف می‌ماند. از لیست فیلم‌های اکران شده 7فیلم به فروش خوبی دست پیدا می‌کند. تا همین‌جا و با استدلال‌های ارائه شده در بالا درصد سودآوری این سرمایه‌گذاری را با بیزینس‌های دیگر مقایسه کنید. از بین این فیلم‌ها 40تا 50فیلم کاملا نابود می‌شوند و بنا به آمار به‌دست آمده 5تا 12فیلم فروش قابل‌قبولی خواهند داشت. با توجه به تعداد فیلم‌هایی که در گیشه هیچ اقبالی ندارند، چنین ریسک بالایی را کدام سرمایه‌گذار متقبل می‌شود. در این چند سال با ورود پول‌های بادآورده به سینما روبه‌رو شدیم که با ورود به سینما نرخ دستمزدها را به طرز فاجعه باری تغییر داده است. ما تهیه‌کنندگان سال‌ها با تغییرات عجیب و بدون رویه دستمزدها مقابله و تلاش کردیم تا از ورود چنین سرمایه‌هایی جلوگیری کنیم اما حالا به‌دلیل تشتت آرا میان اعضای تشکل‌های تهیه‌کنندگی این نظارت‌ها از میان رفته است.
یعنی مخالف تصویب قانون یا ایجاد تبصره‌ای برای مالیات دادن هنرمندانی که دستمزدهای بالایی می‌گیرند، هستید؟
بله ما در سینمای ایران حدود 1700تا 1800بازیگر داریم. اما بازیگرانی که دستمزدهای کلان دریافت می‌کنند حتی به انگشت‌های دو دست نمی‌رسند. برای این تعداد می‌توان راهکارهایی اتخاذ کرد. به عقیده بنده دولت و مجلس باید این وظیفه را به دوش صنف بگذارد. برای استثناها نمی‌توان قانون مصوب کرد. طبق مواد 15و 16 قانون مالیات، اداره مالیاتی می‌تواند هر زمان که لازم شد، به‌حساب کسانی که از معافیت مالیاتی بهره‌مند شده‌اند رسیدگی کند. با این عملکرد و با توجه به انگشت‌شمار بودن افراد می‌توان نتیجه‌ای مطلوب در حوزه مالیاتی اخذ کرد.
به هر روی تفاوتی میان این افراد با مردم نیست.
ما هم معتقدیم هنرمند تافته جدا بافته از جامعه نیست اما از ابتدا دلیل این معافیت وضعیت نابسامان اقتصاد فرهنگ بود. درنظر بگیرید طبق آمار اعلام شده 250میلیارد تومان درآمد سینمای ایران در سال گذشته است، این درحالی است که 210میلیارد تومان برای این محصولات فرهنگی هزینه شده است. 50درصد مستقیما سهم سینمادار از فروش فیلم، 9درصد ارزش افزوده،تبلیغات ، بیلبورد و... را نیز به این اعداد بیفزایید. تقریبا 30درصد از رقم اعلام شده به صاحب اثر (تهیه‌کننده یا سرمایه‌گذار)تعلق خواهد گرفت که عددی حدود 90میلیارد تومان از 210میلیاردی است که پیش‌تر هزینه شده است آیا با این اوصاف سینما بازگشت سرمایه داشته است؟این یعنی ضرر مطلق. با این اوصاف از حرفه‌ای که زیان‌ده محسوب می‌شود مالیات کسر می‌شود؟ از سوی دیگر ارزش افزوده هم پرداخت می‌شود.
قانون باید به‌گونه‌ای تصویب شود که هیچ‌کس متضرر نشود؛ چه هنرمندان کم‌درآمد و چه آنهایی که درآمد بالایی دارند. فکر می‌کنید با تصویب این قوانین چه اتفاقی خواهد افتاد؟
گمان می‌کنید درصورت تبصره گذاشتن چه اتفاقی خواهد افتاد. بازیگران پردرآمد در مراجعه برای قرارداد به تهیه‌کننده توصیه می‌کنند که قراردادی منعقد و تنظیم شود که سقف رقم مجاز در آن درج شود. مابه‌التفاوت دستمزد به شکل دیگری، بدون نیاز به قید شدن در قرارداد از تهیه‌کننده اخذ می‌شود یا با تهیه‌کننده صحبت و توافق می‌کنند که تهیه‌کننده مالیات را پرداخت کند. هیچ هنرپیشه،کارگردان و فیلمبرداری که خارج از عرف دستمزد دریافت می‌کنند مالیات را از دستمزدشان پرداخت نمی‌کنند و با این کار یک اقتصاد زیرزمینی و نامتعارف شکل می‌گیرد. چنانچه پیش‌تر این مهم را تجربه کرد‌ه‌ایم. با ایجاد تبصره‌هایی در این‌باره به راحتی قانون را دور می‌زنند. با توجه به این نوع رفتارها به‌طور مثال با قرارداد یک میلیاردی هنرمندان، مالیات 25درصدی را تهیه‌کننده پرداخت خواهد کرد که در اصل به تولید فیلم فشار وارد می‌شود. البته ممکن است مجبور باشیم قراردادهای صوری تنظیم کنیم. در نهایت با این شرایط رقم قابل توجهی به جیب دولت نخواهد رفت و سینما نیز متضرر خواهد شد و در نتیجه تولید افت خواهد کرد.
اما در این چند سال سرمایه‌های تازه‌ای وارد سینما شده است. آیا این معافیت مالیاتی انگیزه تازه‌ای برای پاک کردن سرمایه‌های تازه نخواهد شد؟
نه. البته تهیه‌کنندگانی که با پول‌های بادآورده وارد سینما می‌شوند با تولید یک یا دو فیلم از سینما خارج می‌شوند. زیرا متوجه خواهند شد که صدای دهل از دور خوش است. اما اگر مالیات تعداد معدودی از هنرمندان که قراردادهای نامتعارف دارند به‌عهده صنف گذاشته شود، راهکارها و موانع و دورزدن‌ها را می‌شناسد به همین‌خاطر قرارداد تیپ تنظیم کرده، قراردادها را شماره‌بندی و ضبط می‌کنند. این برگه‌های مالیاتی به تعداد مشخص تنظیم، پخش و کنترل خواهد شد.
مرکز پژوهش‌های مجلس تحقیقی درباره حذف این معافیت مالیاتی انجام داده و اروپاییان را در این قانون الگو قرار داده است. آیا آن طرح را مطالعه کرده‌اید؟
بله. اما در این پژوهش چرا هیچ صحبتی با اهالی سینما نشده است. این پرسشی است که سینماگران از مرکز پژوهش‌های مجلس دارند. جامعه صنفی تهیه‌کنندگان به‌عنوان یکی از اصناف تهیه‌کنندگی متعجب از نحوه عملکرد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی است. مجلس به‌عنوان قانونگذار باید نظر سینماگران علی‌الخصوص صاحبان آثار (تهیه‌کنندگان) را جویا می‌شد. با این عملکرد مرکز پژوهش‌های مجلس جایگاه خود را زیر سؤال برده و این تحقیق و پژوهش جایگاه علمی نخواهد داشت و قابل‌قبول از سوی ما نخواهد بود.
